سید محمدکاظم سجادپور- روزنامه اطلاعات: شورای امنیت سازمان ملل متحد، ذیل دستور کار «حمایت از غیر نظامیان در منازعات» در ۶ژانویه۲۰۲۵(۱۷/۱۰/۱۴۰۳)، جلسه‌ای درخصوص ناامنی غذایی در سودان، برگزار می‌کند. در این جلسه تعداد قابل توجهی از کنشگران بین‌المللی در مورد وضعیت گرسنگی در سودان، صحبت کرده و نظرات خود را ارائه می‌دهند. این اجلاس، باعث طرح پرسشی جدی و کلیدی می‌گردد و آن اینکه نسبت گرسنگی و روابط بین‌المللی چگونه قابل تجزیه و تحلیل می‌باشد؟ در پاسخ به «دلایل افزایش گرسنگی در جهان امروز»، «تسلیحاتی شدن غذا» و «نگاه به مورد دردناک سودان»، می‌تواند براین بعد تاریک روابط بین‌المللی معاصر پرتو افکنی کند.
می‌توان از گرسنگان چند صدمیلیونی در دنیای پیچیده کنونی، به عنوان فراموش شدگان کنش‌های استراتژیک نام برد. برخی از آمارها، از گرسنگی بیش از نیم میلیارد جمعیت دنیا سخن می‌گویند. تحقیقات و پژوهش‌های گوناگونی در مورد گرسنگی شده و بی‌تردید دستاوردهای پژوهشی، برنامه غذائی سازمان ملل متحد، که دبیرخانه آن در رم پایتخت ایتالیا قرار دارد به عنوان مهم‌ترین مرجع بررسی وضعیت غذا در دنیا در خور اعتنا می‌باشد.
در مورد دلائل گوناگون افزایش گرسنگان در جهان بحث‌های مختلفی شده و می‌شود. اما در میان آن دلائل تغییرات آب و هوائی که دگرگونی در زندگی میلیون‌ها انسان شده، سیاست‌های نادرست اقتصادی و از زاویه روابط بین‌المللی، منازعات مسلحانه پیشین جلب توجه می‌کند. منازعات مسلحانه در حال حاضر، یکی از اصلی‌ترین دلائل گسترش گرسنگی است. در دهه گذشته و بیشترین منازعات در داخل کشورها و نه بین کشورها رخ داده و جنگ‌های داخلی که عمدتاً عناصر خارجی و داخلی در آنها درگیر بوده‌اند به جابجائی انسان‌ها از سرزمین‌های اصلی خود و به هم خوردن سامانه زندگی و به دنبال آن به گرسنگی انجامیده است. شورای امنیت در قطعنامه مهم و قابل توجه ۲۴۱۷ به رابطه بین منازعات و گرسنگی و عدم امنیت غذایی پرداخته که در خور دقت می‌باشد .
موضوع قابل توجه استفاده از غذا به عنوان یک موضوع نظامی و امنیتی می‌باشد. به عبارت دیگر در حال حاضر در روابط بین‌المللی، غذا تسلیحاتی و امنیتی شده و به عنوان ابزاری جنگی برای تسلیم و از پای در آوردن حریف مورد استفاده قرار می‌گیرد. دو منازعه بسیار سنگین اوکراین و غزه ، بدون توجه به عنصر غذا به عنوان یک سلاح جنگی، قابل مطالعه همه جانبه نیست. مخصوصاً بحران غزه که رژیم صهیونیستی، از دسترسی مردم فلسطینی به غذا جلوگیری کرده و کنشگران مدنی و سازمان‌های غیر دولتی بین‌المللی که در امر رساندن غذا به مردم غزه فعال بوده‌اند را نه فقط با مشکلات روبرو کرده، بلکه تعدادی از آنها را مورد هدف قرار داده و کشته است.
هرچند که دولت‌های غربی، مخصوصاً ایالات متحده، در موضوع تسلیحاتی کردن غذا، عمدتاً بر روسیه در منازعه اوکراین تأکید کرده و حتی در سال۲۰۲۳ در دوره ریاست آمریکا بر شورای امنیت، جلسه‌ای را به این امر اختصاص داده‌اند، اما بیشترین استفاده غیرانسانی از غذا به عنوان یک ابزار جنگی را رژیم صهیونیستی انجام داده است. زیر فشار قراردادن آنروا که برنامه ملل متحد برای زندگی روزمره فلسطینی‌ها در هفت دهه گذشته بوده، توسط آن رژیم، بی‌تردید برناامنی غذائی مردم غزه افزوده است.
اما در این میان مورد سودان، کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته ولی تعدادی از کنشگران دولتی و غیردولتی به نسبت بین گرسنگی و منازعات داخلی در سودان توجه کرده‌اند. در ژانویه سال مسیحی جدید یعنی ۲۰۲۵، ریاست دوره‌ای شورای امنیت با الجزائر است. الجزائر به عنوان یکی از اعضای غیردولتی شورای امنیت، نقش فعال و قابل توجهی در طرح مباحث خاورمیانه‌ای و آفریقائی در شورای امنیت داشته و برای دوره ریاست خود در ماه ژانویه، چندین برنامه ویژه شورای امنیت را در این حوزه‌ها برنامه‌ریزی کرده است. اما درخصوص بحران غذائی و گرسنگی سودان باید گفت که چند دهه منازعه داخلی در این سرزمین که قبل از تقسیم به سودان و سودان جنوبی از پهناورترین کشورهای خاورمیانه در آفریقا بود، بنیه آن را ضعیف کرد و گرسنگی به مرور گسترش یافته است. اما منازعات سال ۲۰۲۳، نقطه عطف حساسی در این خصوص می‌باشد. موضوع گرسنگی در سودان چندین بار در شورای امنیت مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است.
در ۲۴ دسامبر ۲۰۲۴ (۵/۱۰/۱۴۰۳) شورای امنیت که گزارش کمیته بررسی قحطی را مورد بررسی قرار داد جزئیات منعکس شده در این گزارش تکان‌دهنده و نشانگر افزایش گرسنگی و قحطی در بین جابجاشدگان ناشی از منازعات داخلی سودان است. در این منازعه داخلی سودان ۱۲ میلیون نفر، مجبور به ترک مسکن‌های خود شده و جابجا گردیده‌اند. از این تعداد ۳ میلیون به کشورهای همجوار نظیر مصر، جمهوری آفریقای مرکزی، اتیوپی، لیبی، سودان جنوبی و اوگاندا رفته‌اند. این بزرگترین جابجایی تاریخ معاصر است.
ماه نوامبر ۲۰۲۴ (آبان۱۴۰۳) دو موضوع قحطی در سودان و گزارش کمیته بررسی، موضوع کشمکش بین اعضای شورای امنیت شد. روسیه از لحن قطعنامه پیشنهادی که توسط انگلیس و سیرالئون را مورد انتقاد قرار داد و آن را وتو کرد و این خود نشانگر نقش قابل توجهی است که نه فقط در واقعیت‌های موجود در سودان وجود دارد، بلکه چگونگی بحث در مورد گرسنگی و قحطی خود نیز مورد کشمکش و منازعه است. شورای امنیت، بی‌تردید، سیاسی‌ترین و امنیتی‌ترین نهاد بین‌المللی است. در دو دهه اخیر، این شورا، موضوعات عمدتاً غیرامنیتی را وارد دستور کار خود کرده و از حقوق بشر گرفته تا امنیت غذائی را در تعریف گسترده‌ای از امنیت بین‌المللی مورد بررسی قرار داده است و جالب آنکه در این نهادی که مسئول امنیت بین‌المللی می‌باشد. به خاطر روابط بین کنشگران درون خود، از صدور قطعنامه جدی و قابل اجرا در جلوگیری از قحطی و گرسنگی عاجز است. آیا قحطی و گرسنگی در روابط بین‌المللی مخصوصاً در منازعات داخلی، ریشه‌ای به غیر از سیاست و مناسبات سیاسی دارد؟
