بهرام امیراحمدیان - اطلاعات: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران در اجلاس سازمان همکاری اقتصادی دی-۸در تاریخ ۱۸ دسامبر ۲۰۲۴ در قاهره، پایتخت مصر، مورد استقبال همتای مصری خود السیسی قرار گرفت. روابط دیپلماتیک مصر و ایران دهه‌هاست که به سردی گراییده و این سفر می تواند به عنوان یکی از تحولات مهم در روابط دیپلماتیک دو کشور به شمار رود. امید می رود با باز شدن فضای گفت و گوهای دو کشور، امکان از سر گیری روابط دیپلماتیک در چارچوب همکاری های دی ۸ فراهم آید.
در این زمینه اراده سیاسی فیمابین برای گشودن باب گفت و گوهای متقابل در شرایط پیچیده سیاسی خاورمیانه، ضروری است. سفر دکتر پزشکیان به مصر می‌تواند یک اتفاق تاریخی به شمار آید. روابط ایران و مصر پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹به دلیل مسائل سیاسی، به ویژه به خاطر پیمان کمپ دیوید میان مصر و اسرائیل، به سردی گرایید و تا حد زیادی قطع شد. در نتیجه، مقام‌های بلندپایه ایرانی به ندرت به مصر سفر می‌کردند.آخرین رئیس‌جمهور ایران که به مصر سفر کرد، محمود احمدی‌نژاد بود. او در سال ۲۰۱۳به عنوان رئیس‌جمهور ایران برای شرکت در نشست سازمان همکاری اسلامی به قاهره سفر کرد. این سفر نیز پس از سال‌ها قطع روابط دیپلماتیک میان دو کشور، یک رویداد تاریخی قلمداد شد.
برگزاری نشست در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای و جهانی
نشست اجلاس سازمان همکاری اقتصادی دی-۸در میان تنش‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله جنگ اسرائیل و حماس و تحولات اخیر در سوریه و فروپاشی نظام سیاسی بشار اسد، برگزار شد.این سازمان که در سال ۱۹۹۷تاسیس شده، متشکل از هشت کشور اسلامی در حال توسعه شامل بنگلادش، مصر، اندونزی، ایران، مالزی، نیجریه، پاکستان و ترکیه است. هدف این سازمان پیشبرد سطح اقتصاد کشورهای عضو، ایجاد فرصت‌های تجاری و بهبود معیشت مردم اعلام شده است. با وجود نبود روابط دیپلماتیک بین ایران و مصر، دولت مصر در عبور ناوگان دریایی ایران از کانال سوئز با ایران همکاری داشته است.
تاریخچه مختصر دی ۸
سازمان همکاری های اقتصادی دی ۸ سازمانی برای همکاری اقتصادی بین هشت کشور مسلمان با جمعیتی برابر ۳/۱ میلیارد نفر(یرآورد۲۰۲۴) به ترتیب از بیشترین تا کمترین جمعیت عبارتند از: اندونزی(۲۸۳ میلیون نفر رتبه ۴ در جهان)، پاکستان (۲۵۱ میلیون نفر، رتبه پنجم)، نیجریه (۲۳۳ میلیون نفر، رتبه ۶)، بنگلادش (۱۷۴ میلیون نفر، رتبه ۸)، مصر(۱۱۷ میلیون نفر، رتبه ۱۳)، ایران(۹۲ میلیون نفر، رتبه ۱۷)، ترکیه(۸۷ میلیون نفر، رتبه ۱۸) و مالزی(۳۶ میلیون نفر، رتبه ۴۴ در جهان). پنج کشور با جمعیتی بالای ۱۰۰ میلیون و سه کشور (ایران، ترکیه و مالزی) کمتر از ۱۰۰ میلیون جمعیت عضو این سازمان هستند.
شش کشور دی ۸ در آسیا(پاکستان و بنگلادش در آسیای جنوبی، اندونزی و مالزی در شرق آسیا و ایران و ترکیه در آسیای غربی) واقع شده اند. دو کشور آفریقایی عضو، مصر در شمال و نیجریه در غرب آفریقا واقع شده اند. تاسیس این سازمان به طور رسمی از طریق اعلامیه سران کشورها/دولت ها در استانبول در ۱۵ ژوئن ۱۹۹۷ اعلام شد.اهداف سازمان همکاری اقتصادی دی ۸ بهبود موقعیت کشورهای عضو در اقتصاد جهانی، تنوع بخشیدن و ایجاد فرصت هایی در روابط تجاری، افزایش مشارکت در تصمیم گیری در سطح بین المللی و بهبود استانداردهای زندگی است.
سازمان همکاری اقتصادی دی ۸ یک ترتیبات جهانی است. این سازمان مجمعی است که هیچ تأثیر نامطلوبی بر تعهدات دوجانبه و چند جانبه کشورهای عضو ندارد و از عضویت آنها در سایر سازمان های بین المللی یا منطقه ای ناشی می شود.سفیر «ایسیاکا عبدالقادر امام» از نیجریه در حال حاضر دبیرکل سازمان همکاری های اقتصادی دی ۸ است که دبیرخانه آن در استانبول ترکیه مستقر است.
ایده پشت تأسیس دی ۸
ایده همکاری بین کشورهای بزرگ مسلمان در حال توسعه توسط روانشاد پروفسور دکتر نجم الدین اربکان، نخست وزیر وقت جمهوری ترکیه، در سمینار «همکاری در توسعه» که در اکتبر ۱۹۹۶ در استانبول برگزار شد، مطرح شد.
این گروه همکاری بین کشورهایی را که از جنوب شرقی آسیا تا آفریقا امتداد دارند، پیش بینی کرد. نمایندگانی از بنگلادش، مصر، اندونزی، ایران، مالزی، نیجریه و پاکستان در این سمینار شرکت کردند. این کنفرانس اولین گام در جهت ایجاد سازمان همکاری های اقتصادی دی ۸ بود و تنها پس از یک سری جلسات مقدماتی بود که سازمان همکاری اقتصادی دی ۸ به طور رسمی راه اندازی شد و فعالیت خود را با اعلامیه استانبول که در پایان اجلاس سران کشورها و دولت ها در استانبول در ۱۵ ژوئن ۱۹۹۷صادر شد، آغاز کرد. سازمان همکاری اقتصادی در حال توسعه دی ۸ در تلاش های خود برای تقویت بیشتر روابط درون تجاری و تقویت همکاری های اقتصادی بین کشورهای عضو خود، با همکاری هلدینگ AS ترکیه، ایجاد «سیستم تجارت تهاتری نسل جدید(D-۸ NGBT) را آغاز کرده است. پس از تأسیس، این ابتکار در ده سال آینده پنجاه میلیارد دلار مازاد خواهد کرد.
این موضوع در سمپوزیومی در مورد نسل جدید تجارت مبادله کالایی که به میزبانی دبیرخانهD-۸ و AS هلدینگ در استانبول در روز چهارشنبه، ۳ ژوئیه ۲۰۲۴ برگزار شد، فاش شد. ذینفعان کلیدی، از جمله مقامات دولتی، مقامات مالی، و نمایندگان کشورهای عضو دی ۸ در این سمپوزیوم شرکت کردند که گام مهمی در جهت تقویت همکاری های اقتصادی از طریق شیوه های تجاری نوآورانه بود.در جلسه افتتاحیه این سمپوزیوم ، دبیرکل D-۸، سفیر ایسیاکا عبدالقادر امام، رئیس هلدینگAS ، آقای مراد دوغانای، معاون وزیر تجارت ترکیه، عالیجناب مصطفی توزجو، دبیر فوق العاده وزارت بازرگانی بنگلادش، خانم عایشه اختر و رئیس دانشگاه استانبول ترکیه، پروفسور عثمان بولنت ذوالفقار، سخنانی را ایراد کردند .
سفیر امام در سخنان خود بر اهمیت سیستم جدید مبادلات کالایی تأکید کرد که راه حلی جایگزین برای تسویه تراز تجاری بین کشورهایD-۸ ارائه می دهد و در عین حال به عنوان ابزاری برای افزایش حجم معاملات تجاری بین کشورهای عضو و کاهش بار ارزهای محلی عمل می کند.سفیر امام تاکید کرد که سیستم معاملات تهاتری با درخواست رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، برای افزایش استفاده از ارز محلی در کشورهای عضوD-۸ همسوست. آقای امام همچنین خاطرنشان کرد که سیستم مبادله کالا از تحقق دستور کار همکاری های اقتصادی سازمان حمایت بیشتری خواهد کرد، همانطور که در نقشه راه ده سالهD-۸ ۲۰۲۰-۲۰۳۰ آن گنجانده شده است.
انتظار می رود سیستم تجارت تهاتری از طریق یک چارچوب تجارت مبادله ای ساختاریافته تجارت بین کشورهایD-۸ را متحول کند. این چارچوب شامل ایجاد یک اتاق پایاپای تهاترD-۸ برای مدیریت حساب های تهاتر کشورها و شرکت های درگیر، استفاده از بانک های اگزیم برای تسهیل و ایمن سازی تراکنش های تهاتری و ایجاد یک بازار تهاتر قوی در هشت کشور عضو خواهد بود.
