سوریه؛زخمی اما در مسیر بهبودی

محمد علی مهتدی: هرچند موضوع فلسطین و جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و کرانه باختری و نیز احتمال گسترش جنگ در جبهه لبنان و طرح صلح جدید همچنان  در صدر اخبار منطقه قرار دارد، اما در عین حال، تحولات مهم دیگری نیز در منطقه در حال شکل گیری است که ابعاد منطقه ای و بین المللی دارد و از جمله آن، بحث های مربوط به اوضاع سوریه و ترکیه  و تلاش هایی است که در راستای از سر گیری روابط بین دو کشور و دیدار بین بشار اسد و رجب طیب اردوغان صورت می گیرد.

می دانیم که در سال 2011 پس از وقوع انقلاب های مردمی در تونس و مصر، آمریکا و همپیمانانش کوشیدند این انقلاب ها را به داخل سوریه بکشانند و این کشور قربانی یک توطئه بین المللی با شرکت حدود 80 کشور شد که می خواستند سوریه را از محور مقاومت خارج یا آن را تجزیه کنند.

در همین مسیر ده ها هزار نفر از القاعده و تکفیری های داعشی از طیق ترکیه و اردن  وارد سوریه و عراق شدند و دست به کشتارو تخریب زدند.سوریه پس از تحمل ضربات و خسارت های سنگین سرانجام توانست با کمک جمهوری اسلامی ایران و ورود شخص شهید حاج قاسم سلیمانی و حزب الله لبنان، و نیز کمک نیروی هوایی روسیه، این توطئه را خنثی کند و به تدریج حاکمیت خود را بر حدود 80 در صد از خاک خود بازیابد. 

با این حال، بخش های مهمی از شهرهای سوریه ویران شد و میلیون ها نفر از ملت سوریه آواره شدند و ضربه های سختی بر اقتصاد و پول ملی این کشور وارد آمد که هنوز هم این اوضاع بحرانی ادامه دارد.

در حال حاضر، بخشی از شمال شرق سوریه در اشغال ارتش ترکیه است.در بخش کردنشین شرق فرات نیز نیروهای اشغالگر آمریکایی حضور دارند که از گروه های تجزیه طلب کُرد حمایت می کنند. آنها همچنین چاه های نفت سوریه در منطقه دیرالزور را در اختیار دارند و نفت این منطقه را که دولت سوریه سخت بدان نیاز دارد ، سرقت می کنند و با حمل آن با صدها تانکر به ترکیه، آن را به قیمت ارزان به رژیم صهیونیستی و دیگر مشتری ها می فروشند.

جریان های تکفیری بخصوص شاخه القاعده موسوم به جبهة النصره یا هیئت تحریر الشام به رهبری ابومحمد الجولانی با حمایت ترکیه در شهر ادلب در شمال غرب سوریه حضور دارند.  سوریه برای خروج از این بحران ها به سرمایه  گزاری های سنگین نیاز دارد که این سرمایه ها در اختیار همپیمانان در محور مقاومت نیست. 

در مدت اخیر نشانه هائی به چشم خورده که تحولات مهمی در راه است. کشورهای عرب در خلیج فارس که در گذشته بیشترین تلاش را برای سرنگونی دولت بشار اسد به عمل آوردند، اینک دارند به سمت سوریه بازمی گردند و بخصوص دولت امارات و عربستان سعودی علائم  مثبتی نشان داده اند.

ولی مهمتر از همه تغییر سیاست دولت ترکیه است. هرچند در گذشته دیدارهائی بین مسئولان امنیتی و نیز وزرای امور خارجه دو کشور در حاشیه اجلاس ها رخ داده اما این دیدار ها نتوانسته مسائل پیچیده در روابط دو طرف را حل کند. اکنون فعالیت مشترکی از سوی جمهوری اسلامی ایران و روسیه برای انجام دیداری بین اسد و اردوغان صورت می گیرد. اما بشار اسد پیوسته تاکید کرده تا زمانیکه بخشی از خاک سوریه در اشغال ارتش ترکیه است نمی تواند با اردوغان ملاقات کند.  

دیدار با اردوغان باید بر اساس خروج نیروهای اشغالگر از سوریه و مبارزه با تروریسم انجام شود. ظاهرا آقای اردوغان که دیگر نفعی در ادامه حضور نظامی ترکیه در خاک سوریه نمی بیند عقب نشینی از سوریه را منوط به حل مسأله جریان های کُردی جدائی طلب در شرق فرات کرده است تا ادامه وضعیت کنونی تاثیر منفی بر استان های کُرد نشین ترکیه نگذارد.  اکنون تحولات معنا داری در رابطه با موضع ترکیه رخ می دهد.

اقدامات خشم آلودی در شهر های ترکیه علیه دو میلیون آواره سوری صورت می گیرد و ترکیه دیگر به حضور این آوارگان نیازی ندارد. حادثه مهم دیگر درگیری هایی است که در روزهای اخیر بین تکفیری های ساکن شهر ادلب با نیروهای ترکیه رخ داده است. 

گویا آنها احساس کرده اند که ترکیه دارد به پشتیبانی خود از آنها پایان می دهد. اما مهمترین تحول سخنانی است که اخیرا اردوغان بر زبان آورده است. خلاصه این سخنان این است که: "دلیلی برای ادامه قطع رابطه با سوریه وجود ندارد و ما آماده ایم  روابط دوجانبه را گسترش دهیم.

قصدی برای دخالت در امور داخلی سوریه نداریم.دوملت سوریه و ترکیه برادرند و همیشه در کنار هم بوده اند و من حتی دیدار های خانوادگی با رئیس جمهوری بشار اسد داشته ام."  این اظهارات نشان می دهد که میانجیگری ایران و روسیه نتیجه بخش بوده و همچنان که روزنامه الوطن چاپ دمشق نوشته دیدار بین اسد و اردوغان بزودی انجام خواهد شد.  اما علل و متغیرهایی که باعث بروز این تحولات شده بحث مستقلی را می طلبد که در یادداشت های آینده بدان خواهیم پرداخت.