حکایت یک دلباخته به اسطورهای این مرز و بوم

رضا رفیع: ۱۴ تیر در ایران، روز ملی قلم است. روز سخن گفتن و ستایش کردن از مقام و منزلت قلم و آنچه می نویسد
(ن والقلمو ما یسطرون). و چه زیبا نوشت دکتر علی شریعتی که:
«هرکسی توتمی دارد، و توتم من «قلم» است. هر قبیله ای توتمی را می پرستد که روح جدّ نخستین همۀ افراد قبیله در او حلول کرده است و قلم توتم قبیله من است. خدای همۀ قبایل، خدای همه عالمیان بدان سوگند می خورد. به هرچه از آن می تراود، سوگند می خورد. به خون سیاهی که از حلقومش می چکد، سوگند می خورد.قلم انیس غربت من و رفیق تبعید من و مخاطب نوع چهارم من و همدم خلوت تنهایی و عزلت من و یادآور سرگذشت و یادآور سرشت و بازگوی سرنوشت من است...».

و قلم، سرشت و سرنوشت «محمدعلی علومی»هم بود. آن که با قلم زیست و با قلم خفت. آنقدر در قلمرو فرهنگ دیرین و تاریخ تمدن و ادبیات کهن این سرزمین دراز دامن قلم زد تا از پا افتاد.

داستان علومی، روایت یک انسان عاشق قلم است. حکایت آن دلباخته و دلداده به اسطوره های این خاک گهرخیز که فراز و فرود رنج ها و زخم های بی شمار مردمانش را قصه گویی می خواست که از کنار ارگ بم برخاست. قصه گوی مردم.

 مردی کویری و صافی چون صحرای جنون که به ثبت و ضبط فرهنگ مردم و روایت داستان اسطوره های دیرین این دیار بنشیند. شبیه کار سترگی که فردوسی بزرگ کرد. از همان جنس و همان سنخ که او کوشید و عجم زنده کرد بدین پارسی. و علومی هم درد هویت ملی مردمانش را داشت.

مردمانی با فرهنگ و ادبیاتی کهن که سرشار و غنی از حکمت و معرفت و مهربانی و عشق و لبخند بود. و در یک کلام، لبریز از زندگی.
و علومی، قلمدار این میدان بود. بر زمین اکنون راه می رفت، اما سر بر آسمان تاریخ اسطوره ای این مرز پر رمز و راز می سایید. او به دقت و درستی همچون فرخی یزدی، شاعر و روزنامه نگار آزادیخواه عصر مشروطیت، می دانست و بر این باور پایدار بود که:
در دفتـر زمانـه فتــد نامـش از قلــم
هر ملتی که مردم صاحب قلم نداشـت
در پیشگـاه اهـل خـرد نیست محتـرم
هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت

و از قضا، امسال، روز قلم، به رویداد فرهنگی و ادبی گرامیداشت یکی از این اجلّه و اعزۀ اهل قلم نیز اختصاص دارد. محمدعلی علومی که خود را روایتگر و قصه گوی مردم در عصر مدرنیته و در پیوند با ادبیات مدرن جهان امروز می دانست. قدردانی از علومی، قدردانی از قلم است. این دو مقوله در هم آمیخته اند.

و این گرامیداشت، ابتکاری است که امسال، روزنامه صد ساله اطلاعات، پیشتاز انجام آن شده است تا با گرامیداشت مقام و منزلت یکی از بزرگان اهل اندیشه و قصه، روایتگر شخصیتی دوست داشتنی در عرصه ادبیات داستانی و فرهنگ مردم و اسطوره شناسی باشد.

کسی که سال ها با مؤسسۀ اطلاعات و نشریات زیرمجموعۀ آن همکاری تحریری داشت. حتی آن زمان که از تهران کوچ کرد و در کنج دنج بم، جهانی شد بنشسته در گوشه ای!

اهدای تندیس قلم روزنامه اطلاعات به یاد آن نام بلند، فتح باب مسیری است روشن و امیدبخش که هرساله این قلم نمادین از سوی مؤسسه مطبوعاتی و دیرپای اطلاعات به برگزیدگان این قلمرو تقدیم شود.

در راستای گرامیداشت قلم و پاسداشت آنها که یک عمر قلم زدند تا مشعل آگاهی و دانایی و فرهنگ و اندیشه را روشن و مشتعل نگه دارند و به دست نسل بعد بسپارند.

و این سخن نظامی، داستان حرمت و حریم قلم و روایتگر قداست و قیمت ارجمند آن است از ازل تا ابد که - به گفته حافظ - فرصت درویشان است:
جنبش اول که قلم برگـرفت        حرف نخستین ز سخن درگرفت
چون قلم آمد شدن آغاز کرد        چشم جهان را به سخن باز کرد