سومین همایش اقتصادی خزر با هدف تقویت همکاریهای بین کشورهای حاشیه دریای خزر روز ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ در تهران آغاز به کار کرد. این همایش به میزبانی محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور برگزار شد. در این نشست نخست وزیران کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان ضمن بررسی توافقات گذشته برای توسعه همکاری های منطقه ای رایزنی کردند.
اگر چه این همایش با هدف تقویت تعاملات تجاری و اقتصادی میان کشورهای منطقه برگزار شد و بستری را برای مذاکرات دو جانبه و چند جانبه میان مقامات ارشد اقتصادی این کشورها فراهم کرد اما به عقیده برخی از کارشناسان به دلیل عدم شناخت درست دولت از اقتصاد دریا محور این نشست و برنامه های مشابه نمی تواند آن گونه که باید در اهداف تعیین شده موفق و راهگشا ظاهر شوند.
غلامعلی جعفر زاده ایمن آبادی نماینده پیشین رشت در مجلس در گفت و گویی با ویژه نامه ستاره صبح به بررسی این موضوع پرداخته است .
وی در تشریح خلاءهای شناختی دولت از اقتصاد دریا محور گفت: دولتهای ایران در هیچ دوره ای آن طور که جهان متوجه اقتصاد دریا محور است به درک درست این ظرفیت نرسیده اند.در رابطه با بهره برداری دولت از ظرفیتهای دریای خزر، سه سناریو کلان وجود دارد؛ ترانسپورت یا جابه جایی مسافر و کالا که در جهان از سه مسیر زمینی، دریایی و هوایی ممکن است و خزر ظرفیت جابه جایی دریایی با کشتی را در اختیار کشورمان قرار داده است، تنها یکی از سناریوهای موجود است.
نماینده پیشین مجلس با اشاره به جاگذاری هوشمندانه پایتخت های جهانی گفت: آمار تحقیقی میگوید ۶۰ درصد پایتخت های دنیا در کنار دریاها واقع شده اند که نشان دهنده اهمیت دریا است. کشور ما فضای بسیار خوبی از شمال و جنوب را در اختیار دارد. شهرهایی نظیر مکران در جنوب یا هر کدام از شهرهای شمالی ظرفیتی برای استارت زدن رشد. اقتصادی کشور از مسیر اقتصاد دریا محور هستند وی در این رابطه افزود: دولتمردان باید به این سؤال پاسخ بدهند که اگر یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس موقعیت بری چون مکران را در اختیار داشت چه می کرد؟ اگر رشت، بندر انزلی یا رامسر در یک کشور اروپایی بودند سهم آنها از اقتصاد چقدر بود؟
این کارشناس داخلی ضمن انتقاد از بی توجهی به زیرساخت های لازم برای رونق بخشی به اقتصاد دریا محور گفت: ایران تنها از طریق دریای خزر به طور مستقیم با چندین کشور مهم دنیا مرتبط است. ایران تا امروز کشتی رورو که مخصوص حمل کانتینرهای یخچال دار است تهیه نکرده در حالی که تنها عواید حمل مواد غذایی از طریق دریای خزر به کشورهای همجوار می تواند اقتصاد استانهای شمالی را رشد بدهد.
وی افزود: ارتباط تجاری ایران با همسایگان خزر پایین است. انتظار از دولت این است که روی ریل دولتهای قبل حرکت نکند و به ظرفیت مهمی چون اقتصاد دریایی بی توجه نباشد.
ایمن آبادی با اشاره به لزوم تقویت بخش خصوصی برای فعالیت در زمینه اقتصاد دریا محور یادآور شد: تنها راه نجات اقتصاد، خروج دولت از این وادی و تسهیلگری برای حضور بخش خصوصی واقعی است. بخش خصوصی هم کشتی تهیه می کند هم کالا دارد و با انگیزه به فعالیت اقتصادی خواهد پرداخت.
وی اظهار داشت: انتظار از وزیر کشاورزی این است که جلسات خود با اتاق ها و تجار را با انگیزه رفع مشکلات اقتصاد دریا محور ایران فعال کند. برای صادرات و واردات از مسیر دریایی سیاست های تشویقی لازم است.
جعفر زاده ایمن آبادی در این رابطه افزود: چرا بخش خصوصی، دولت را نسبت به فعالیت و سودآوری اش تنگ نظر شناخته است؟ کاری که چند تاجر و کشتی می توانند برای اقتصاد انجام دهند، وزارتخانه ها فربه از انجامش ناتوان هستند.
نماینده ادوار مجلس با معرفی ترکیه به عنوان یک نمونه اقتصادی موفق در منطقه متذکر شد: چطور ترکیه که در گذشته وارد کننده مرغ از ایران بود، امروز می تواند از غرب آسیا به آمریکا مرغ صادر کند؟ ولی ایران نمی تواند محصول کشاورزی اش را از طریق دریای خزر به روسیه برساند؟ ترکیه برای تسهیل صادرات به توانمندسازی بخش خصوصی پرداخت، نه فربه کردن کارمندان دولتی اش!تولید و صادرات در ترکیه تقویت می شوند.
وی اضافه کرد: اقتصاد دریا محور در کشور، اهمیت، فهم و درک نشده است.مسئولان و تصمیم گیران اقتصادی این موضوع مهم را نیاموخته اند و هر آن چه گفته می شود، شعاری است.دریا در طول تاریخ روزی رسان ملتها بوده و ایران نعمت همجواری با آب های پربرکت دارد.
این فعال اجتماعی در رابطه با ظرفیتهای دریای خزر در حوزه گردشگری گفت: سناریوی دیگری که مغفول مانده گردشگری دریایی است تصور کنید یک سفر دریایی یک روزه روی کشتی از بندر آستارا تا محمود آباد مازندران چه صفایی دارد؟ گردشگران در آلمان برای چند ساعت سوار شدن به کشتی و پیمودن مسیری روی رود راین ساعتها به صف می ایستند و هزینه می پردازند.
وی در این رابطه ادامه داد: در ایران کشتی تفریحی که گردشگران داخلی و خارجی روی عرشه اش شام بخورند وجود ندارد. این موضوع تحریم و نبود امکانات برنمی گردد بلکه نشان میدهد ما هیچ شناختی از اقتصاد دریا نداریم و اراده ای برای یاد گرفتن و الگوبرداری در میان تصمیم گیران وجود ندارد.
ایمن آبادی افزود: مسیر پر منفعت اقتصاد دریا محور مورد بی توجهی قرار گرفته است. برای استارت خوردن اقتصاد دریا محور باید دولت ورود کرده و چهار چوب تعیین کند اما به شکل حمایتگر بخش خصوصی از صحنه خارج شود و ناظر و تسهیلگر باقی بماند.
وی خاطرنشان کرد: با شناختی که از تفکر مسعود پزشکیان دارم، انتظار دارم در این زمینه انقلابی عمل کند و رویه های پیشین را در هم بشکند. لازم نیست دولت برای انتقال پایتخت هزینه کند.اگر اقتصاد دریا محور گسترش و پرجاذبه شود، پایتخت نشینان به سمت دریا حرکت خواهند کرد.
غلامعلی جعفر زاده ایمن آبادی در پایان سخنان خود تأکید کرد: سرمایه به دنبال سود است اما به شکل دستوری و فرمایشی وارد عمل نمی شود. اگر جاده ها زیر ساختها، اسکله ها و هتل ها در شهرهای ساحلی ساخته شوند و قوانین منطقه ای کسب و کار و فعالیت اقتصادی ... در این محدوده ها تدوین شود سرمایه به سمت سواحل سرازیر میشود به و انگیزه ای برای گیر کردن در ترافیک و آلودگی هوای تهران باقی نمی ماند.
