پاسخ ایران به ترور اسماعیل هنیه در چه ابعادی صورت می‌گیرد؟
با گذشت زمان از ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، انتظار‌ها برای پاسخ ایران به عملیات بالاتر رفته است. واکنش ایران نظامی یا امنیتی خواهد بود و هنوز مشخص نیست که در چه ابعادی صورت خواهد گرفت.
هم میهن نوشت: در اصل پاسخ به نقض تمامیت ارضی ایران و تجاوز آشکار اسرائیل، اختلاف‌نظری میان نیروهای سیاسی داخلی وجود ندارد. اما در این میان، خط تندرو با قدرت بر طبل جنگ می‌کوبد و پاسخ همزمان به آمریکا را نیز طلب می‌کند.
مدیرمسئول کیهان اولین فردی بود که بحث حمله به پایگاه دریایی آمریکا در بحرین و دیگر اهداف متعلق به این کشور در خلیج فارس را مطرح کرد و پشت سر او نیز امام جمعه مشهد در خطبه‌های جمعه گذشته، خواستار حمله به همین پایگاه شد.
پوست موز زیر پای دولت
منطق آنان، حمله ایران به عین‌الاسد در سال ۱۳۹۸ در پاسخ به ترور سردار سلیمانی و همچنین عملیات وعده صادق در پاسخ به حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق و شهادت سردار زاهدی از فرماندهان بلندپایه نیروی قدس است. در حالی که حمله به عین‌الاسد خسارت جانی برای آمریکایی‌ها نداشت و در پاسخ به اقدام تروریستی آنان بود؛ پس از آن نیز به طرز مشکوکی هواپیمای مسافربری بر فراز تهران هدف قرار گرفت.
عملیات وعده صادق نیز تلفات جانی از اسرائیلی‌ها نگرفت و بیشتر یک پیام بود مبنی بر اینکه ایران توانایی و اراده زدن ضربه‌های بزرگ‌تر را دارد. اما در نهایت همان بازدارندگی پس از حدود سه ماه از بین رفت و ترور هنیه در تهران رخ داد؛ از دمشق به تهران رسیدند. هر کدام از این عملیات‌ها، واکنش به کنشی از سوی دولت‌هایی جداگانه و براساس قواعد بین‌المللی بود. در حالی که شرایط فعلی، حق ایران برای واکنش به اسرائیل براساس منشور ملل متحد و قوانین بین‌المللی محفوظ است. اما این خط در حال حاضر بدون هیچ تعارفی پیگیری می‌شود. برخی کارشناسان معتقدند که این تحرکات برای تحت تاثیر قرار دادن دولت و سیاست خارجی آن است.
عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی راجع به این مسئله در صفحه توئیتر خود نوشت: «با این فشاری که تندروها برای ورود به درگیری نظامی می‌آورند، آن هم به دولت، کم کم همه باید متوجه شوند که ماجرا چه بوده؟»
فرمانده سنتکام نیز وارد منطقه شده است. نورنیوز که پیش از این به عنوان رسانه مرتبط با شورایعالی امنیت ملی معرفی می‌شد، در ادامه همین خط خبری نوشت: «ورود فرمانده سنتکام به منطقه و افزایش شدید تحرکات این کشور که هدف آن مقابله با عملیات انتقامی ایران اعلام شده، نشان می‌دهد واشنگتن هم شریک رژیم اسرائیل در به شهادت رساندن اسماعیل هنیه بوده است.»
اظهارنظرهای خارجی
خالد قدومی، نماینده جنبش حماس در ایران، مهمان مراسم هشتمین دوره جایزه حقوق بشر اسلامی بود. او درباره این حادثه گفت: «ترور رهبران ما باعث مقاومت ما می‌شود. نتیجه آن آغاز مقاومت بیشتر مردم مقاوم فلسطین است. باید انتقام بزرگ و با قدرتی برای خون‌خواهی شهید هنیه بگیریم، زیرا خون بر شمشیر پیروز است.»
علی هاشم، خبرنگار الجزیره انگلیسی در بیروت نیز در توئیتر نوشت: «پس از چندین گفت‌وگو با منابعی در بیروت و تهران فهمیدیم که محور مقاومت به میانجی‌ها گفته است ما آنچه را که لازم است برای داشتن یک پاسخ مؤثر و کارآمد انجام خواهیم داد حتی اگر عواقبی در مقیاس وسیع داشته باشد. آنها در پاسخ به پرسش من درباره زمان پاسخگویی «محور مقاومت»گفتند: دشمن ما به خوبی آماده شده است و ما هم زمانی که آماده باشیم کار را انجام خواهیم داد.»
درگیری در منطقه
وضعیت شمال اسرائیل و مرز مشترک سرزمین‌های اشغالی و لبنان آشفته است. روستاهای مرزی در جنوب لبنان هدف بمباران رژیم صهیونیستی قرار گرفتند.حزب‌الله نیز در واکنش به این حملات، منطقه بیت هلل در شمال اسرائیل را با ده‌ها موشک کاتیوشا هدف قرار داد. اطلاعات زیادی از حمله به دو پایگاه نظامی اسرائیل در نزدیکی مرز لبنان نیز منتشر نشده اما حزب‌الله مسئولیت این حملات توپخانه‌ای را بر عهده گرفت. یک حمله نیز در هولون، واقع در جنوب تل‌آویو رخ داده است. یک فلسطینی با چاقو چهار نفر را هدف قرار داد که دو نفر از آنها کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند.
«عمار عوده» پس از این حمله مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به شهادت رسید. بن گویر وزیر امنیت داخلی اسرائیل پس از بازدید از صحنه این حمله، از شهروندان خواست که سلاح به دست بگیرند. در جریان حمله هوایی اسرائیل به دو مدرسه در غزه نیز دستکم ۲۵ نفر کشته شدند.
روز گذشته خبر رسمی ورود فرمانده سنتکام، ژنرال «مایکل کوریلا» به منطقه نیز منتشر شد. محل حضور او مشخص نیست اما اعلام شده است که این نظامی آمریکایی امروز برای هماهنگی جهت مقابله با حمله احتمالی ایران، به اسرائیل می‌رود. وزیر جنگ اسرائیل نیز در پیامی ویدئویی گفت: «بسیار قوی و آماده هستیم که برای حمله یا پاسخ، سریع حرکت کنیم. اگر دشمن جرأت حمله به ما را داشته باشد، بهای سنگینی خواهد پرداخت.»
به دنبال تحولات اخیر، کشورهای مختلف از جمله عربستان، آمریکا، انگلیس، فرانسه، یونان، نیوزیلند، کره جنوبی، آرژانتین و ایتالیا از شهروندان خود خواستند که لبنان و اسرائیل را ترک یا از سفر به این کشور خودداری کنند.
پیغام‌ها به ایران
اخبار مختلفی درباره تلاش‌ها، تماس‌ها و پیغام‌ها برای کم کردن از شدت واکنش ایران به گوش می‌رسد. روزنامه الجریده کویت مدعی شد که هیئتی آمریکایی از طریق ترکیه با میانجی‌گری عمان به ایران آمده و با مقامات کشورمان ملاقات کرده است. اما این خبر از سوی کاخ سفید تکذیب شد. وزیر خارجه اردن نیز دیروز به تهران آمد. یک منبع براساس گزارش‌ها، در این مورد به الجزیره گفت: «تهران دو پیام را به وزیر خارجه اردن خواهد رساند، یکی به رهبری اردن و دیگری به آمریکا و اسرائیل. اسرائیل به شدت حاکمیت ما را نقض کرده است و اکنون میانجی‌هایی را برای مهار آن می‌فرستد و این موضوع منتفی است.»
اما یک منبع اردنی در واکنش به این خبر، به الجزیره گفت: «وزیر خارجه اردن در پاسخ به دعوت همتای ایرانی خود به تهران سفر کرد و حامل هیچ پیامی از اسرائیل یا به اسرائیل نیست.» وال‌استریت ژورنال نیز مدعی شد که ایران درخواست‌های آمریکا و اعراب برای تعدیل در پاسخ خود به اسرائیل را رد کرد.
دیپلماسی ضمیمه پاسخ ایران باشد
عبدالرضا فرجی‌راد، دیپلمات پیشین و استاد ژئوپلیتیک گفت: «اتفاقی امنیتی در تهران رخ داد. بازدارندگی میان ایران و اسرائیل به هم خورد و اگر واکنشی از سوی ایران رخ ندهد این گروه تندرو در اسرائیل نه‌تنها علیه ایران بلکه علیه کل منطقه اقدامات بیشتری انجام خواهند داد. با توجه به آنچه اتفاق افتاده، ایران وظیفه خود می‌داند که از حاکمیت خود دفاع کند و به آنچه برای مهمانش رخ داد پاسخ بدهد. معتقدم که این عملیات انجام خواهد شد اما زمانش مشخص نیست. اصل غافلگیری مهم است. در کنار این عملیات نیز دیپلماسی باید فعال باشد و وجه تندروی اسرائیل و دولت افراطی آن را برای منطقه روشن کند. در حال حاضر یک نگرانی در کشور وجود دارد و آن هم عکس‌العمل احتمالی طرف اسرائیلی است. اما معتقدم که ایران در پاسخی که به ترور اسماعیل هنیه می‌دهد، حساب‌شده ورود خواهد کرد. طوری عمل نمی‌کند که انتقام به درگیری گسترده منطقه‌ای تبدیل شود. طبیعتاً نگرانی نباید در جامعه استمرار پیدا کند و مسئولین نباید اجازه بدهند که این انتقام بر اقتصاد کشور اثر عمیق بگذارد.»
او ادامه داد: «بارها ثابت شده که ایران در مواقع حساس تصمیمات درست می‌گیرد. مثل قطعنامه ۵۹۸، شهادت دیپلما‌ت‌ها در مزار شریف یا عملیات وعده صادق. همین تاخیری که تا امروز پیش آمده، نشان می‌دهد که دارند روی این مسئله کار می‌کنند. طرف مقابل هم گیج شده چراکه نمی‌دانند پاسخ ایران به چه صورت خواهد بود. شاید از ایران صورت نگیرد. سناریوهای مختلفی ممکن است اجرا شود.»
فرجی‌راد تاکید کرد: «روی مسئله پاسخ به آمریکا هم نباید تمرکز زیادی کرد. بارها اعلام کردند که ما از ترور خبر نداشتیم. اخباری هم مبنی بر مشاجره بایدن و نتانیاهو آمده که می‌تواند کمی مورد وثوق باشد. در اینکه آمریکایی‌ها همیشه از اسرائیل حمایت می‌کنند، تردید نکنید. اما در حال حاضر نتانیاهو برای منافع شخصی خود می‌خواهد منطقه را به جنگ بکشاند، و احتمالاً قصد تاثیرگذاری بر انتخابات آمریکا را داشته باشند. چراکه این اقدامات در نهایت به ضرر دموکرات‌هاست و نتانیاهو نیز تمایل دارد که ترامپ پیروز انتخابات شود. در آن صورت خیالش از بابت ماندن در قدرت راحت است. بنابراین فکر می‌کنم آنچه در بلندی‌های جولان اتفاق افتاد و باعث مرگ چند کودک شد و بقیه اتفاقاتی که در منطقه رخ داد، در این مسیر تعریف می‌شود.»
نباید ضعف نشان دهیم
جعفر قنادباشی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر مسائل خاورمیانه نیز در گفت‌وگو با «هم‌میهن» اظهار داشت: «تمامیت ارضی ایران مورد تجاوز قرار گرفت و برگ مجوز عملیات در دست ماست. از سوی دیگر مهمان رسمی ایران ترور شد که پاسخ را جدی‌تر می‌کند. یکی از مستشاران ایران نیز در جریان حمله اسرائیل به بیروت به شهادت رسید. براساس منشور ملل متحد، اجازه پاسخگویی داریم. پیش از این بحث فلسطین مطرح بود، حالا بحث ایران مطرح است. ایران در این شرایط و در حالی که افکار عمومی جهان نسبت به اسرائیل روشن شده و به آن معترض است، امکان ضربه زدن به این رژیم را دارد. فکر می‌کنم اگر چندصد سناتور و نماینده کنگره در آمریکا برای نتانیاهو دست زدند، میلیاردها مسلمان و غیرمسلمان ایران را تشویق خواهند کرد.»
او تاکید کرد: «غربی‌ها چند نگرانی درباره واکنش ایران دارند. اول اینکه باعث محبوبیت بیشتر ایران نزد نهضت‌های آزادی‌بخش شود. دوم، افزایش حمایت از ایران در محافل دانشگاهی و مانند آنها. نگرانی بعدی‌شان نیز به خطر افتادن سرمایه‌گذاری‌هایی است که در منطقه و اسرائیل کرده‌اند. حقیقت این است که ما باید به نحوی از تمامیت ارضی‌مان دفاع کنیم که چنین عملیاتی دیگر تکرار نشود. به هیچ وجه نباید ضعیف نشان دهیم. باید قدرتمند و حساب‌شده ظاهر شویم.»
