امتیاز جدید جو بایدن به ولیعهد عربستان سعودی چه بود؟

جماران نوشت: ایالات متحده پس از یک وقفه طولانی، تصمیم به از سرگیری فروش سلاح‌های تهاجمی به عربستان سعودی گرفته است. این تغییر سیاست بخشی از روابط در حال تحول میان دو کشور است. در سال 2021، دولت بایدن فروش سلاح‌های تهاجمی به عربستان سعودی را به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری و استفاده از این سلاح‌ها در جنگ یمن متوقف کرده بود. اما اخیراً گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد این محدودیت‌ها ممکن است برداشته شود.

واشنگتن پست در گزارشی در این  باره می نویسد: دولت بایدن در حال لغو تعلیق چندین ساله محموله های تسلیحات تهاجمی خود به عربستان سعودی است که اجازه ارسال اولیه مهمات هوا به زمین را صادر می کند و می گوید که انتقال های جدید اضافی را «بر اساس مورد به مورد» در نظر خواهد گرفت.  فروش موارد خاصی از تسلیحات تهاجمی در اوایل سال 2021 متوقف شد تا نشان‌دهنده مخالفت دولت با جنگ عربستان با حوثی‌ها در یمن و حملات علیه اهداف غیرنظامی در آنجا باشد. یک مقام ارشد جو بایدن گفت: از زمان آتش بس با میانجیگری سازمان ملل در بهار 2022، هیچ حمله هوایی عربستان به یمن انجام نشده و آتش برون مرزی از یمن به عربستان سعودی تا حد زیادی متوقف شده است.

این مقام که یکی از چندین نفری است که به شرط ناشناس ماندن درباره این تصمیم صحبت کرده است، گفت: «بنابراین سعودی‌ها به توافق با مخالفان خود در یمن رسیده  اند و ما آماده هستیم این موارد را از طریق اطلاع رسانی و مشورت مناسب کنگره به حالت عادی برگردانیم».

این تصمیم اولین بار روز جمعه توسط رویترز گزارش شد و گفته شده که کنگره این هفته از تصمیم جدید مطلع شده است. تعداد قابل توجهی از قانونگذاران جمهوری خواه و دموکرات در گذشته با هرگونه تغییر در سیاست تعلیق در قبال عربستان سعودی مخالفت کرده اند، عمدتاً بر اساس نقض داخلی حقوق بشر که دولت نیز از آن انتقاد کرده است. کنگره می‌تواند از تایید فروش تسلیحات خودداری کند، اما تنها می‌تواند با استفاده از نوعی خاصی از قطعنامه که veto-proof joint resolution of disapproval است، این کار را انجام دهد. اصطلاح "veto-proof joint resolution of disapproval" به یک قطعنامه مشترک اشاره دارد که به اندازه‌ای از حمایت در کنگره ایالات متحده برخوردار است که حتی اگر رئیس‌جمهور تصمیم به وتوی آن بگیرد، این وتو توسط کنگره رد شود. به عبارت دیگر، اگر این قطعنامه توسط دو سوم اعضای هر دو مجلس سنا و مجلس نمایندگان حمایت شود، می‌تواند بدون توجه به وتوی رئیس‌جمهور به قانون تبدیل شود.

واکین کاسترو، نماینده ارشد دموکرات در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا که از تصمیم اولیه دولت برای توقف انتقال تسلیحات تهاجمی حمایت کرد، روز جمعه گفت که «سعودی‌ها سابقه نه چندان مناسبی در زمینه حقوق بشر دارند و امیدوار هستیم که این بار شواهد قانع‌کننده‌ای ببینم که عربستان سعودی رفتار خود را تغییر داده است.»

در سال‌های اخیر روابط بین دولت و سلطنت سعودی در ریاض که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در جریان مبارزات انتخاباتی خود در سال 2020، منتقد اصلی آن بود،  به‌طور چشمگیری نزدیک‌تر شده است.

بیشتر این روابط بر اهداف کلان دولت آمریکا برای خاورمیانه متمرکز شده است، از جمله ایجاد روابط دفاعی نزدیک تر با کشورهای خلیج فارس برای جلوگیری از گسترش ایران در منطقه، دفاع از اسرائیل در برابر ایران و «نیروهای نیابتی» آن در منطقه و جلوگیری از نفوذ روسیه و چین.

این رسانه آمریکایی در ادامه ادعا می کند که آنچه آمریکا تهدید ایران می خواند با آغاز جنگ اسرائیل و حماس در غزه افزایش یافتهT زیرا حوثی ها در یمن شروع به شلیک موشک به کشتی های تجاری در دریای سرخ کردند، در حالی که حزب الله حملات خود را از لبنان به شمال اسرائیل افزایش داد. (لازم به ذکر است که حملات اسرائیل به غزه از 7 اکتبر 2023 تاکنون بیش از 40 هزار کشته بر جا گذاشته است.)

یک  مقام ارشد امریکایی با توجه به شرایط بحرانی جاری در منطقه غرب آسیا می گوید: در طول این دوره، عربستان سعودی شریک استراتژیک نزدیک ایالات متحده بوده است و ما مشتاقانه منتظر تقویت این مشارکت هستیم. همین هفته، سعودی‌ها یک هیئت بلندپایه در واشنگتن داشتند تا در مورد همکاری در فناوری‌های پیشرفته و هوش مصنوعی گفتگو کنند. هفته گذشته، یک هیئت بلندپایه بین سازمانی ایالات متحده برای دیدار با ولیعهد و رهبران سعودی در مورد مسائل منطقه ای و دفاع یکپارچه هوایی و موشکی از جده بازدید کرد.

یک مقام ارشد وزارت امور خارجه می گوید: وزارت دفاع عربستان طی سه سال گذشته برای بهبود قابل ملاحظه فرآیندهای کاهش آسیب غیرنظامی خود گام‌های مثبتی برداشته که بخشی از آن به لطف کار مربیان و مشاوران آمریکایی است.

تلاش‌های دولت بایدن برای گسترش همکاری‌های دفاعی آمریکا با سعودی‌ها، که پیش از آغاز جنگ غزه بوده است، نیز با هدف عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی بود. ایالات متحده پیشنهاد کرده که این توافق را با گسترش فروش تسلیحات و همکاری های هسته ای غیرنظامی برای ریاض مطلوب تر کند. البته روند پیشرفت اولیه به سمت این هدف متوقف شده، زیرا کشورهای عربی از دولت خواسته اند تا اقدامات بیشتری برای محافظت از غیرنظامیان فلسطینی در غزه در برابر حملات اسرائیل انجام دهد و به سمت راه حلی بلندمدت برای بحران فلسطین حرکت کند.

عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اردن به ایالات متحده در کمک به اسرائیل برای دفع حمله ایران در ماه آوریل کمک کردند. اما با توجه به تهدید جدید ایران پس از ترور اسماعیل هنیه رهبر حماس توسط اسرائیل در تهران در 31 ژوئیه و تلاش اسرائیل برای پایان دادن به جنگ غزه، مشخص نیست که آیا آنها مایل به انجام مجدد این کار هستند یا خیر.

بلومبرگ در گزارشی در این باره نوشت: رئیس جمهور جو بایدن با لغو محدودیت های فروش تسلیحات تهاجمی به عربستان سعودی موافقت کرد و سیاست تحمیل شده در اوایل دوره ریاست جمهوری خود را تغییر داد، زیرا او به دنبال تقویت روابط با یک شریک کلیدی و مقابله با ایران است. هنوز خبری در مورد اینکه چه سلاح هایی ممکن است در حال حاضر به کار گرفته شود، وجود ندارد. این تصمیم آخرین بقایای سیاستی را که بایدن برای کاهش سطح روابط با عربستان سعودی و ولیعهد آن محمد بن سلمان پس از روی کار آمدن وی اعمال کرد، از بین می برد. عربستان سعودی اکنون برای اهداف ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ اسرائیل و حماس و درگیری فزاینده با ایران و نیروهای نیابتی آن بسیار مهم تلقی می شود. ایالات متحده همچنین در تلاش است تا یک پیمان راهبردی بزرگتر را که تضمین های امنیتی را به پادشاهی سعودی ارائه می دهد و راه ممکنی برای روابط دیپلماتیک با اسرائیل ایجاد کند، به نتیجه برساند.