«اس اند پی گلوبال» در یک گزارش مفصل به قلم چانگ و همکاران به بررسی موضوع معامله نفت با یوان میان خریداران چینی و تامین‌کنندگان عربستانی پرداخته است.
گفتگوهای اخیر میان چین و عربستان در خصوص پرداخت پول نفت به یوان، به این تصور و انتظار عمومی انجامیده است که با توجه به خرید گسترده نفت از عربستان توسط چین، تجارت نفت دو کشور به کانال یوان منتقل شود. مسئله تجارت نفت با یوان اولین بار در سفر شی جین پینگ به عربستان در سال ۲۰۱۶مطرح گردید و دو سال پس از آن، بورس بین‌المللی انرژی شانگهای اولین قراردادهای آتی نفت مبتنی بر یوان را، برای رقابت با سکوهای فروش نفت در لندن و تگزاس، رونمایی کرد.
به باور نگارندگان این گزارش، تجارت نفت در کانال یوان کماکان با چالش‌های متعددی روبرو است و رشد آن به مقیاس معنی‌دار دهه‌ها طول خواهد کشید. این گزارش در واقع روند افزایش سهم یوان در تبادلات جهانی را در یک بازه زمانی ۱۲ ساله مورد بررسی قرار داده و خاطرنشان می‌سازد که علیرغم رشد این سهم از ۰.۶درصد در سال ۲۰۱۲به ۳.۸درصد در سال ۲۰۲۴، کماکان فاصله قابل‌توجهی میان یوان و سایر ارزهای جهان‌روا از این منظر وجود دارد.
کماکان، نگارندگان گزارش معترفند که تعمیق روابط دوجانبه و همسو کردن منافع بلندمدت میان دو کشور اثری تسهیل‌کننده‌ای بر روند انتقال به کانال یوانی ایفا خواهد کرد. به باور آنها، تلاش دیپلماتیک چین برای انقعاد توافق سواپ ارزی و ایجاد تسهیلات تسویه یوانی در فاصله سال‌های ۲۰۱۲تا ۲۰۱۵ به توسعه جدی مصارف بین‌المللی یوان انجامیده است و افت ارزش یوان در مقابل دلار بود که این رشد را برای دوره‌ای متوقف کرد. از طرف دیگر، افزایش ریسک‌های ژئوپولیتیک از سال ۲۰۲۲ سبب بهبود وضعیت یوان به عنوان بدیل دلار شده است و موقعیتی برای یوان ایجاد کرده که ظرف یک سال، رشدی معادل مجموع چهار سال گذشته را تجربه نماید.
علیرغم اینکه بحث‌های جاری در خصوص چشم انداز تجارت نفت با یوان، بیشتر بر توانایی پرداخت یوانی تمرکز دارند، بعید است که نفس توانایی تسویه معاملات با یوان به تنهایی موجب افزایش سهم یوان در مبادلات نفت گردد. چانگ و همکاران استدلال می‌کنند که عمده صادرکنندگان نفت به چین، با این کشور تراز مثبت تجاری دارند و در صورت دریافت یوان در قبال نفت، در نهایت با مازاد یوان مواجه خواهند بود. مثلا در خصوص عربستان، تراز مثبت ۵ میلیارد دلاری این کشور در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۶به حدود ۲۰میلیارد دلار و در سه سال گذشته به عدد ۴۰ میلیارد دلار نزدیک شده است.
در واقع، افزایش حجم معاملات یوانی به تمایل صادرکنندگان نفت برای پذیرش این ارز به عنوان واسطه پرداخت وابستگی مستقیم دارد؛ که این مساله نیز به نوبه خود به فراهم بودن امکان استفاده از درآمد حاصله توسط صادرکنندگان در کانال یوانی بستگی دارد.
از آنجا که یوان هنوز به طور گسترده در تجارت و امور مالی بین المللی به عنوان ارز واسط استفاده نمی شود، زمینه‌های نسبتا محدودی برای خرج کردن این درآمدها در قالب یوانی وجود دارد. بنابراین انباشت جریان ورودی یوان، هزینه های قابل توجهی را به همراه خواهد داشت و خطرات ارزی را افزایش خواهد داد. در واقع، این هزینه‌ها و خطرات هستند که توضیح می‌دهند چرا استفاده از یوان در تجارت نفت عربستان و چین با وجود تمایل ریاض و هدفگذاری پکن برای ترویج استفاده بیشتر از این ارز، همچنان محدود باقی مانده است؟
نگارندگان علیرغم همه استدلال‌های پیش‌گفته، معتقدند این دینامیسم ممکن است با سرعت تغییر کند؛ چرا که سفر شی جین پینگ به عربستان در دسامبر ۲۰۲۲، از نظر آنها موید نوعی تحول در روابط عربستان و چین از روابط متمرکز بر نفت به همکاری‌های جامع است. به بیان دیگر، نگارندگان تاکید می‌کنند که فارغ از تجارت گسترده نفت به عنوان عامل پیونددهنده اصلی در روابط دو کشور، برنامه های بلندمدتی همچون «چشم انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودی باعث گسترش روابط نهادی، مالی و فرهنگی بین دو کشور شده است. به طور مثال، ورود شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری عربستان به بورس شانگهای و شنزن، افتتاح شعبه ریاض »بانک چین» مورد اشاره قرار گرفته است و همچنین، پروژه‌های گسترده‌ای که عربستان در قالب احداث شهر ۵۰۰ میلیارد دلاری نئوم مورد توجه قرار داده است اغلب توسط پیمانکاران چینی انجام می‌پذیرد.
این روابط گسترده نوظهور، زمینه‌های بیشتری را برای مصرف یوان در عربستان فراهم می کنند که از این موارد می‌توان به پرداخت هزینه خدمات فنی-مهندسی و دیگر سازندگان چینی فعال در عربستان اشاره کرد. همچنین، سرمایه گذاری متقابل در شرکت‌ها و پروژه‌های پرتعداد عربستان در چین از این قبیل خواهند بود. چانگ و همکاران لیستی از ۲۰ شرکت پیمانکاری ساختمان بر اساس ارزش پروژه‌های آنها تهیه کرده اند که در آن سهم چینی‌ها بسیار قابل توجه بوده و به طور مثال «شرکت مهندسی بندری چین» با بیش از ۳.۴ میلیارد دلار، «شرکت مهندسی ماشین‌الات چین» با ۳ میلیارد و «سینوهیدرو» با ۱.۹ میلیارد دلار پروژه فعال در زمره پیمانکاران اصلی عربستان هستند. همچنین، عمده سرمایه‌گذاری‌های دو طرف در اقتصاد یکدیگر را در قالب جدوالی جداگانه تیه و منتشر کرده اند. در یک جمع‌بندی، گسترش روابط و ارتقای سطح آن به سطحی جامع در سال‌های اخیر قادر خواهد بود که نقش تسهیل‌کننده در افزایش سهم ارز یوان در مبادلات نفتی دو کشور ایفا نماید.
منبع: اندیشکده راهبردی تبیین
