خطر بیخ گوش شماست/ این جاده زیبا جان می‌گیرد

اطلاعات نوشت: جاده چالوس، با نام رسمی جاده ۵۹، یکی از مهم‌ترین جاده‌های دسترسی به شمال ایران برای مردم کرج و تهران است که از استان البرز آغاز می‌شود و شهر کرج و تهران را به چالوس در نزدیکی سواحل دریای خزر متصل می‌کند.

جاده چالوس برای بسیاری از مردم تهران بزرگ برای رفتن به سمت جاذبه‌های گردشگری شمال در تعطیلات آخر هفته نقش اساسی ایفا می‌کند.
 محور چالوس – کرج از بی نظیرترین مناظر و چشم‌اندازهای بکر و طبیعی و از محبوب‌ترین مسیرهای منتهی به شمال کشور می‌باشد که همین امر گاهی سبب ترافیک‌های سنگین در تعطیلات می‌شود.

این جاده یکی از پر رفت و آمدترین جاده‌های ایران است وبرخی این جاده را یکی از زیباترین جاده‌های جهان می‌دانند.

بااین حال به علت قدیمی بودن این جاده زیبا وافزایش شدید حجم ترافیکی که از آن عبور می کند درکنار معدن کاری  های بی رویه وغیر استاندارد، ایمنی این جاده در حال کاهش است به گونه  ای که از سال های گذشته والبته درسال جاری حوادث متعددی که بیشتر در قالب ریزش سنگ از دامنه کوه های حاشیه ای جاده بوده، تلفات مالی وجانی متعددی را رقم زده است.

به عنوان نمونه ، درفروردین واردیبهشت  ماه امسال موارد متعددی از ریزش سنگ بر روی خودروهای عبوری یا پارک شده درحاشیه جاده چالوس گزارش شد که متاسفانه درمواردی باعث تلفات جانی هم شد.

این چنین است که کارشناسان هشدار می دهند جاده چالوس درحال تبدیل به جاده ای ناایمن وچه بسا خطرناک است واگر اقدامات مداوم وپیوسته ایمنی درآن انجام نشود می تواند آبستن حوادثی دردناک وتکان دهنده باشد؛بخصوص اکنون که اوج سفرهای تابستانی است وبا نزدیک شدن تعطیلات،سراسر این جاده را ترافیکی ایستا وپرحجم دربرمی گیرد و وضعیت را نگران کننده می سازد.

دراین باره، سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور اخیرا تحقیقات مفصلی درباره ایمنی جاده چالوس انجام داده ونتایج هشدار گونه آن را منتشر کرده است.

دکترمسعود محمودپور، رئیس گروه زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور ، دراین باره می گوید:جاده چالوس یکی از زیباترین و پرجاذبه‌ترین جاده های کوهستانی کشور است که به دلیل نامساعد بودن شیب دامنه‌های سنگی، وجود زمین ساخت فعال و نبود زیرساخت‌های کامل مهندسی، احتمال ریزش و واژگونی بلوک‌های سنگی در آن وجود دارد.

او با بیان اینکه یکی از پروژه‌های گروه زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشوردر سال‌های قبل، بررسی حدود 50 کیلومتر از مسیر جاده چالوس از نظر خطرسنگ افت (Rock Fall) بوده است، توضیح می دهد: در این پروژه که حدود یکسال ونیم طول کشید، بررسی جاده چالوس از منطقه پل زنگوله تا مرزن آباد از نظر خطر سنگ افت در دستور کار قرار گرفت تا احتمال و میزان رخداد سنگ افت‌ها بررسی و مشخص شود که آیا کم خطر، پر خطر و یا با خطر متوسط است.این بررسی‌ها بر اساس دو روش امتیاز‌دهی خطر سنگ افت و امتیازدهی توده شیب صورت گرفت و تمام دامنه‌های سنگی منطقه در طول این مسیر بررسی شدند.

این کارشناس با بیان اینکه در این پژوهش 47 ایستگاه دامنه سنگی با هر دو روش مذکور بررسی شدند، تصریح می کند: از این 47 ایستگاه، 40 ایستگاه دارای سنگ افت بودند که حدود 39 ایستگاه آن پرخطر تا با خطر متوسط به شمار می  رفتند و در صورت بروز رخداد می توانند از حالت پایدار به ناپایداری برسند. 20 کیلومتر از این مسیرنیز در ناحیه پر خطر و 20 کیلومتر هم در ناحیه با خطر متوسط ارزیابی شدند.

دکتر محمودپورادامه می دهد:  این رخداد، می‌تواند با بارش‌های ناگهانی، سیلاب‌ها و زمین‌لرزه‌های القایی همراه باشد و موجب توسعه درزه‌ها و شکاف‌ها در توده سنگ‌ها شود و موجب رخداد "سنگ افت"  گردد.  از آن جا که مسیرجاده چالوس در منطقه البرز مرکزی قرار دارد و از دیدگاه زمین شناسی، پویا و دینامیک است و گسل های فعالی در منطقه وجود دارد که می تواند باعث پدیده برش و خردشدگی در واحدهای سنگی را افزون کند.

رئیس گروه زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، با اشاره به تئوری تعادل حدی در علم ژئومکانیک  ،خاطرنشان می کند: یک بلوک سنگی وقتی از حالت پایدار خارج می‌شود که با افزایش نیرو و برهم خوردن میدان تنش‌ها در منطقه و یا بروز بارندگی‌های شدید، استعداد ریزش و یا لغزش و یا سقوط را پیدا ‌کند که این اتفاق به دلیل تنوع واحدهای سنگی که در جاده‌های کوهستانی مانند جاده چالوس به وفور وجود دارد و سنگ‌های سخت در کنار سنگ‌های نرم (از دیدگاه مهندسی سنگ) قرار دارند، بیشترهم مشاهده خواهد شد.

وی بسته شدن دائمی جاده چالوس را به دلیل خطرزا بودن آن از دیدگاه مخاطرات زمین‌شناسی و وجود رخداد سنگ افت، منتفی می داند ومی افزاید: همان طور که پیشتر گفته شد، این جاده یکی از زیباترین جاده‌های کوهستانی کشور است که علاوه بر زیبایی طبیعی آن، مسیری پر تردد و از سوی دیگر محل ارتزاق افراد زیادی است که امکان بسته شدن دائمی آن برای همیشه را از بین می برد، ولی با بروز حادثه و به طور مقطعی، این کاراجتناب ناپذیر است .

این کارشناس بااشاره به راه های جلوگیری از افزایش حوادث در جاده چالوس می گوید : برای جلوگیری از رخداد لغزش‌های سنگی و سنگ افت‌ها که سبب حوادث جاده‌ای می‌شوند، می‌توان تمهیداتی اندیشید که بتن  پاشی، لق گیر‌ی بلوک‌های سنگی، نصب توری‌های سیمی، توری‌های فنری سنگ گیر، احداث جوی پای شیب و در نهایت نصب پیچ سنگ می توانند از مهم‌ترین راهکار‌های‌ آن به شمار آیند. همچنین افرادی که می‌خواهند در این مسیر تردد کنند، باید به اطلاعیه‌ها و اخباری که توسط اداره راهداری منطقه و سازمان هواشناسی کشور اعلام می شوند، توجه کامل داشته باشند.

رئیس گروه زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشورمی افزاید : در عملیات لق گیر‌ی بلوک‌های سنگی، با دیلم و چکش‌های خاصی، بلوک‌های سنگی دارای وضعیت ناپایدار را خرد نموده و در مسیر شیب دامنه سنگی رها نموده تا ریزش انجام شود و در پای دامنه جمع شده و سپس آن را تخلیه نمایند. روش دیگرهم به کارگیری توری سیمی با استفاده از مفتول‌هایی با ضخامت‌های متناسب با وزن توده‌ها و بلوک‌های سنگی است که نوعی از آن نیز انعطاف پذیر می‌باشند و بلوک‌های سنگی آزاد شده را در خود گرفته و جمع می‌کنند و مانع از ریزش و سقوط آن‌ها در مسیر جاده می شوند.

دکتر محمود پور اظهار می کند : همچنین می توان برای مناطقی که بلوک‌های سنگی با حجم و وزن کمتری دارند ، از روش احداث گودال‌ها و جوی‌های پای شیب استفاده کرد که پس از ریزش، بلوک‌های سنگی درآن‌ها جمع شده و سپس تخلیه می‌شوند.

این مقام مسئول بهترین شیوه برای جلوگیری از این قبیل سوانح درجاده چالوس را انجام مطالعات لازم و کافی زمین‌شناسی مهندسی و مکانیک سنگ، قبل از اجرای پروژه‌های عمرانی می داند وتصریح می کند : گرچه جاده چالوس خیلی سال قبل و با روش‌های آن زمان ساخته شده است اما در حال حاضر نیز هم می توان مسیر‌های پرخطر را شناسایی و بررسی و مطالعه کرد تا نقاط حادثه خیز آن مشخص شده و برای جلوگیری از سنگ افت‌های بعدی که منجر به سوانح جانی و مالی می شود، تمهیدات لازم را اندیشید و به کار گرفت.