جمیله کدیور: دو ماه و نیم پس از شهادت اسماعیل هنیه در ۳۱ ژوئییه ۲۰۲۴ (۱۰) مرداد ۱۴۰۳ در تهران، یحیی السنوار (۱۹۶۲-۲۰۲۴) رئیس دفتر سیاسی حماس به همراه دو نفر از فرماندهان میدانی دیگر در جریان عملیات نظامی روز چهارشنبه ۱۶ اکتبر (۲۵ مهر) در محله تل السلطان رفح ، واقع در جنوب نوار غزه در میدان جنگ و در جریان نبرد با صهیونیستها به شهادت رسید.
السنوار یک هفته پس از ترور هنیه به اتفاق آرا به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس انتخاب شده بود.السنوار از بنیانگذاران حماس بود او پایه گذار نهاد امنیت داخلی وضد جاسوسی «المجد» بود که به شناسایی ، تعقیب و مجازات نفوذی ها و جاسوسان رژیم صهیونیستی اهتمام داشت. السنوار حدود ۲۳ سال از عمر خود را در زندان های اسرائیل گذرانده و به چهار حبس ابد (معادل ۴۲۶ سال) محکوم شده بود.
او در سال ۲۰۱۱ یکی از ۱۰۲۷ زندانی بود که در جریان تبادل زندانیان فلسطینی در مقابل آزادی سرباز اسرائیلی (گیلعاد شالیط) آزاد شد.
او دوران حبس خود را صرف یادگیری زبان عبری نوشتن و ترجمه چندین کتاب در موضوعات سیاسی امنیتی و ادبی کرد. السنوار به خاطر آشنایی با زبان عبری و مطالعه مطبوعات اسرائیل از آگاهترین رهبران حماس نسبت به مسائل داخلی تفکرات صهیونیستی و جامعه اسرائیل بود. السنوار قبل از اینکه رهبری کلی جنبش در غزه را برعهده بگیرد، فرمانده ارشد گردانهای القسام، شاخه نظامی حماس بود. در ۲۰۱۲ به عنوان مسئول دفتر سیاسی حماس انتخاب شد و وظیفه او هماهنگی باگردانهای القسام بود. او دو بار ریاست حماس در نوار غزه را بر عهده گرفت.
از زمان رهبری حماس در غزه در تلاش برآشتی ملی با جنبش فتح برآمد هر چند موفق نشد. وی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۷ به عنوان رهبر سیاسی حماس در نوار غزه و جانشین اسماعیل هنیه انتخاب شد.
السنوار به همراه سایر گروههای ملی و اسلامی برای تحکیم مقاومت مدنی در قالب برگزاری راهپیمایی های حق بازگشت و لغو محاصره غزه برآمد؛ در شرایطی که آمریکا و اسرائیل و برخی کشورهای عرب درصدد تغییر معادلات بین المللی به نفع رژیم صهیونیستی در قالب معامله قرن بودند. او معمار نبرد «سیف القدس» در ۲۰۲۱ بود که در واکنش به حکم دادگاه عالی اسرائیل در زمینه بیرون راندن فلسطینیان از شیخ جراح بیت المقدس شرقی درگرفت.
از آن زمان محافل صهیونیستی بارها درصدد ترور وی بودند. از بعد از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ ، یحیی السنوار و محمد ضیف به عنوان معمار و مغز متفکر عملیات طوفان الاقصی در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار گرفتند. هر چند قبل از آن هم بارها هر دو در معرض ترور بودند. خانه السنوار با هدف ترور اوچندین بار به طور کامل در سالهای ۲۰۱۲ ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ بمباران شد.
با این پیشینه طبیعی است کسی که وارد میدان مبارزه برای آزادی وطن از اشغال می شود نگاهی متفاوت نسبت به مرگ و زندگی دارد. در یکی از آخرین سخنانش السنوار گفته بود: «من این جمله را از امام علی خوب به خاطرم سپرده ام دو روز در زندگی انسان هست، روزی که در آن مرگ سرنوشت تو نیست و روزی که مرگ سرنوشت توست. من از روز اول نمی ترسم چون مرگ سرنوشتم نیست. هیچ کسی نمی تواند به من آسیبی برساند. از روز دوم هم هراسی ندارم چون اگر تقدیرم بر آن باشد، نمی توانم از آن جلوگیری کنم وهیچ کس نمی تواند تو را نجات دهد.
او بر این باور بود که اگر قرار باشد ما از مرگ بهراسیم، از مرگ در بستر خواب می هراسیم؛ آنگونه که شترها می میرند می هراسیم که در تصادفات و حوادث جاده ای بمیریم یا با یک سکته مغزی یا قلبی بمیریم اما از کشته شدن در راه دینمان وطنمان و مقدساتمان هراسی نداریم. با این رویکرد السنوار بعد از دهه ها جهاد و مبارزه در میدان جنگ به شهادت رسید.
در پی شهادت السنوار ارتش رژیم صهیونیستی با صدور بیانیه ای اعلام کرد که با همکاری سازمان امنیت عمومی (شاباک) طی ماههای اخیر دهها عملیات اجرا کرده که منجر به کاهش منطقه فعالیت سنوار شده بود و این اقدامات در نهایت منجر به ترور وی شد. بر اساس اطلاعیه منتشره، در اطراف این محل نشانی از اسرای دربند دیده نشده است.
پیرو شهادت السنوار کاخ سفید هم تاکید کرد که آمریکا به اسرائیل در ردیابی رهبران حماس از جمله السنوار کمک کرده است. کاملا هریس، معاون رئیس جمهوری ایالات متحده و نامزد دمکرات ها در انتخابات آینده ریاست جمهوری هم با اشاره به شهادت یحیی سنوار اعلام کرد: «دستگاه اطلاعاتی آمریکا برای یافتن سنوار همکاری نزدیکی با اسرائیل داشت.
این اظهارات با ادعای مقامات رژیم صهیونیستی مبنی برکشته شدن تصادفی السنوار در روز حادثه در تعارض است. هرچند نشانه آن است که آمریکا در همه جنایتهای اسرائیل در یک سال گذشته در غزه و لبنان و سوریه و دیگر نقاط شریک است.
شهادت السنوار در میدان نبرد در رفع حاوی پیامی روشن و آن کذب بودن تمامی ادعاهای صهیونیست ها در مورد وی بود. السنوار با علم به اینکه فرد شماره یک تحت تعقیب رژیم صهیونیستی است. در کنار دیگر نیروهای قسام در میدان جنگ حضور داشت و بر خلاف ادعاهای مقامات رژیم تروریست اسرائیل که مدعی بودند السنوار در تونل های غزه پنهان شده و اسرارا به عنوان سپر انسانی خود قرار داده است. تا اخرین لحظه در روی زمین با صهیون ها مشغول نبرد بود و در تبادل اتش با انها به شهادت می رسد.
بر اساس تصاویر منتشرة ، السنوار در زمان وقوع حادثه فرم نظامی برتن دارد. فیلم منتشره از وی در حالی که جفیه فلسطینی بر سر داشت و آخرین لحظات حیات او نیز نشان فضایی غبار شود ، زخمی بر میلی نشسته و دستش به شدت مجروح است به بهیادی که به سمت او می آید، چوبی را پرتاب می کند. لحظاتی که باطل کننده تمام اکاذیب پیرامون او بود.
البته تصاویر و فیلمهای منتشره، مطابق روایتی نبود که رژیم اشغالگر برای پایان یحیی السنوار می خواست، اسرائیل خواهان انتشار تصاویر و روایتی تحقیر آمیز از السنوار بود. می خواست جسد او را در تونل در میان غیر نظامیان یا اسرا به جهان مخابره کند؛ اما تصاویری که سربازان اشغالگر نا خواسته و ندانسته منتشر کردند، مانع از ارائه روایت دلخواه نتانیاهو شد. هر چند او در سخنان خود به تکرار دروغ های تبلیغاتی قبلی پرداخت.
نحوه شهادت السنوار کمتر از خود واقعه شهادت او نبود. برخی شهادت او را با شهادت عبد القادر الحسینی، رهبر فلسطینی که در نبرد قسطال در ۸ آوریل ۴۹۴۸ به شهادت رسید، بدون اینکه قاتلان از هویت وی اطلاع داشته باشند تشبیه کردند. از طرف دیگر، همان قدر که می توان ترور السنوار را دستاوردی برای اسرائیل دانست از جنبه دیگر می توان شکست دانست نه فقط به این دلیل که لحظه شهادت و تصاویر
منتشره مطابق روایت اسرائیلی ها نبود، بلکه به این دلیل که اشغالگران در طی یک سال و ۱۰ روز نتوانسته بودند مکان او را پیدا کنند. شهادت السنوار محتمل ترین سرنوشت برای یک سرباز با فرمانده در جنگی با این مقیاس در جغرافیایی کوچک و مسطح بود جایی که دشمن تانک ها، هواپیماها و دستگاههای پیشرفته نظارتی و جاسوسی با امکانات و حمایت گسترده اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در اختیار داشت.
اینکه یک فرمانده میدانی به طور تصادفی و نه بر اثر اطلاعات بعد از یک سال مبارزه در میدان جنگ کشته شود چندان عجیب نبود.
با کمال تاسف در پی جنایتهای یکساله رژیم تروریست اسرائیل در غزه و لبنان و دیگر نقاط و ترورها و کشتار و تخریبی که ایجاد کرد، جمع زیادی از به اصطلاح نخبگان و مدعیان داخلی عملیات طوفان الاقصی را پروژه ای صهیونیستی اعلام کرده، با زیر سئوال بردن عملکرد یحیی السنوار و چرایی زنده بودن او به رغم کشته شدن بسیاری، او را به عنوان نفوذی و عامل و جاسوس اسرائیل معرفی کردند.
به عبارتی، السنوار قبل از آنکه در میدان به شهادت برسد، توسط جمعی ترور شخصیتی شده بود حال بعد از شهادت او هم برخی در مدد سفید شونی جنایتهای رژیم صهیونیستی بر آمده اند و همسو با رئیس جمهوری آمریکا که السنوار را مانعی برای آتش بس معرفی کرده و می گوید: «اکنون فرصتی برای یک روز جدید" در غزه بدون قدرت حماس، و برای حل و فصل سیاسی که آینده بهتری را برای اسرائیلی ها و فلسطینی ها فراهم می کند وجود دارد.... پیش بینی کاهش شدت جنگ و تحقق آتش بس و آزادی اسرا دارند.
این اظهارات آدرس غلط دادن پیرامون عامل اصلی بحران و تنش در منطقه یعنی اشغال سرزمینهای اشغالی فلسطین و خوی اشغالگری اسرائیل است. به عبارتی، عامل اصلی عدم تحقق آتش بس و آزاد نشدن اسرا دولت تروریست اسرائیل بود نه طرف فلسطینی و شخص ..السنوار حماس چه در دوران حیات و رهبری شهید هنیه و چه در دوران رهبری شهید السنوار بارها بر تکرار موضع خود مبنی بر اجرای توافق آتش بس پیشنهادی رئیس جمهوری آمریکا که پیش نویس آن در دوم ژوییه تصویب شد پافشاری کرده بود و این نتانیاهو بود که با ارائه پیشنهادهای جدید در جهت تحقق آتش بس مانع تراشی می کرد و بر ادامه جنگ تا نابودی حماس و پیروزی کامل تاکید داشت. او کسی است که میخواهد جنگ را به شدت ادامه دهد، زیرا پایان جنگ به نفع او نیست و با سنگ اندازی در مذاکرات آتش بس برای گسترش نبرد به یک جنگ منطقه ای تلاش می کند.ضمن اینکه در هر مذاکره آتش بسی ، حماس یکی از ارکان اصلی مذاکره است حال اسرائیل با ترور دو رهبر سیاسی ،حماس اگر واقعا موضوع آزادی اسرا برایش مهم است، بنا دارد موضوع آزادی اسرا را با که و چگونه به نتیجه برساند؟
تردیدی نیست که آمریکا با تامین تسلیحات اسرائیل و چشم پوشی بر همه جنایتهای آن نه فقط خواهان نابودی حماس آنگونه که بایدن گفت بلکه همکار و شر یک عملیات اسرائیل علیهفلسطینیان در غزه به بهانه مقابله با حماس بوده است. نتانیاهو با اعلام اینکه جنگ هنوز تمام نشده است شهادت السنوار را سر آغاز دوران پس از حماس دانسته است. شهادت رهبران حماس در گذشته و شهادت السنوار هیچکدام موجب نابودی حماس نشده و نمی شود. حماس سازمانی فرد محور نبوده و نیست.
غیر از اینکه یک سازمان سیاسی با شاخه نظامی است یک اندیشه و فکر است که با زندگی بسیاری از مردم فلسطین ممزوج شده است. تجربه تاریخی نشان داده همانگونه که این سازمان با شهادت شیخ احمد یاسین یحیی ،عیاش صلاح شحاده عبدالعزیز الرنتیسی، اسماعیل هنیه و دیگر رهبران و فرماندهانش از بین نرفت بلکه قویتر ،شد با شهادت السنوار نیز نابود نمی شود.
کشتن السنوار شاید یک پیروزی کوتاه مدت برای وجهه عمومی اسرائیل و شخص نتانیاهو ،باشد ولی بدون شک از قدرت و مقاومت حماس نمی کاهد و موجب پیروزی راهبردی اسرائیل نمیشود و شانس زنده ماندن اسرا و رسیدن به آتش بس را پیچیده تر می.کند جنبش های آزادیبخش ملی همچون حماس که مشروعیت خود را از مقاومت در برابر اشغالگری میگیرند با شهادت رهبران خود قویتر می شوند و روحیه شجاعت در بین اعضا تکثیر می شود و باعث تعمیق حضور جنبش در میان تودههای فلسطینی و عرب خواهد شد.
تا زمانی که ظلم و اشغال در سرزمین های اشغالی وجود دارد مقاومت وجود خواهد داشت. شهادت رهبران امکان جذب نیرو را برای حماس افزایش می دهد. تصویر السنوار به عنوان یک فرمانده و یک رهبر که تا آخرین لحظه می جنگد تأثیر روانی را که اسرائیل امیدوار بود از طریق حذف او به دست آورد، از بین برد و با شهادت و نحوه شهید شدن السنوار او به یک اسطوره تبدیل شد.
