زهره گردان - روزنامه اطلاعات| رولزرویس احمدشاه قاجار با رنگی مشکی و سورمه‌ای، سالمندترین خودرو موزه خودروهای تاریخی ایران است که ۱۰۲ سال از عمر آن می‌گذرد و باتولید این مدل بود که رولزرویس، مدعی تولید «بهترین خودروی جهان» شد.

اینجا موزه خودروهای  تاریخی ایران است، در کیلومتر ۱۱ جاده مخصوص کرج.  یک روز سرد زمستانی است. در بدو ورود، رئیس موزه با روی خوش پذیرایمان می‌شود. در سرسرای بزرگ ورودی، کمدهایی برای گذاشتن کیف و وسایل شخصی تعبیه شده است، وسایلمان را می‌گذاریم و با کلیدِ کمد و تلفن همراه وارد می‌شویم. دکورهای شیشه‌ای مزین‌شده به انواع ماشین‌های فلزی کودکانه که در رنگ‌های مختلف خودنمایی می‌کنند.

نگاهمان را از آنان می‌گیریم، از گیت رد می‌شویم و به داخل سالن اول می‌رویم؛ سالنی با تعدادی خودروی آنتیک و قدیمی که در میان آن‌ها رولزرویس احمدشاه قاجار با رنگی مشکی و سورمه‌ای به ما چشمک می‌زند. این سالمندترین خودرو موزه است و ۱۰۲ سال از عمر آن می‌گذرد. باتولید این مدل بود که رولزرویس، مدعی تولید «بهترین خودروی جهان» شد. 

اینجا می‌توانید با خودروهای آنتیک، قدیمی و کمیاب، دیداری تازه کنید؛ خودروهایی که هر کدام روایتگر بخشی از تاریخ و همچنین سیر تکامل خودرو در طول تاریخ هستند.

محمد فعال، رئیس موزه که در این بازدید همراهیمان می‌کند، رولزرویس احمدشاه را جزو خودروهای ویژه مجموعه می‌داند و می‌گوید: اتاق اصلی این خودرو همانند کالسکه‌ از چوب ساخته شده و روی آن با ورقه‌های فلزی پوشیده است. چیزی به اسم برف پاک‌کن و دستگیره بالابر شیشه ندارد. شیشه‌های جلوی خودرو سه‌تکه است و دنده خودرو روی فرمان آن قرار دارد. 

در دوره پهلوی اول و دوم از این خودرو به کرات استفاده می‌شد، ولی بعدها کنار گذاشته ‌شد. با این حال باید بدانید پای اولین خودرو وارداتی توسط  مظفرالدین‌شاه به ایران باز شد. 

اولین خودرو وارداتی

جعفر شهری در کتاب «تاریخ ایران» نوشته است که مظفرالدین‌شاه در سال ۱۲۷۹ دو رنو را از فرانسه و از راه آب و خشکی راهی ایران کرد. می‌گویند یکی از این اتومبیل‌ها هیچ‌گاه وارد ایران نشد، زیرا در مسیر و هنگام حمل و نقل دچار نواقصی شد و در راه ماند. 

خودروی دیگر هم در واقعه‌ ترور نافرجام محمدعلی‌شاه در دوشان‌تپه منفجر شد و از بین رفت. بنابراین بقایایی از این دو خودرو در موزه‌های کشور وجود ندارد و سندی از آن‌ها در تاریخچه اتومبیل در ایران موجود نیست. پس از این دو، خودرویی که برای احمدشاه از اروپا خریداری شد به عنوان سومین اتومبیل واردشده به ایران شناخته می‌شود که در موزه قرار دارد.

خودروهای کمیاب

در این موزه می‌توانید تعدادی از خودروهای کمیاب ایران و جهان را ببینید، مثلا  آخرین رولزرویس فانتوم ۴  در دنیا که منحصر به فردترین مدل رولزرویس پس از جنگ جهانی دوم بود و به سفارش خاندان سلطنتی ساخته شد. در جهان فقط ۱۸ دستگاه از این مدل ساخته شده است. 

پیرس ارو، گرانترین لیموزین متعلق به رضاشاه هم با آن رنگ سورمه‌ای و یراق‌آلات آب‌طلاکاری‌شده بدجور مابین دیگر خودروهای لوکس خودنمایی می‌کند. 

فعال، رئیس موزه، داستان آن را این‌گونه تعریف می‌کند: «وقتی رضاشاه پهلوی دنبال یک خودرو متفاوت بود، رئیس بانک پهلوی به کمپانی «پیرس ارو» در آمریکا سفارش ساخت اتومبیلی را داد که بهای آن ۳۰ هزار دلار شد و روزنامه نیویورک به آن لقبِ گران‌ترین خودروی فروخته‌شده  را داد. این لیموزینِ هفت‌نفره را می‌توانید در این موزه ببینید. اتاق خودرو جزو اولین نمونه‌های لیموزین بوده، به صورتی که کابین راننده از کابین سرنشینان عقب کاملا جداست. جنس اتاق خودرو از چوب و جنس صندلی‌ها از پوست بوفالوست و پرده‌های رولی داشته است. در دنیا از این مدل خودرو فقط ۱۳۰ دستگاه تولید شده که این مدل، گرانترین مدل آن محسوب می‌شود.»

همچنین می‌توانید یک نمونه خودرو آلفا رومئو ایتالیایی را که فقط هشت دستگاه از آن در جهان تولید شده است اینجا ببینید. 

این خودرو جزو خودروهای سفارشی است که فرمان آن در سمت راست تعبیه شده. خودرو مذکور هم از سیستم سوئیچ حمایت می‌کند و هم هندلی و جالب آن‌که کاپوت آن به صورت کتابی باز می‌شود.

سالن خودروهای کلاسیک

به سالن دوم می‌رویم، سالن خودروهای کلاسیک. فعال، رئیس موزه، مرسدس بنز K۵۰۰ با اتاق کوریر و با رنگ سبز و کرم را گل سرسبد این سالن و امضای موزه خودرو می‌داند و می‌گوید: «این خودرو هدیه‌ای است از هیتلر به رضاشاه پهلوی. 

از این خودرو با فرم اتاق اتوبان کوریر مانند نمونه‌ای که در موزه حضور دارد، تنها شش عدد ساخته شده و از سرنوشت پنج خودروی دیگر هیچ اطلاعاتی در دست نیست، ولی می‌توان گفت که نمونه موجود در ایران، سالم‌ترین نمونه در دنیاست و از آن به عنوان یکی از کمیاب‌ترین خودروهای بنز دنیا نام برده می‌شود. 

شرکت مرسدس‌بنز بارها درخواست خرید این خودرو برای مجموعه خود را داشته که مورد پذیرش قرار نگرفته است.»

کرایسلر ۳۰۰K، خودرویی که ثریا از همسرش محمدرضا شاه هدیه گرفته هم اینجاست. خودرو، دوسرنشینه و دارای کولر و یخچال و مینی‌گرامافون است. خودروهای لوکس یکی پس از دیگری با رنگ‌ها و مدل‌های خاص جلوه‌گری می‌کنند. 

دوست دارید نزدیک‌تر شوید، درِ خودرو را بازکنید، لحظاتی هرچند کوتاه پشت فرمان بنشینید و خود را در آن قصه‌های تاریخی حس کنید، اما مثل هر موزه دیگری اینجا هم حائلی بین شما و خودروها وجود دارد و باید فاصله را حفظ کنید.

سالن سوم

حسن افشاری، راهنمای سالن سوم یا سالن خودروهای تشریفاتی می‌گوید: عموما خودروهای تاریخی تشریفاتی، یا بنز هستند یا رولزرویس که مشخصه آن هاها، شیشه‌ حائلی بین راننده و سرنشینان عقب است. یک خودرو دایملر متعلق به آخرین شهردار تهران در دوره پهلوی هم اینجاست. دایملرها، خودروهای مقرون به صرفه‌تری نسبت به سایر خودروهای تشریفاتی بودند و بیشتر توسط فرمانداران و شهرداران مورداستفاده قرار می‌گرفتند. 

خودرو مرسدس بنز ۶۰۰ نیز که در رده خودروهای تشریفاتی قرار می‌گیرد، در فرم و اتاق‌های گوناگون در این سالن خودنمایی می‌کند. با خود می‌اندیشم این خودروها شاهد چه گفتگوهای تاریخی مهمی در طول سال‌ها بوده‌اند! 

همچنین فانتوم ۳، خودرویی که رضاشاه پهلوی را بعد از تبعید به جزیره موریس تا اصفهان همراهی کرد، میهمان این موزه است. محمدرضاشاه پهلوی هم از این خودرو استفاده می‌کرد که احتمالا بعد از ترور ناموفقی که داشت آن را کنار می‌گذارد و فانتوم ۴ را سفارش می‌دهد که آن هم در موزه موجود است.

سالن چهارم

خوروهای اسپرت و سرعتی در سالن ۴ دلنوازی می‌کنند؛ سالنی که علاقه مندان زیادی به خصوص در بین جوانان دارد. در بین خودروهای اسپرت، ام پی وی تهران با آن رنگ نارنجی می‌درخشد.
افشاری، راهنمای سالن، قصه این خودرو را برایمان تعریف می‌کند: «صدراعظم آلمان این خودرو را به پسر محمدرضاشاه هدیه می‌دهد که در آن زمان ۱۲ ساله بود، برای همین خودرو یک سوئیچ طلایی و یک سوئیچ نقره‌ای داشت. وقتی ولیعهد به سن قانونی می‌رسیده سوئیچ طلایی را به او می‌دادند که چهار دنده را آزاد می‌کرده است. از این خودرو سفارشی فقط یک دستگاه موجود است.»
 
کالسکه سلطنتی ناصرالدین‌شاه

دو کالسکه سلطنتی زیبا در سالن آخر ما را محو تماشا می‌کند. اولی با رنگ مشکی، متعلق به دوره ناصرالدین‌شاه است. 

افشاری می‌گوید: «این کالسکه به کالسکه نادری معروف است، تقریبا ۱۲۰ سال عمر دارد و به دستور ناصرالدین‌شاه در وین طراحی و ساخته شده است. چرخ‌هایی به بزرگی و همقد خود کالسکه از مشخصه‌های قابل‌توجه آن محسوب می‌شود.»

ناصرالدین‌شاه با همین کالسکه عازم حرم شاه عبدالعظیم بود که توسط میرزا رضا کرمانی ترور شد.  کالسکه دوم با همان شکل و شمایل اما آبی فیروزه‌ای است که مرا به یاد کالسکه جادویی سیندرلا می‌اندازد.
 شاید به دلیل ترور ناصرالدین شاه بوده که شیشه‌های این کالسکه را ضدگلوله ساخته‌اند، ضدگلوله بودن آن باعث شده شیشه‌ها بالا و پایین نرود، برای همین سیستم تهویه‌ای تعبیه شده تا نفس کشیدن راحت باشد.

اگر دوست دارید این خودروهای آنتیک و کمیاب را تماشا کنید و مابقی داستان‌های آن‌ها را بشنوید، می‌توانید هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر برای بازدید به موزه مراجعه کنید.