تاجیکستان کشور کوهستانی و پر آب است و از جمله کشورهای آسیای میانه است که مازاد آب دارد. از حدود ۲۰ سال پیش نمایندگان ادوار استانهای خراسان سیستان و بلوچستان کرمان و سمنان به دنبال انتقال آب از تاجیکستان به ایران بودند. این پروژه تا آنجا پیش رفت که مجلس برای این کار ردیف بودجه تعیین کرد و تعدادی از نمایندگان مجلس به دوشنبه رفتند و با امامعلی رحمان دیدار و گفتگو کردند. نکته مهم اینکه رحمان به طرف ایرانی گفته بود شما به ما نفت بدهید و ما هم به شما آب می دهیم.
در ارتباط با روابط ایران و تاجیکستان ستاره صبح در ویژه نامه نوروزی خود گفت و گویی با عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان انجام داده که می خوانید:
*شما ابعاد رابطه تاجیکستان و ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
کمتر کشورهایی را در جهان می توان یافت که همچون ایران و تاجیکستان تا این اندازه قرابت زبانی و فرهنگی باهم داشته باشند. تاجیکستان یک سرزمین تاریخی است که بیش از یک قرن تحت سلطه تزارها و کمونیست ها قرار گرفته بود اما پس از آزادی مردمان این کشور کوهستانی و صاحب تمدن غنی هویت دینی زبانی و فرهنگی خود را حفظ کردند. نکته قابل توجه این است که نخبگان این کشور به وجود ،دانشمندان، شعرا، ادبای فارسی و تاجیک که میراث فرهنگ و تمدن غنی ایرانی تاجیکی هستند احترام ویژه ای می گذارند. خوشبختانه در تاجیکستان کمتر کسی را می توان پیدا کرد که با نام و آثار بزرگان گذشته خود آشنا نباشد و حتی جوانها ترغیب به مطالعه هر چه بیشتر اندیشمندان خود می شوند که اثرات مثبتی داشته است.
پس از سفر رئیس جمهور کشورمان به تاجیکستان و توافق هایی که برای همکاری در زمینه های فرهنگی، اقتصادی و امنیتی بیشتر صورت گرفت، امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان برای اجرایی کردن این توافقات به تهران آمد.
پس از وقفه چند ساله در روابط تهران - دوشنبه که دلایل چندی را می توان برای ان برشمرد، مجددا روند همکاریهای دو جانبه به جریان افتاده است. نباید اجازه داد که معدود عوامل غیر سازنده در تاجیکستان و ایران حرکت مثبتی که برای بهبود روابط بین دو کشور هم زبان آغاز شده را به شکست بکشانند.
*بسترهای همکاری بین ایران و تاجیکستان از نظر شما چیست؟
از نظر جغرافیایی تاجیکستان کشور بسته ای به حساب می آید که برای توسعه خود نیاز به ارتباط با آبهای بین المللی دارد. همکاری چند جانبه ایران، ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان می تواند امکانات ایجاد راه آهن و جاده به مرز ایران و ادامه تا بنادر جنوبی را فراهم کند.
ایران در گذشته پروژه هایی را در تاجیکستان اجرا کرده بود که بعضی از آنها با گذشت زمان به اتمام نرسیده است.این امر نیازمند بسترسازی برای بخش خصوصی شرکتهای ایران است تا با مشارکت در پروژه های جدید فعال شوند و در توسعه این کشور مشارکت نمایند.
برای تسهیل در تجارت، کاهش تعرفه ها و جریان آزاد تجارت بین دو کشور می تواند در روابط تجاری موثر واقع شود. از سوی دیگر، گردشگری زمینه خوبی برای همکاری های دو کشور فراهم می کند. مذاکرات خوبی بین سازمان ها در دو کشور صورت گرفته است. ایجاد پرواز از تهران به دوشنبه، تسهیل در روادید و ایجاد فرصتهایی برای سفرهای زمینی از جمله اقدامات مفید خواهد بود. در زمینه پزشکی باید همکاریهای علمی تبادل بیشتر دانشجو و ارائه بورسیه به دانشجویان تاجیک و برگزاری دوره های تخصص پزشکی برای پزشکان تاجیک در دستور کار قرار گیرد.توسعه همکاری با تاجیکستان باید مبنایی باشد.برای همکاریهای چند جانبه منطقه ای که علاوه بر توجه به امنیت و همکاری های اقتصادی و تجاری بیشتر هم منجر می شود.
برای تداوم و گسترش همکاری ها همفکری و گفتگوهای مستمر بین مقامات دو کشور در زمینه تجارت، اقتصاد و انتقال آب باید صورت گیرد.
*با توجه به خشک سالی استانهای شرقی کشور آیا امکان انتقال آب از تاجیکستان به ایران وجود دارد؟
تاجیکستان به علت کوهستانی بودن کشور پرآبی است این کشور ششمین منابع آبی جهان را دارد. تاجیکستان توانسته با ایجاد سد از منابع آبی استفاده کند. با توجه به مشکل کم آبی در کشور ما و پیش بینی خشکسالی های بیشتر انتقال آب از این کشور به استانهای شرقی و شمال شرقی ( خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، کرمان و سمنان) در ازای کمک های ایران به تاجیکستان با تهاتر نفت و گاز و دیگر کالاها با آب می تواند مشکل کم آبی را از بین ببرد.
انتقال آب از مسیر تاجیکستان - افغانستان و تاجیکستان - ترکمنستان به ایران بزرگترین خدمتی است که دولت میتواند انجام دهد. کم آبی مشکل سراسری در ایران شده است و انتقال آب از تاجیکستان یک راه حل برای برون رفت از کم آبی و خشکسالی است.
