اطلاعات نوشت: کارشناسان می گویند توسعه وتقویت صنعت لیزینگ ، قدرت بنگاه‌ها را در افزایش سرمایه‌گذاری و توان خانوارها را در مدیریت پس انداز و خرید کالاهای بادوام ، تقویت می کند

لیزینگ (leasing) یک رشته فعالیت اعتباری تخصصی مبتنی بر روش اجاره است که در آن نوعی قرارداد با توافق میان اشخاص حقیقی یا حقوقی منعقد می شود که هدف از آن، بهره برداری از یک کالا یا منفعت کالای سرمایه ای (یا مصرفی) بادوام است که از قابلیت اجاره برخوردار باشد.

 بنابراین لیزینگ، مجموعه ای از مبادلات اقتصادی مشتمل بر خرید، اجاره و نهایتاً فروش (تملیک) را در بر می گیرد. به عبارت دیگر، قرارداد بین شرکت لیزینگ؛ به عنوان مالک یا موجر و متقاضی یا استفاده کننده از تسهیلات، به عنوان مستاجر منعقد می شود.

صرفه جویی در به کارگیری منابع مالی مستاجر و رفاه و آینده،انعطاف پذیری مطابق شرایط و انتظار مستاجر،سهولت نسبی در مقایسه با سایر روشهای استقراض وامکان جایگزینی دارایی های جدید از مهمترین مزایای صنعت لیزینگ به شمار می آید.

به علاوه ،لیزینگ به عنوان الگویی جدید در تجارت از یک سو تامین کننده نیازهای مالی و پولی متقاضیان کالا و از سوی دیگر ، فراهم کننده ابزار تولید انبوه در اقتصاد خرد و کلان خواهد بود. همچنین این صنعت ل برای متقاضیان موجب افزایش قدرت خرید ، کاهش فشار نقدینگی و برخورداری از امکان آینده در حال می گردد.

لیزینگ برای عرضه کنندگان هم موجب بازار سازی و تسریع در گردش فروش کالا از طریق بستر سازی بازار تقاضا شده و برای اقتصاد ملی نیز موجب افزایش تقاضا ، افزایش تولید، افزایش اشتغال، تعادل قیمت ها و رونق اقتصادی می گردد.

درنهایت ،تحولات وسیعی که در عرصه تولید و عرضه و تقاضا طی نیم قرن اخیر رخ داده است ، موجب شده است تا دست اندرکاران سیاست های اقتصادی در کشورها ، برنامه های لازم را برای تاسیس شرکت های جدید که می توانند ابزارهای اعتباری در جهت رشد صنایع و اقتصاد آنها محسوب شوند، در دستور کار خود قراردهند.

براساس آمار موجود،بازارجهانی صنعت لیزینگ در سال‌های اخیر به سرعت در حال رشد بوده و پیش‌بینی می‌شود که این بازار با نرخ رشد سالانه ۱/۱۰ درصد به کار خود ادامه دهد. لیزینگ در کشورهای توسعه‌یافته، پس از وام‌های بانکی دومین روش عمده تامین اعتبارات محسوب می‌شود. 

حجم بازار لیزینگ در جهان درسال ۲۰۲۲ معادل ۱۵۲۰ میلیارد دلار ودر سال ۲۰۲۳ معادل  ۱۶۷۴ میلیارد دلار بوده است.

همچنین انتظار می‌رود که این بازار در سال‌های آینده به سرعت رشد کند و پیش‌بینی می‌شود که ارزش این بازار به ۷۳۸/۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۸ برسد که این پیش‌بینی را می‌توان به رشد جمعیت جهانی و شهرنشینی، افزایش محبوبیت خودروهای برقی، ظهور استارتاپ‌ها، رشد صنعت مراقبت‌های بهداشتی ومانند آن، نسبت داد.

درکنار این ، با افزایش جمعیت، تقاضای املاک و مستغلات نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت و اجاره یا لیزینگ املاک نیز متعاقبا افزایش پیدا می‌کند.

صنعت لیزینگ درایران

باوجود مزایای فراوانی که صنعت لیزینگ برای اقتصاد ملی دارد،گستره فعالیت آن درکشور بسیار محدود است.

بر اساس داده‌های موجود در سامانه بورس اوراق بهادار تهران، تعداد شرکت‌های لیزینگ در بازار سرمایه ایران بسیار اندک است و از ۱۳ شرکت فراتر نمی‌رود که مجموع ارزش سرمایه ثبتی این شرکت‌­ها معادل ۰۰۰/۲۳۱/۳۷ میلیون ریال است و عمـدتا در «بازار بورس اوراق بهادار تهران» پذیرش شده‌اند و در این بازار تحت عنوان گـروه «سایر واسطه‌گری­‌های مالی» شناخته می‌شوند، این در شرایطی است که حدود ۴۰ شرکت لیزینگ دارای مجوز از بانک مرکزی در کشور فعال هستند.

بانک‌محور بودن صنعت لیزینگ در کشور چه از لحاظ ساختاری، قوانین و مقررات و چه از لحاظ تامین منابع مالی، کاملا مشهود است، به‌طوری که در حال حاضر نزدیک به ۴۶ درصد از فعالیت صنعت لیزینگ در اختیار لیزینگ‌های بانکی و ۴۱ درصد متعلق به لیزینگ‌های وابسته به بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری بوده است و لیزینگ‌های مستقل تنها  با ۱۳ درصد سهم، در انتهای این رتبه‌بندی قرار دارند.

درعین حال ، صنعت لیزینگ ایران به عنوان یکی از ارکان مهم تأمین مالی غیرتورمی در ایران با چالش‌های قانونی، مالی و فناورانه مواجه است. کارشناسان، مدیران ارشد و مسئولان این صنعت با اشاره به شفافیت، ضدتورمی بودن و ظرفیت رشد صنعت لیزینگ بر ضرورت به‌روزرسانی زیرساخت‌های مالی و قانونی این صنعت تأکید می‌کنند.

صنعت لیزینگ در ایران در شرایط تورمی نقش ضدتورمی دارد و به تولید کمک می‌کند. این صنعت که با ۶۲ شرکت فعال، هنوز به تنوع و رشد کافی دست نیافته است، با چالش‌هایی چون نبود قوانین مناسب، نرخ بهره بالا، و عقب‌ماندگی فناوری از یکسو و نیاز به تنوع محصولات، اصلاح قوانین و ورود دانش‌بنیان‌ها از سوی دیگر رو به رو است. همچنین نیاز به بازتعریف فلسفه لیزینگ و کاهش بروکراسی آن حائز اهمیت است. به علاوه ، کاهش ارزش صنعت لیزینگ از یک میلیارد دلار در سال ۱۳۹۵ به ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲، ضرورت ایجاد قوانین جدید توسط بانک مرکزی و اهمیت نوآوری و تنوع در خدمات لیزینگ را مطرح می سازد. همچنین، بانک مرکزی به عنوان یکی از عوامل توسعه این صنعت شناخته شده و صدور مجوز برای شرکت‌های سهامی عام در این حوزه، گامی مثبت ارزیابی می‌شود.

درکنار این، با توجه به وضعیت اقتصادی ایران که به واسطه تحریم دسترسی به منابع بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری محدود شده است، تسهیل تأمین مالی داخلی و به طور خاص لیزینگ توان بنگاه‌ها را در افزایش سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه ثابت و توان خانوارها را در مدیریت پس انداز و خرید کالاهای بادوام تقویت کرده و در سطح کلان رونق تولید را به همراه دارد. بنابراین ارزیابی ابعاد تأمین مالی این صنعت چگونگی و میزان تأثیر بر متغیرهای اقتصادی در سطوح کلان و بخشی و همچنین بررسی چالش‌ها، محدودیت‌ها و فرصت‌های این صنعت می‌تواند به سیاستگذاران در جهت ثمر بخش بودن فعالیت شرکت‌های لیزینگ و بهبود کارکرد تأمین مالی در اقتصاد ایران یاری رساند.

امروزه عملیات لیزینگ در تأمین منابع مالی بخش‌های مختلف اقتصادی کاربرد دارد و بخشی از نیازمندی‌های تولیدکنندگان و مصرف کنندگان از مسیر صنعت لیزینگ محقق می‌شود. گسترش استفاده از قراردادهای لیزینگ به تولیدکنندگان کمک می‌کند در شرایط رکودی کاهش کمتری در فروش خود داشته باشند؛ با استفاده از کاهش محدودیت‌های وثیقه، خرید تجهیزات سرمایه‌ای خود را به این روش تأمین مالی کنند و بهره‌وری کل را افزایش دهند و در نهایت امکان بهره‌مندی مصرف کنندگان از کالاهای مورد نیاز را در شرایط کمبود نقدینگی و اعتبار فراهم سازند.

پیشنهاداتی برای توسعه لیزینگ در ایران

به گفته کارشناسان ، افزایش تنوع خدمات و ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به حوزه لیزینگ، اصلاح قوانین و مقررات پایین‌دستی برای تسریع فعالیت‌ها، ایجاد رقابت و توسعه لیزینگ اقلام بزرگ مانند هواپیما و کشتی، استفاده از نوآوری و فناوری، بازتعریف فلسفه وجودی شرکت‌های لیزینگ از مهم‌ترین پیشنهاداتی است که می توان برای بازسازی وتوسعه صنعت لیزینگ کشور به آن توجه کرد.

کارشناسان همچنین می گویند باید تمرکز صرف صنعت لیزینگ بر خودرو کنار گذاشته شود و حوزه‌هایی مانند دانش‌بنیان، تولیدی و صنعتی نیز در اولویت قرار گیرد؛ قوانین مرتبط با مالیات و نظارت هم باید ساده‌سازی شوند.

از طرف دیگر ورود شرکت‌های جدید با مدل‌های تجاری نوآورانه می‌تواند به رشد این صنعت کمک کرده و نهایتاً استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری مورد توجه باشد.