تا کی باید خبرنگاران در معرض آسیب و ترور باشند؟

جمیله کدیور: در شرایطی که شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل به اتهام نقض کنوانسیون منع نسل‌کشی در دیوان‌بین‌المللی دادگستری در جریان است و دیوان حکم اولیه خود را در مورد این شکایت مبنی بر ارتکاب نسل‌کشی در غزه و لزوم اتخاذ اقدامات فوق‌العاده صادر کرده،عملیات نسل کشی اسرائیل، مردم غزه را بدون استثنا هدف قرار داده است.

یکی از اهداف عمده اسرائیل از ۷اکتبر بدین سو خاموش کردن تصویر و صدای مظلومیت فلسطینیان از یک سو و سرپوش گذار دن بر جنایت های خود در مناطق اشغالی از سوی دیگر بوده که از دریچه دوربین یا قلم و صدای خبرنگاران رسانه ها در جهان منعکس می شود.

حملات شدید اسرائیل به اراضی اشغالی فلسطین و کشتار غیرنظامیان فلسطینی و اجرای نسل‌کشی فلسطینیان توسط صهیونیست ها در نوار غزه در حالی ادامه دارد که ارتش اسرائیل طی این مدت تعداد زیادی از خبرنگاران و اهل رسانه را هدف عمدی عملیات خود قرار داده است.

کمیته حفاظت از روزنامه نگاران (CPJ) جنگ اسرائیل علیه غزه را مرگبارترین دوره برای روزنامه‌نگاران از زمان شروع جمع‌آوری اطلاعات این کمیته از سال۱۹۹۲تا کنون دانسته است. در جدیدترین اقدام اسرائیل، در ۲۶ژانویه (۶بهمن) ایاد الرواق، مجری و روزنامه نگار شبکه رادیویی اقصی و شماری دیگر از خانواده‌اش در حملات هوایی اسرائيل به اردوگاه آوارگان نصیرات در مرکز نوار غزه جان خود را از دست دادند.

به جز خبرنگاران مفقود و دستگیر شده در جریان حمله اسرائیل به غزه، تا این تاریخ از تعداد کشته شدگان خبرنگاران رسانه ها و شبکه های مختلف خبری که اخبار غزه را پوشش می دادند، آمارهای مختلفی ارائه شده است.

به عنوان نمونه، بر اساس آخرین آمار دفتر رسانه ها در غزه، از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه در ۷اکتبر ۲۰۲۳حداقل ۱۰۰خبرنگار کشته شده اند. تعدادی که به گفته مقامات رسمی فلسطینی در غزه بسیار بیشتر از تعداد اعلامی می تواند باشد.

برخی خبرگزاریها هم از کشته شدن ۱۲۰خبرنگار در این مدت خبر داده اند. به علاوه بیش از۵۰ساختمان یا دفتر رسانه ای در غزه در اثر حملات اسرائیل به طور کامل یا جزئی تخریب و صدها روزنامه نگار فلسطینی و خانواده هایشان به اجبار به جنوب آواره شده اند.

گفته می شود در آغاز حمله اسرائیل حدود ۱۰۰۰خبرنگار در غزه بودند و رقم کشته شدگان نشان می دهد حداقل ۱۰درصد خبرنگاران غزه کشته شده اند؛ رقمی که در مقیاس جهانی فوق‌العاده بالا  ست و در هیچ درگیری دیگری آمار تلفات روزنامه‌نگاران و خبرنگاران به این میزان نبوده است.

بر اساس آمارهای موجود، شمار روزنامه‌نگاران کشته‌شده در جنگ اسرائیل  از شمار کل خبرنگارانی که در جریان جنگ جهانی دوم کشته شدند، پیشی گرفته است.

بر اساس گزارش بنیاد انجمن آزادی (Freedom Forum) در طی جنگ جهانی دوم فقط ۶۹روزنامه‌نگار و در جریان نزدیک به ۲۰سال اشغال ویتنام توسط آمریکا فقط ۶۳روزنامه‌نگار کشته شدند.

گزارش کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران هم حاکی است که از فوریه ۲۰۲۲در جنگ روسیه و اوکراین ۱۷خبرنگار به قتل رسیده اند. این تعداد در مقابل بیش از ۱۰۰خبرنگار مقتول در جنگ اسرائیل در اراضی اشغالی بسیار گویاست.

ارتش اسرائیل در جریان حملات خود عمدا دکل های سیگنال و سرورها را تخریب کرده و خبرنگاران و دفاتر رسانه ای را هدف قرار داده است. حملات هوایی متعدد، تهدید خبرنگاران، حمله به منازل اهل رسانه و دفاترشان، قتل اعضای خانواده آنها، ضرب و شتم فیزیکی روزنامه نگاران، هدف تیراندازی قرار دادن و اقدام به زیر گرفتن آنها در حین پوشش خبری، حملات سایبری، اختلال در ارتباطات، کمبود منابع و قطعی گسترده برق و اینترنت از جمله اقداماتی است که اسرائیل در مورد خبرنگارانی که اخبار جنگ اسرائیل علیه غزه و کرانه باختری را در اراضی اشغالی پوشش 
می دهند، مرتکب شده است.

خبرنگاران در برخی کشورهای همجوار نیز از حملات اسرائیل در امان نبوده اند. این کشتار هدفمند فعالان رسانه، حملات بی وقفه و تخریب امکانات رسانه ای فلسطینی ها و اعمال محدودیت های اسرائیل موجب شده است تا فیلم ها، اطلاعات و اخبار غزه به نسبت کمتری نسبت به قبل به دست مخاطبین برسد.

روزنامه نگاران و خبرنگاران گفته اند که اسرائیل عمدا آنها را هدف قرار می دهد تا مانع نشر اخبار و روایتهای آنها از جنگ غزه شود. آنها همچنین هدف تماس های تهدیدآمیز از سوی ارتش اسرائیل قرار گرفته و به آنها هشدار داده شده است که خودشان یا خانواده هایشان هدف قرار خواهند گرفت.

نیروهای ارتش اسرائیل (IDF) به خبرگزاری های رویترز و فرانس پرس، پس از این که به دنبال تضمینی بودند که روزنامه نگارانشان هدف حملات اسرائیل قرار نگیرند، گفته اند که نمی توانند امنیت خبرنگاران آنها را که در نوار غزه فعالیت می کنند، تضمین کنند. با این اعلام موضع صریح، تکلیف بقیه روزنامه نگاران محلی و رسانه های فلسطینی روشن است.

نظر به تهدیدات و مشکلات متعدد و حملات گسترده اسرائیل، خبرنگاران و سایر اهل رسانه ها بناگزیر در شرایط سخت موجود، در میان خاموشی های مکرر برق و اینترنت و ارتباطات اخبار و گزارش های خود را به مخاطبین می رسانند. این مشکلات را باید در کنار دیگر مشکلات عمومی برای همه فلسطینیان غزه، همچون گرسنگی و تشنگی و عدم دسترسی به امکانات بهداشتی و ... قرار داد.

خبرنگاران حتی در مناطقی که توسط اسرائیل منطقه امن اعلام شده بود، هدف حملات رژیم صهیونیستی قرار گرفته اند. تردیدی نیست که کشتار عمدی خبرنگاران و خانواده هایشان و تخریب منازل و دفاتر و زیرساخت های رسانه ای آنها توسط اسرائیل جملگی از مصادیق جرائم جنگی است و اسرائیل متهم به نقض مکرر قوانین بشردوستانه بین‌المللی است که خبرنگارانی را که از مناطق جنگی اطلاع رسانی می‌کنند، تحت حمایت خود دارد.

خبرنگارانی که اخبار جنگ را گزارش می دهند در شرایطی هدف حملات اسرائیل قرار گرفته اند که بر روی کلاه و جلیقه ضدگلوله آنها عنوان «PRESS» درج شده است که علامتی شناخته شده و در همه جای دنیا این نشانه مورد احترام است،

به جز اسرائیل که خبرنگاران را از اهداف اصلی جنگی می داند و گوی سبقت را در ترور و کشتار اهل رسانه از همگنان خود ربوده است تا از یک سو اخبار جنایت هایش از دریچه دوربین یا قلم و صدای خبرنگاران به سمع و نظر جهانیان نرسد و از سوی دیگر اهل رسانه را در پوشش اخبار غزه و سرزمین های اشغالی مرعوب و وادار به سکوت کند.

ترور و کشتار عمدی خبرنگاران فلسطینی محدود به ایام بعد از ۷اکتبر ۲۰۲۳نیست. گذشته از ترور، روزنامه‌نگاران فلسطینی، سالهاست در معرض نقض انواع حقوق اولیه خود از سوی دولت اسرائیل از جمله اعمال محدودیت های مکرر، دستگیری، تخریب تجهیزات و حملات فیزیکی قرار گرفته‌اند.

تا قبل از اتفاقات اخیر، بر اساس گزارش گزارشگران بدون مرز (RSF)، حداقل ۳۰روزنامه نگار از سال ۲۰۰۰توسط نیروهای اسرائیلی کشته شده اند. برخی از این روزنامه نگاران خارجی، اما بیشتر آنها فلسطینی بودند.

همچنین بر اساس گزارش مرکز فلسطین برای توسعه و آزادی رسانه ها (MADA) در دهه گذشته تخلفات علیه روزنامه نگاران فلسطینی بیش از سه برابر شده است.

بر اساس جدیدترین گزارش این مرکز، تعداد روزنامه نگاران ترور شده در طول جنگ اخیر توسط اسرائیل به ۱۰۳نفر و از سال ۲۰۰۰ شمارشهدای روزنامه نگار به ۱۵۱نفر رسیده است. در گزارشی از فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران (IFJ) هم آمده است که این اقدامات تلاش آشکار اسرائیل برای خاموش کردن گزارش‌های رسانه‌ها در روی زمین است و در مقابل این اقدامات «هیچ‌کس پاسخگو نبوده است.»

حال به رغم این حجم از سبعیت و جنایت های اسرائیل و مواضع روشن نهادهای رسانه ای جهانی و پاسخگو نبودن اسرائیل در قبال جنایت هایش، این سئوال باقی است که تا کی باید خبرنگاران برای پوشش اخبار سرزمین های اشغالی همچنان در معرض آسیب و ترور باشند؟