محمدجواد حق‌شناس، استاد روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «اعتماد» اتخاذ «یک تصمیم شجاعانه» در ایران درقبال آمریکا را یک ضرورت دانست و گفت: در رابطه با حوزه سیاست خارجی و اساسا موضع‌گیری‌هایی که تصمیمات آن به خارج از مرزهای کشور باز می‌گردد، باید به یک عنصر و شاخص اصلی توجه داشت که منافع ملی ایران و ایرانی است.
مهمترین محورهای این گفت و گو را بخوانید:
یکی از مشکلات ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی مرتبط با روندها و تصمیماتی است که در تعارض میان منافع ملی و رویکردهای ایدئولوژیک قرار دارند. در این بخش مسوولان اجرایی و دیپلمات‌های ایرانی دچار تنگنا و تعارض در حوزه تصمیم‌سازی بودند. اساسا مشخص نبود (و شاید هنوز هم نباشد) چه مسیر و رویکردی باید در پیش گرفته شود و با چه طرف و قدرتی باید مذاکره کرد و با چه قدرتی نه؟
*در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴قرار بود ایران در حوزه‌های منطقه‌ای، اقتصادی، ترازهای توسعه‌ای و تجاری و... در رتبه نخست منطقه قرار داشته باشد، اما ایران نه تنها نتوانسته به این جایگاه برسد، بلکه از بسیاری از رتبه‌های قبلی خود نیز نزول کرده است. ایران از کشورهایی چون عربستان، ترکیه و حتی عراق که سال‌ها درگیر جنگ بوده و حتی امارات و قطر و... عقب مانده و دچار پسرفت‌هایی شده است که جبران آن شاید به این سادگی‌ها ممکن نباشد.
*تا زمانی که مسوولان حوزه سیاست خارجی کشور و مسوولان کلان کشور نتوانند در راستای منافع ملی، با فراغ بال تصمیمات لازم را اتخاذ کنند، ایران به دور خود چرخیده و باز هم به نقطه اولیه باز می‌گردد .
*یکی از تصمیمات مهم در دورنمای آینده، نحوه مواجهه با حضور دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکاست. چهره‌ای که هفته آینده در کاخ سفید قرار می‌گیرد و قرار است رابطه امریکا با جهان را تنظیم کند. البته ایران تجربه تقابل با دولت ترامپ طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ را دارد.
*مردم ایران با سختی‌های بسیاری مواجهند، مهاجرت‌های بسیاری صورت می‌گیرد و گذرنامه ایران تضعیف شده. ایران این روزها نیازمند یک شجاعت ویژه در تصمیم‌گیری است. رویکردی که چند سال قبل در بیانات رهبری به آن اشاره و ذیل عنوان نرمش قهرمانانه از آن یاد شد.
*اگر ایران نتواند از فرصتی که در مقابل است به درستی استفاده کند، بر حجم و عمق مشکلات بنیادین کشور افزوده خواهد شد. دولت جدیدی در امریکا روی کار آمده است و اظهارات مشخصی را در خصوص بازیگران ارایه می‌کند. ایران باید روند تصمیم‌گیری‌های دیپلماسی را از نهادهای نظامی به نهادهای سیاسی و دیپلماتیک، زمینه آغاز گفت‌وگوها با امریکا را آغاز کند.
*مهمترین پرونده‌ای که مذاکره‌کنندگان ایرانی باید در دستور کار قرار دهند، رفع تحریم‌های اقتصادی است. فشاری که بر اثر تحریم بر گرده‌های مردم وارد شده باید کاهش داده شود تا فضا برای ایجاد آرامش در جامعه مهیا شود.
*مخالفان داخلی مذاکرات ایران و امریکا تندروهایی هستند که ارتباط نزدیکی با کاسبان تحریم دارند. افرادی که منفعت‌های سیاسی و اقتصادی و راهبردی فراوانی از تحریم‌های ایران کسب می‌کنند. اما مذاکره و رابطه ایران و امریکا در خارج هم مخالفانی دارد.
*به دلیل سرمایه‌گذاری‌های فراوانی که این کشورها در منطقه صورت داده‌اند، خواستار آرامش هستند. کشورهای عربی به خوبی می‌دانند هرگونه بحرانی که یک طرف آن ایران باشد، قابلیت سرایت به سایر کشورهای منطقه را خواهد داشت. ابتدا دامن عربستان و سپس دامن امارات، قطر و... را می‌گیرد.
*ایران هیچ راهی ندارد جز اینکه از فرصت گفت‌وگو و مذاکره با امریکا استفاده کند. اخیرا ترامپ در دیدار با سناتورهای امریکایی اعلام کرده که معادله ایران را باید از طریق دیپلماسی حل کرد. یا نفیو که معمار تحریم‌های ایران بود در آخرین یادداشت خود، دیپلماسی با ایران را پیشنهاد کرده است. ایران باید از این فرصت برای حل منازعات با امریکا استفاده کند.
*ما باید بدانیم که مساله امروز ایران تنها امریکا نیست. امریکا معضلات و مشکلات بسیاری در سطح جهان دارد و باید بتواند به همه حوزه‌ها که منافع امریکا را در معرض خطر قرار می‌دهد، توجه کند. ترامپ با معضلی چینی که روز به روز قوی‌تر می‌شود و در حوزه‌های نظامی و راهبردی فاصله خود را با امریکا کاهش می‌دهد، مواجه است. ترامپ با معضل جنگ در اروپا و نبرد اوکراین با روسیه دست به گریبان است. اروپایی‌ها به عنوان متحد اصلی امریکا از ترامپ انتظار دارند که در این بخش نگرانی‌های امنیتی اروپایی‌ها را برطرف سازد. ترامپ همچنین با نسل‌کشی بزرگی در غزه و فلسطین مواجه است، جنایاتی که احساسات جهانیان را جریحه‌دار ساخته و لازم است موجودی به نام نتانیاهو متوقف شود.
*منافع بلندمدت امریکا یک ایران مقتدر در عین حال امن است. ایران باید مانند یک لنگر در منطقه عمل کند. ضمن اینکه شرایطی را ایجاد کند که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، همسایگان ایران و قدرت‌های جهانی هرکدام ارتباطاتی بر اساس منافع دوطرفه تنظیم کند.
