مینا حیدری خبرنگار اطلاعات نوشت: سازمان مردمی مستقل، غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی «کمک» در سال ۱۳۹۳ تأسیس‌ شده و هدف آن حمایت و کمک‌رسانی به کودکان بی‌پناهی است که از اقشار آسیب‌پذیر جامعه‌اند و به دلیل نبود حمایت‌های مورد نیاز، همواره در معرض خطراتی اعم از بیماری، تجاوز جنسی، استفاده ابزاری و ... قرار دارند. مؤسسه کمک با کوشش مددکاران اجتماعی، سعی در شناسایی و حمایت از این کودکان دارد.

منصور دهقان، مدیرعامل مؤسسه کمک در زمینه چگونگی حمایت از کودکان بی‌پناه می‌گوید: کودک بی‌پناه، کودکی است که در هر مکانی ممکن است به او ظلم شود یا حقوقش مورد تجاوز قرار گیرد. این کودکان در معرض دید مردم و مسئولان نیستند. 

هدف ما از این فعالیت خیرخواهانه، رسیدگی به همه ابعاد بی‌پناهی یک کودک است. بی‌پناهی و ناتوانی، گاهی در قالب بیماری و ناتوانی در درمان نمایان می‌شود و گاهی به مفهوم بازماندن از تحصیل، آزار جسمی و روحی یا اجبار کودک به انجام کار بدون مزد است. با این تعریف، شاید کسی گمان کند ما در پی سامان‌دهی یا خدمت به کودکان کار هستیم، ولی از همین‌جا می‌گویم مسلم است کودکانی که به‌عنوان بچه‌های کار شناخته می‌شوند، هدف ما نیستند. کودکان کار دیده می‌شوند و مؤسسات و سازمان‌هایی، چه دولتی و چه مردمی، کم و بیش از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند و به آن‌ها خدمت می‌رسانند ولی کودکان بی‌پناه، گروهی هستند که اصلا در جامعه دیده نمی‌شوند و دستی برای یاریشان دراز نمی‌شود.

پایش مناطق پرخطر

مدیرعامل مؤسسه کمک می‌گوید: در ابتدا شناسایی این بچه‌ها برایمان سخت بود؛ البته می‌دانستیم که عموما در چه مکان‌هایی هستند، اما نمی‌توانستیم به ‌سادگی آن‌ها را بیابیم. اکنون پس از ده سال این کار برایمان ساده است و دقیقا می‌دانیم در کدام بخش‌ شهر، چه اتفاقاتی درحال وقوع است و هریک از این اتفاقات می‌تواند چه معضل بزرگی ایجاد کند؛ حتی در این زمینه گزارش‌های ویژه‌ای به مسئولان ارائه کرده‌ایم. 

برای یافتن کودکان بی‌پناه، مرحله‌به‌مرحله اقدام می‌کنیم. در بسیاری از موارد آن‌ها را به‌صورت میدانی می‌یابیم و مناطق پرریسک شهر را که احتمال حضورشان در آنجا وجود دارد، بررسی می‌کنیم؛ مثلا برای یافتن کودکانی که به کار اجباری و بدون مزد مشغولند به مراکز تفکیک زباله رفتیم که به‌صورت خصوصی اداره می‌شوند. در این مراکز که از شهرداری اجاره شده‌اند، کودکان چهار پنج ساله، کار تفکیک زباله را انجام می‌دهند و زباله‌هایی را جداسازی می‌کنند که نوجوانان از سطح شهر جمع‌آوری کرده‌اند. کارگاه‌های زیرزمینی، یکی دیگر از مراکزی است که از دید مردم و مسئولان پنهان است. بررسی این کارگاه‌ها نیز یکی دیگر از فعالیت‌های ماست.

مؤسسه کمک در سراسر کشور فعالیت می‌کند و در شهرستان‌ها نماینده دارد. اگر مواردی نیازمند پیگیری و تحقیق باشد آن‌ها این امور را برایمان پیگیری می‌کنند. در زمینه درمان هم از سراسر ایران بیماران را پذیرش می‌کنیم اما مراحل درمان در تهران صورت می‌گیرد.

دهقان ادامه می‌دهد: درحال حاضر ۳۲۰ کودک درحال درمان داریم و هزینه‌های انتقال کودک بیمار و درمان و بازگشت او به شهرش با مؤسسه است. برخی از کودکان تحت پوشش مؤسسه کمک نیستند، اما اگر شرایط لازم را داشته باشند، پذیرش و با دو همراه به تهران عازم می‌شوند و پس از پایان درمان با هزینه مؤسسه به شهرشان بازمی‌گردند. برای اسکان کودکان بیمار، هتل «پرشیا» واقع در چهارراه کالج را اجاره کرده‌ایم و خانواده‌هایی را که محلی برای اقامت ندارند، در آنجا اسکان می‌دهیم. برای یافتن این کودکان با خیریه‌های دیگر همچون «محک»، «زنجیره امید»، «طلوع بی‌نشان» و برخی مؤسسات دیگر همکاری می‌کنیم.

برخی از کودکان بی‌پناهی که برای درمان به ما ارجاع داده می‌شوند، توسط بخش مددکاری بیمارستان‌ها شناسایی و معرفی می‌شوند. گاهی مددکاران با بررسی پرونده بیمار، درمی‌یابند که این کودک نیازمند کمک است، گاهی هم خانواده‌ها از درمان منصرف می‌شوند و مددکار درمی‌یابد که این خانواده ناتوان است. فاکتورهای دیگری هم همچون زندگی در خانه اجاره‌ای، عائله کارگری و تحت پوشش سازمان‌های حمایتی نظیر کمیته امداد بودن، جزو مؤلفه‌هایی است که بر اساس آن حتما کودکان بی‌پناه را پذیرش می‌کنیم.

یک کودک، یک حامی

مدیرعامل مؤسسه کمک می‌گوید: متأسفانه اقداماتی که در حوزه حاکمیت انجام‌ شده، اعتماد عمومی مردم را نسبت به همه چیز و حتی خیریه‌ها خدشه‌دار کرده است و مردم ترجیح می‌دهند به کسانی کمک کنند که از نزدیک می‌شناسند. به همین جهت برای درمان کودکان بی‌پناه، طرح «یک کودک، یک حامی» را به اجرا درآوردیم، کسانی که مایل باشند در این طرح شرکت کنند به مؤسسه مراجعه می‌کنند و مسئولیت درمان یک کودک را می‌پذیرند و هزینه‌های درمان اعم از بیمارستانی و دارو را برعهده می‌گیرند و این‌گونه بر نحوه هزینه‌ها نظارت مستقیم دارند. همین اقدام کوچک باعث شده مردم به مؤسسه اعتماد کنند. وظیفه همه ماست که اعتماد مردم را جلب کنیم تا خیریه‌ها دوباره پا بگیرند.

دهقان ادامه می‌دهد: مؤسسه کمک سالانه می‌تواند ۲۳۰ کودک را درمان کند و در طی این ده سال، نزدیک به پنج هزار کودک در این مؤسسه درمان شده‌اند. درمان این کودکان به علت نوع بیماریشان که معمولا در حوزه پیوندها یا جراحی‌های سنگین است، پرهزینه به شمار می‌آید. یکی از مسائلی که عموم کودکان بیمار از آن رنج می‌برند مراقبت‌های پس از جراحی است، زیرا به دلیل نبود تخت‌های بیمارستانی، از بیمارستان مرخص می‌شوند و چون از شهرهای مختلف به تهران می‌آیند، گاهی برای طی شدن روند درمان و نزدیک بودن به مرکز درمانی موردنظر، در حیاط بیمارستان می‌مانند یا به‌دلیل نبود تغذیه مناسب و شرایط نامناسب استراحت بیمار، زخم‌هایشان دچار عفونت یا حساسیت می‌شود و بیمارستان به‌دلیل هزینه‌های زیاد، پانسمان‌ها را تجدید نمی‌کند و به همین دلیل بچه‌ها به‌شدت در عذابند.

کافی است به مرکز طبی کودکان یا بیمارستان امام خمینی سری بزنید، تعداد قابل‌توجهی از کودکان بی‌پناه و خانواده‌هایشان را در حیاط بیمارستان و خیابان‌های اطراف مشاهده می‌کنید. این خانواده‌ها گاهی دچار معضلات کلان‌شهرها هم می‌شوند؛ چنان‌که از آن‌ها زورگیری می‌شود و اندک چیزی را هم که دارند از دست می‌دهند.

کارزار (کمپین) کمک

دهقان می‌گوید: ما برای اینکه بتوانیم بچه‌های نیازمند را اسکان دهیم با کمک خیرین، زمینی را به مساحت ۸۸۰۰ متر در انتهای بزرگراه حکیم خریداری کرده‌ایم و می‌خواهیم ساختمانی در آن بسازیم. همه مجوزهای لازم گرفته شده و قرار است هر طبقه آن ۱۱۰۰ متر باشد تا بتوان کودکان بی‌پناه و خانواده‌هایشان را پس از ترخیص از بیمارستان و برای تکمیل دوره‌های درمانی در آنجا اسکان داد. به همین منظور، کارزاری به نام ساخت و بهره‌برداری از اولین مجتمع بازتوانی کودکان بیمار راه‌اندازی کرده‌ایم و امیدواریم با کمک خیرین به بهره‌برداری برسد.

شاید بتوان گفت تاکنون چنین مرکزی با شاخصه‌هایی که برای آن درنظر گرفته‌ایم ایجاد نشده است. در تهران چندین همراه سرا  هست که خانواده‌های همراه بیماران می‌توانند شب را در آنجا سپری کنند، اما این مراکز عموما جای خالی ندارند و هزینه‌های خاص خودشان را نیز دارند. خوشبختانه برای ساخت و تجهیز این مرکز، اتحادیه انجمن‌های اسلامی بازار تهران وعده‌هایی داده‌اند که می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

مدیرعامل مؤسسه کمک می‌افزاید: یکی از اقدامات خوبی که در حوزه خیریه‌ها روی می‌دهد خدمات «دیجی‌کالا مِهر» است. بر پایه این طرح، مردم کالاهایی را از دیجی‌کالا خریداری  و به خیریه‌ها اهدا می‌کنند. بسیاری از مردم از این طریق برای مؤسسه، لوازم‌التحریر یا کالاهای معیشتی می‌فرستند و هر روز صبح ماشین‌های دیجی‌کالا این اقلام را تحویل می‌دهند. دیجی‌کالا متعهد شده است سودی را نیز که از فروش این کالا کسب می‌کند، به خیریه‌ها اختصاص دهد. این طرح از حدود چهار سال پیش درحال اجراست.

طرح دیگری که حدود چهار ماه است راه‌اندازی شده، طرح «دیوار آگاپه» است. در این طرح، مردم می‌توانند اطلاعات وسایل موردنظرشان را که می‌خواهند اهدا کنند در آنجا بارگذاری کنند و مؤسسه‌های خیریه بر مبنای نیازشان به‌صورت رایگان آن کالا را تحویل بگیرند. این اتفاقات از طرح‌های خوبی است که در حوزه‌های خیر عمومی اتفاق افتاده است.

توانمندسازی خانواده‌ها

دهقان در پایان می‌گوید: مؤسسه کمک برای حمایت از کودکان بی‌پناه، ترجیح می‌دهد خانواده‌های این کودکان را توانمند کند تا کودکان در محیط خانواده، شرایط بهتری را تجربه کنند. در همین راستا در شرق تهران پنج کارگاه راه‌اندازی کرده‌ایم که ۲۴۰ سرپرست خانوار در آن مشغول به کارند و محصولاتشان بسیار باکیفیت است و حتی قابلیت صادرات دارد.

یکی دیگر از فعالیت‌های ما تأمین نان رایگان برای خانواده‌های ناتوان است. به همین منظور، دو کارگاه نانوایی راه‌اندازی کرده‌ایم که در کارگاه نان ورامین ۱۵ تن نانوا فعالیت می‌کنند و در کارگاه نان کرج ۱۰ نانوا حضور دارند. نانی که روزانه در این کارگاه‌ها تهیه می‌شود به‌صورت رایگان در اختیار افراد ناتوان قرار می‌گیرد و به‌طورکلی توانسته‌ایم حدود ۲۷۰ نفر از خانواده‌های ناتوان را با این اقدام توانمند کنیم.