مسکو میان درگیری‌ها آفتابی شد؛ ماجرا چیست؟

تابناک نوشت: هیات بلند پایه روسیه به ریاست «سرگئی شویگو»، دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه روز دوشنبه به دعوت «علی اکبر احمدیان»، نماینده‌ رهبر معظم انقلاب و دبیر شورای عالی امنیت ملی در تداوم همکاری‌های راهبردی بین جمهوری اسلامی ایران و روسیه وارد تهران شد و با مقامات ایرانی دیدار و گفتگو کرد.

وزیر دفاع سابق روسیه با علی اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی و محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران گفت‌وگو کرد. شویگو همچنین مورد استقبال مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران قرار گرفت.

پیش از این نیز احمدیان در اردیبهشت ماه سال جاری (1403) در پاسخ به دعوت نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی روسیه و در رأس هیأتی، برای شرکت در دوازدهمین اجلاس بین‌المللی امنیتی روسیه، که با حضور وزرای دفاع و دبیران شورای امنیت ملی بیش از یکصد کشور در سن‌پترزبورگ برگزار شد، به روسیه سفر کرد.

 سفر «سرگئی شویگو» با هدف تقویت تعاملات و بررسی مسائل منطقه‌ای، بین‌المللی و روابط امنیتی سیاسی دو جانبه انجام می‌شود.

مسعود پزشکیان عصر روز دوشنبه ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ در دیدار «سرگئی شویگو» دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه، با بیان اینکه روسیه از جمله کشورهای روزهای سخت ملت ایران بوده است، توسعه روابط با این شریک راهبردی را از اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دانست و بر ضرورت تسریع در اجرای توافقات صورت گرفته میان دو کشور تأکید کرد.

رئیس جمهور با تأکید بر اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران و روسیه تصریح کرد: ما معتقدیم دوره یکه‌تازی برخی قدرت‌ها از جمله آمریکا در جهان گذشته و اشتراک مواضع و همکاری ایران و روسیه در راستای ترویج جهان چند قطبی قطعاً به ارتقای بیشتر امنیت و صلح جهانی خواهد انجامید.

پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود به جنایات هولناک رژیم صهیونیستی در غزه و اقدامات این رژیم در جهت آتش‌افروزی در منطقه اشاره کرد و گفت: اقدامات جنایتکارانه این رژیم علیه مردم مظلوم و بی‌دفاع غزه و همچنین اقدام به ترور شهید اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در کشور ما مصداق بارز نقض تمامی قوانین و مقررات بین‌المللی است.

رئیس جمهور با انتقاد شدید از حمایت آمریکا و برخی کشورهای غربی به عنوان مدعیان حقوق بشر از جنایات رژیم صهیونیستی، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان به دنبال توسعه دامنه جنگ و بحران در منطقه نیست اما قطعاً این رژیم پاسخ جنایات و گستاخی خود را دریافت خواهد کرد.

پزشکیان ضمن قدردانی از مواضع روسیه در حمایت از مردم فلسطین و محکومیت اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی، برعزم جمهوری اسلامی ایران برای توسعه تعاملات دوکشور بویژه در امور سیاسی و اقتصادی تأکید کرد.

سرگئی شویگو دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه نیز در این دیدار ضمن تبریک مجدد انتخاب دکتر پزشکیان به عنوان رئیس جمهور ملت ایران، جمهوری اسلامی ایران را از هم‌پیمانان کلیدی و راهبردی روسیه در منطقه دانست و ضمن ابراز خرسندی از تلاش‌های مشترک دو کشور برای ایجاد جهان چند قطبی و همچنین تأمین امنیت منطقه تصریح کرد: روابط دو کشور در همه بخش‌ها در حال رشد بوده و چشم‌اندازهای بسیار خوبی برای توسعه تعاملات موجود است.

دبیر شورای امنیت ملی روسیه همچنین بر علاقه مندی کشورش برای تسریع در تکمیل طرح‌های مشترک میان دو کشور از جمله کریدور شمال جنوب تأکید و تصریح کرد: روسیه برای همکاری با جمهوری اسلامی ایران در سازمانهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل، بریکس و شانگهای اهمیت زیادی قائل است و ما برای گسترش این همکاری‌ها تلاش خواهیم کرد.

اهمیت زمان سفر

در خصوص زمان این سفر به گفته برخی ناظران، سفر «شویگو» از قبل برنامه ریزی شده و در واقع بی ارتباط به سفر احمدیان به روسیه نبوده است. برخی ناظران نیز این سفر را بدون برنامه قبلی عنوان کرده اند.

«نیکول گراجوسکی» کارشناس اندیشکده کارنگی در خصوص زمان این سفر می گوید: « به نظر می‌رسد این سفر به دنبال دعوت احمدیان در ماه مه (اردیبهشت) است - مشخص نیست این جلسه چه زمانی برگزار شده است و آیا تصادفی است. اگر در چند روز گذشته سازماندهی شده باشد، پیامدهای آن کاملاً واضح است، اما اگر قبلاً برنامه ریزی شده بود، تصمیم شویگو برای سفر به ایران در شرایط کنونی (و نه تغییر برنامه) نشانه دیگری از تقویت روابط روسیه و ایران در بحبوحه وخامت روابط روسیه و اسرائیل است.»

به اعتقاد «گراجوسکی» در گذشته، روسیه تلاش می‌کرد تا جلسات متوالی با مقامات ایرانی و اسرائیلی ترتیب دهد تا نگرانی‌های هر یک از طرف‌ها توسط مسکو برطرف شود. این قطعاً در زمان مدیریت ترامپ، زمانی که تنش ها بالا بود، صادق بود. روسیه نسبت به گذشته بسیار کمتر نگران اسرائیل است.»

«گراجوسکی» همچنین معتقد است: دیدار شویگو با باقری احتمالاً در شرایط تنش‌های کنونی مهم‌تر از احمدیان است، هر دو در زمان وزیر دفاع شویگو با هم همکاری نزدیک داشتند. آخرین ملاقات آنها سپتامبر 2023 بود.

به اعتقاد وی ملاقات بین باقری و پاتروشف (دبیر قبلی شورای امنیت ملی روسیه) معمول نبود، اما شویگو و باقری یک رابطه کاری موجود دارند؛ به علاوه مسئولیت های شویگو با پاتروشف کمی متفاوت است.

در دیدار سرلشکر باقری با «شویگو» عنوان شده بود: روابط ایران و روسیه راهبردی، عمیق و بلندمدت است و با تغییر دولت‌ها دچار اختلال نخواهد شد. آمریکا به‌خوبی می‌داند که جهان از قدرت تک‌قطبی خارج شده. از همکاری‌های سه‌جانبه ایران، روسیه و چین استقبال خواهیم کرد.

سرگئی شویگو نیز در این دیدار از آمادگی همکاری همه‌جانبه روسیه با ایران در امور منطقه‌ای گفت.

همچنین در دیدار با احمدیان، «شویگو» اظهار داشت: اقدام اسرائیل علیه اسماعیل هنیه در خاک ایران و یکی از فرماندهان حزب الله در لبنان به شدت محکوم است و اقدام اسرائیل را خلاف موازین و قوانین بین‌المللی دانست وی همچنین بر ارتقا سطح روابط دو کشور به سطح راهبردی تأکید نمود.

اهداف سفر

یکی از اهداف سفر «شویگو» می تواند زمینه سازی برای امضای سند همکاری استراتژیک میان ایران و روسیه باشد. از سوی دیگر یکی دیگر از اهداف سفر تاکید بر تکمیل و بهره برداری از کریدور شمال-جنوب است.

اما آنچه این سفر را حائز اهمیت می سازد گسترش همکاری نظامی ایران و روسیه است. ایران و روسیه به ویژه بعد از جنگ اوکراین همکاری های رو به رشدی در این زمینه داشته اند.

سفر «شویگو» در بحبوحه درگیری می تواند حمایت مسکو از تهران را نیز به رخ غربی ها بکشد. ضمن اینکه برخی مدعی ارسال برخی تجهیزات از روسیه به ایران به منظور افزایش قوای ایران در درگیری با اسرائیل و ائتلاف احتمالی حامی آن هستند.

در این زمینه، حتی اخیرا رویترز مدعی شده است که دو منبع آگاه ایرانی می‌گویند روسیه انتقال سامانه‌های راداری و پدافندی پیشرفته به ایران را آغاز کرده است.

روزنامه نیویورک تایمز نیز به نقل از دو مقام جمهوری اسلامی مدعی شده که ایران به منظور آمادگی برای جنگ احتمالی با اسرائیل، سامانه دفاع هوایی پیشرفته از روسیه خواسته است. به گفته آنها روسیه تحویل این تجهیزات را آغاز کرده است.

«گراجوسکی» در این راستا معتقد است: شویگو همچنین بر سرویس فدرال همکاری‌های فنی-نظامی نظارت می‌کند که صادرات تسلیحات روسیه را تنظیم می‌کند، این امر پس از تحولات اخیر در دولت روسیه از وزارت دفاع به ریاست‌جمهوری منتقل شد.