اطلاعات نوشت: اسلام یکی از بزرگ‌ترین ادیان جهان است و مسلمانان حدود ۲ میلیارد و ۶ میلیون نفر یعنی بیش‌از ۲۵ درصد از کل جمعیت ۸ میلیارد و ۲۷ میلیون نفری جهان را تشکیل می‌دهندولذا از نظر تعداد پیروان، اسلام دومین دین بزرگ در جهان است.

 دین اسلام در ۲۶ کشور در آسیا، آفریقا، خاورمیانه و جنوب صحرای آفریقا دین رسمی به‌شمار می‌رود و رشد اسلام سریع‌تر از هر دین دیگری در سراسر جهان است.

به همین دلیل ، در کشورهای اسلامی یکی از ملزومات مهم، حلال بودن غذا، دارو و طیف وسیع دیگری از کالاهای مختلف است. حلال واژه‌ای عربی به معنای مجاز و قانونی برای جامعه مسلمانان است.

این چنین است که بازار غذا با ارزش نزدیک به ۱۳۰۰ میلیارد دلار به تنهایی تقریبا ۶۵ درصد از کل ارزش تجارت حلال را تشکیل می‌دهد و به همین دلیل بازار بخش غذا، مرکز توجه تجارت حلال است.

 همچنین تجارت کالاهای حلال بخش عمده ای از بازار266 میلیارد دلاری لباس و مد ، بازار توریسم ۱۴۰ میلیارد دلاری، بازار رسانه و سرگرمی ۱۸۵ میلیارد دلاری و بازار لوازم آرایشی و مراقبت شخصی ۴۶ میلیارد دلاری را به خود اختصاص داده‌اند به گونه ای که شاخص‌های حلال باعث رقابت اقتصادی بین کشورهای مسلمان و غیرمسلمان در جهان شده است.

حوزه صنعت حلال به دو بخش محصولات و خدمات تقسیم می‌شود.بخش محصولات خود به دو زیربخش مواد غذایی و غیرغذا که شامل مواد آرایشی و دارویی، چرم و غیره و خدمات شامل بانکداری، توریسم، رسانه و سرگرمی می‌شود. در همین راستا استاندارد غذای حلال توسط سازمان همکاری اسلامی و موسسه استانداردها و اندازه‌شناسی کشورهای اسلامی در اکتبر ۲۰۱۰ در استانبول ترکیه تدوین شده است، به نحوی که این سازمان مبادرت به تهیه‌ی پیش‌نویس سایر استانداردها برای پاسخ به تقاضای بازار جهانی در تحقق استانداردهای جهانی حلال و تجارت محصولات حلال کرده است.

درایران نیز سازمان ملی استاندارد ایران در راستای انجام وظایف خود از اواخر دهه ۸۰ به شکلی منسجم در تدوین استانداردهای حلال و ایجاد ساختار انطباق در سطح ملی و به‌ویژه در سطح کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی(OIC) مشارکت کرده، تا ضمن تضمین حقوق اولیه هموطنان مسلمان در سطح کشور، بتواند از این حقوق در تدوین استاندارد غذای حلال و ارائه به دیگر کشورهای مسلمان استفاده کند.

همچنین از مجموع ۳۳ کشور اسلامی تنها ۱۳ کشور عضو هیات‌مدیره موسسه استانداردسازی و اندازه‌شناسی کشورهای اسلامی(SMIIC) هستند که ایران نیز عضو هیات‌مدیره این موسسه است.

همچنین ،طرح نشان «حلال» با بیش‌از دو دهه سابقه در عرصه بین‌الملل، با گسترش در بین مسلمانان جهان مورد توجه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته قرار گرفته است.

نقش کمرنگ ایران

با این حال، نقش ایران دربازار گسترده وجهانی حلال بسیار کمرنگ وناچیز است؛ به گونه ای که سازمان ملی استاندارد سهم ایران از این بازار را یک دهم درصد ارزیابی کرده است.

سید ابراهیم ابراهیمی ، مدیر کل دفتر تخصصی امور بین‌الملل و حلال سازمان ملی استاندارد دراین باره به خبرگزاری صداوسیما می گوید : سهم ایران از تجارت محصولات حلال در جهان، یک دهم درصد است.

وی ادامه می دهد : موسسه استانداردسازی و اندازه شناسی یا به اختصار «اسمیک» ، زیر مجموعه سازمان «او آی سی» یا سازمان همکاری‌های اسلامی است و ۵۰ کشور اسلامی و چند کشور غیر اسلامی نیز عضو اسمیک هستند.

ابراهیمی اظهار می کند: وظیفه موسسه اسمیک استانداردسازی محصولات بر اساس مذاهب اسلامی است. این موسسه دارای ۱۷ کمیته تخصصی است که سازمان ملی استاندارد ایران نیز به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران عضو این کمیته ها می‌باشد.

مدیر کل دفتر تخصصی امور بین‌الملل و حلال سازمان ملی استاندارد با اشاره به اهمیت مالی صنعت حلال ، تصریح می‌کند: گردش مالی صنعت حلال سالانه بیش از ۶ هزار میلیارد دلار می‌باشدو با توجه به ظرفیت‌های ایران در حوزه محصولات و خدمات حلال، سهم ایران از این رقم، کمتر از حد مورد انتظار و حدود یک دهم درصد است.

وی می افزاید: در حوزه صنعت حلال نمایشگاه‌های مرتبط در کشورهای مختلف مانند مالزی اندونزی و ترکیه برگزار می‌شود که از نمایشگاه‌های مطرح در این حوزه می‌باشند.البته اخیرا اتاق‌های بازرگانی به صورت جدی فعالیت خود را برای حوزه صنعت حلال در منطقه آغاز کرده اند، که این امر نیازمند همکاری سازمان توسعه تجارت، معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان ملی استاندارد و دیگر نهادهای مرتبط است.

ابراهیمی خاطرنشان می کند: سازمان ملی استاندارد در سه سال گذشته بیش از ۴ هزار نشان حلال برای محصولات غذایی و کشاورزی صادر کرده است.

نقش کمرنگ ایران در بازار جهانی حلال درحالی است  که عمده بازار حلال در جهان در اختیار کشوری غیرمسلمان به نام برزیل است.

این کشور که به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده‌ی پروتئین حلال در جهان شناخته می شود، اکنون به دنبال جذب گردشگران مسلمان هم می باشد که درآمدی بالغ‌بر ۲۳۸ میلیارد دلار در سال دارد.

 در حال حاضر، تعداد بازدیدکنندگانی که از کشورهای مسلمان‌نشین به این کشور آمریکای جنوبی می‌آیند، نسبتاً کم است. به عنوان مثال، سائوپائولو، مرکز بزرگ اقتصادی برزیل، سال گذشته تنها پذیرای ۲۱۵۰۰ گردشگر از کشورهای عربی بود که البته برزیل در حال برنامه ریزی برای تغییر این روند است.

علی زغبی، دبیرکل آکادمی بین‌المللی حلال برزیل دراین باره می‌گوید: «معتقدیم که سائوپائولو در مورد استقبال از گردشگران مسلمان چندین مزیت دارد، بنابراین همراه با وزیر گردشگری این ایالت به منظور توسعه برنامه‌ای برای واجد شرایط بودن هتل‌ها، رستوران‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل برای پذیرایی از مسلمانان شروع به کار کردیم.»

وی می افزاید: سائوپائولو دارای جمعیت بسیار متنوعی است؛ از جمله یک جامعه مسلمان صدساله و چندین مسجد دارد و این شهر دروازه اصلی برای برزیل یکی از مهم‌ترین مقاصد برای بازرگانان جهان اسلام است.

زغبی تلاش برای جذب گردشگران مسلمان را چیزی شبیه به اولین صادرات گوشت حلال گاو برزیلی به جهان عرب در سال ۱۹۷۶ می‌داندو تصریح می کند: «اولین فروش ما ناچیز بود، فقط مقدار کمی گوشت گاو، اما امروز برزیل بزرگترین تولیدکننده پروتئین حلال در جهان است».

«کارن هایک» کارآفرین برزیلی لبنانی‌تبار نیز دراین باره می‌گوید: تا همین اواخر ، برزیل آمادگی پذیرش مسلمانان پایبند به اصول اسلامی را نداشت، به همین دلیل این کشور تصمیم گرفت آژانس مسافرتی با تمرکز بر گردشگران کشورهای خلیج‌فارس را راه‌اندازی کند. ایده آنان این بود که برزیل را برای استقبال از اعراب آماده کنندو لذا امروز لیستی از رستوران‌ها و هتل‌ها در برزیل وجود دارد که می‌توانند از مهمانان مسلمان پذیرایی کنند.

این تجربه برزیل نشان می دهد که ایران چقدر در زمینه استفاده از ظرفیت های بازار حلال در جهان غفلت کرده است.

بر اساس گزارش «اداره پژوهش‌های سیاسی معاونت سیاسی صداوسیما»، در یک قلم، حجم گردش مالی گردشگری حلال در سال ‌۲۰۱۸ حدود ۲۲۰ میلیارد دلار بوده که سهم ایران از این بازار حدود 2/1 درصدبوده است. همچنین برآوردها نشان می‌دهد، تا سال ‌۲۰۲۶‌، تعداد گردشگران مسلمان به ۱۸۰ میلیون نفر و حجم گردش مالی گردشگری حلال به ۳۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید، بنابراین ایران باید تلاش بیشتری برای جذب گردشگران مسلمان داشته باشد.

بدیهی است که ایران پتانسیل‏‌های زیادی در صنعت گردشگری دارد و به‌ عنوان یک کشور اسلامی مبتنی‌بر شریعت، مدیریت و اداره می‏‌شود. این موضوع دلگرمی زیادی برای گردشگران مسلمان ایجاد می‏‌کند؛ زیرا آن‌ها می‏‌توانند بدون نگرانی، از محصولات و خدمات حلال ارائه‏‌شده در ایران استفاده کنند. از سوی دیگر میراث‏ اسلامی زیادی در کشورمان وجود دارد و بدون شک همه گردشگران در دنیا علاقه‏‌مند به بازدید از این مکان‏‌ها هستند.