مینا حیدری - روزنامه اطلاعات| اینستاگرام‌گردی یکی از فعالیت‌هایی است که برای بسیاری افراد به‌عنوان سرگرمی محسوب می‌شود اما برخی از صفحات مجازیشان برای فروش کالا، ارائه خدمات، تبلیغات و... استفاده می‌کنند و برخی دیگر سرگرم استفاده‌های غیرقانونی از این اپلیکیشن جذابند. 

این فعالیت‌ها در سایر اپلیکیشن‌ها نیز مرسوم است و عده‌ای از این طریق، درآمدهای هنگفتی کسب می‌کنند. شاید برایتان پیش‌آمده باشد که از صفحات خرده‌‎فروشی، کالایی را خریداری کنید و آن کالا هرگز به دستتان نرسد که در اصطلاح به آن «خرید پوچ» می‌گویند.

 با کلیدواژه‌های مختلف جستجو می‌کنم و به صفحات عجیبی برمی‌خورم که برای عضویت در آن‌ها باید از هفت‌خان رستم عبور کنید و معرف معتبر داشته باشید تا بتوانید به محتوای آن صفحات دسترسی پیدا کنید. 

گاهی کلاهبردارها بهره هوشی کمی دارند و در یک‌چشم به‌هم‌زدن درمی‌یابید که کلاهبردارند اما گاهی جرائم کاملا سازمان‌یافته است و دیگر نمی‌توانی پلیس فتا را در جریان نگذاری. کسی در ذهنت آرام می‌گوید «نگران نباش، پلیس فتا حواسش به ما هست». 

وقتی شنیدم که پلیس فتا صفحه صادق بوقی، هوادار فوتبال رشتی را به‌خاطر حرکات موزون مسدود کرده از خودم می‌پرسم یعنی جرایم را هم به همین خوبی رصد می‌کنند یا واقعا نیروی کافی برای این‌گونه بررسی‌ها وجود ندارد؟ 

به سایت پلیس فتا مراجعه می‌کنم و متوجه می‌شوم که تلفن ۰۹۶۳۸۰ قرار است هفت روز هفته و ۲۴ ساعته در دسترس باشد. بارها شماره را می‌گیرم و با پیام «این شماره اشتباه است» مواجه می‌شوم.
 بارها به  فوریت‌های پلیس ۱۱۰ زنگ می‌زنم و به مرکز پلیس فتا وصلم می‌کنند اما فتا همچنان پاسخگو نیست.تلاش می‌کنم در بخش گزارش‌های مردمی کامنت بگذارم و با خطاهای گوناگون سایت مواجه می‌شوم. تقریبا نصف روز در بازه‌های زمانی مختلف تماس می‌گیرم و امکان گفتگو نیست. 

به دفتر تلفنم مراجعه می‌کنم و به شماره سرهنگ علی‌محمد رجبی، رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا فراجا برمی‌خورم. تماس می‌گیرم و با گلایه می‌گویم جناب سرهنگ بالاخره چگونه به شما دسترسی داشته باشیم؟ بسیار متین و موقر پاسخ می‌دهند و می‌پرسند که مشکل کجاست.برایشان توضیح می‌دهم و مستنداتم را ارائه می‌کنم. قول پیگیری می‌دهند. از سرهنگ رجبی راهنمایی می‌گیرم و در نتیجه، این گفتگو شکل می‌گیرد. 

تماس‌های بی‌پاسخ 

سرگرد جواد مختاررضایی، معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا درباره عدم دسترسی به پلیس فتا می‌گوید: از ابتدای سال جاری تاکنون، به بیش از یک میلیون و یک‌صد هزار تماس و درخواست واصله از سوی هموطنان در مسیرهای ارتباطی (سامانه گفتگوی بر خط و سامانه کال‌سنتر) پاسخ لازم داده شده و بیش از ۶۰میلیارد تومان در حساب متهمان مسدود و به مال‌باختگان عودت داده شده اما به علت افزایش حجم تماس‌ها و گزارش‌های دریافتی ، گاهی پاسخگویی به تماس‌های دریافتی با اخلال مواجه می شود که برابر هماهنگی و پیگیری های لازم، درصدد افزایش زیر ساخت‌ها و خطوط پاسخگویی در کل کشور 
هستیم.

معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا در زمینه پرتکرارترین مسائلی که مردم در فضای مجازی با آن مواجهند می‌گوید: در حال حاضر، جرایم حوزه مالی شامل برداشت غی رمجاز از حساب و کلاهبرداری رای انه‌ای ، بی شتری ن می زان جرای م سای بری را در کشور به خود اختصاص داده‌ است. 

پلیس فتا در راستای پی شگی ری از جرای م ذکرشده، اقدامات قابل‌توجهی در زمی نه مسدودسازی سوءاستفاده مجرمان و همچنی ن ارتقای سطح آگاهی و دانش سای بری شهروندان انجام داده اما لازم است هموطنان عزی ز به‌منظور حفظ امنی ت خود در فضای مجازی ، حتما به توصی ه‌های پلی س فتا دقت کنند. 

در تمامی جرایم سای بری در صورت وقوع بزه علی ه شهروندان، بلافاصله اقدامات فوری تی در جهت حفظ سرمای ه ی ا آبروی مردم صورت خواهد گرفت.

 باتوجه‌به لزوم انجام اقدامات فوری تی در صورت وقوع بزه، اعلام فوری موضوع از سوی بزه‌دیده از اهمی ت بسی ار بالای ی برخوردار است.

معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا درباره شکایت‌های خرد در زمینه فروش می‌گوید: برابر قوانی ن و مقررات جاری کشور، پی گی ری هرگونه پرونده در حوزه جرایم کلاهبرداری رای انه‌ای ، مستلزم طرح شکای ت از سوی مال‌باخته نزد مراجع قضایی و ارجاع پرونده به پلی س فتاست و  در خصوص برخی جرایم ای ن حوزه که دارای تراکنش‌های خرد بوده، تلاش شده طی هماهنگی با مراجع قضایی ، موضوع از جای گاه مدعی‌العموم مورد پی گی ری قرار گی رد.

اقدامات آموزشی پلیس فتا

سرگرد رضایی می‌گوید: پلیس فتا اقدامات گسترده‌ای را برای افزایش آگاهی کاربران و پیشگیری از جرایم سایبری انجام می‌دهد. 

این اقدامات شامل حضور در رسانه ملی، برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای گروه‌های مختلف جامعه، تولید محتواهای آموزشی در قالب فیلم، پادکست و مقاله، همکاری با مدارس و دانشگاه‌ها، تشویق به استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی، همکاری با رسانه‌ها و ایجاد سامانه‌های گزارش‌دهی آنلاین است. همچنین، پلیس فتا با توسعه زیرساخت‌های امنیتی و همکاری با بخش خصوصی، برای ارتقای سطح امنیت سایبری در کشور تلاش می‌کند. تمامی این اقدامات باهدف ارتقای سطح آگاهی عمومی در خصوص تهدیدات سایبری و توانمندسازی کاربران برای مقابله با این تهدیدات صورت می‌گیرد. 

معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا می‌افزاید: پلیس فتا در راستای جلوگی ری از بروز مشکلات و خطرات در فضای مجازی ، اقدام به تولی د محتوای پی شگی رانه سای بری در قالب‌های مختلف محتوای ی و انتشار آن‌ها در کانال کلی ک امن (@ safeclick) در پیام‌رسان‌های ای تا، بله، روبی کا و سروی س اشتراک ویدئویی آپارات می کند. همچنی ن هشدارهای پی شگی رانه سای بری حوزه کودکان، نوجوانان و دانش‌آموزان از طری ق کانال پلی س فتا (@policefata) در بستر شبکه آموزشی شاد اطلاع‌رسانی می شود.

سرگرد رضایی تأکید می‌کند: فضای مجازی باوجود مزایای فراوان، می‌تواند محل فعالیت کلاهبرداران و مجرمان سایبری نیز باشد. آشنایی با انواع کلاهبرداری‌ها و روش‌های پیشگیری از آن‌ها، اولین قدم برای حفظ امنیت در این فضاست. 

 مقابله با لینک‌های آلوده و فیشینگ

در ابتدا مراقب باشید گرفتار فیشینگ نشوید. فیشینگ نوعی کلاهبرداری است که در آن کلاهبرداران با ارسال ایمیل‌ها، پیامک‌ها یا ایجاد صفحات وب جعلی، سعی در فریب کاربران برای ارائه اطلاعات شخصی مانند رمز عبور، شماره کارت اعتباری یا اطلاعات بانکی دارند. یادتان باشد به‌هیچ‌عنوان روی لینک‌هایی که از طریق ایمیل، پیامک یا شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کنید کلیک نکنید، مگر این‌که از صحت آن‌ها کاملا مطمئن باشید.

 این‌گونه لینک‌ها به بهانه‌هایی مانند رجیستری تلفن همراه، یارانه معیشتی، پستچی، ثنا و ابلاغیه قضایی برای افراد ارسال می‌شود. نرم‌افزارهای امنیتی می‌توانند به امنیتتان کمک کنند. 
نصب و به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس و فایروال، به شما کمک می‌کند تا از حملات فیشینگ محافظت شوید.

اسکیمرها

رمز خود را هرگز به فرد دیگری نگویید. یکی از مهم‌ترین نکات برای جلوگیری از کلاهبرداری با اسکیمر، نگفتن رمز کارت‌بانکی به هیچ فردی، حتی فروشنده است. همیشه خودتان رمز را وارد کنید. 
از کارت‌هایی که موجودی کمتری دارند استفاده کنید. اگر نگران سرقت اطلاعات کارت‌بانکی خود هستید، می‌توانید از کارتی با موجودی کمتر برای خریدهای روزمره استفاده کنید. این کار باعث می‌شود که در صورت بروز هرگونه مشکل، خسارت مالی کمتری متحمل شوید. 

کلاهبرداری در سایت‌های آگهی محور 

در صورت امکان، کالا را به‌صورت حضوری خریداری کنید.
از درگاه‌های پرداخت معتبر، استفاده و از پرداخت وجه نقد خودداری کنید.
قبل از انجام معامله، سابقه فروشنده را در سایت بررسی کنید.
به‌هیچ‌عنوان بیعانه پرداخت نکنید و تا پیش از زمان تحویل کالا مبلغی نپردازید.
رمزارزها
قبل از سرمایه‌گذاری در هر پروژه، به طور کامل در مورد آن تحقیق کنید.
برای نگهداری ارزهای دیجیتال خود از کیف پول‌های سخت‌افزاری استفاده کنید.
کلیدهای خصوصی خود را به هیچ‌کس نشان ندهید.
کلاهبرداری‌های حوزه کاریابی
قبل از ارسال رزومه، در مورد شرکت موردنظر تحقیق کنید.
به‌هیچ‌عنوان برای ثبت‌نام یا مصاحبه، مبلغی پرداخت نکنید.
از آگهی‌هایی که وعده درآمدهای بالا و بدون تلاش می‌دهند، دوری کنید.
کلاهبرداری‌های تلفنی
هرگز اطلاعات شخصی خود را از طریق تلفن به افراد ناشناس ارائه ندهید.
در صورت دریافت هرگونه تماس مشکوک از طرف بانک، با شماره‌تلفن ثابت بانک تماس بگیرید.
کدهای احراز هویت و تأیید پیامکی را برای افراد دیگر ارسال نکنید.