جهان صنعت نیوز نوشت: چرا واگذاری مدیریت ایران خودرو به بخش خصوصی می تواند مانع از تکرار زیان ۲۲۴هزارتومانی درسال گذشته شود ؟
در حالی که ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو است، کارشناسان اقتصادی و صنعتی بر این باورند که واگذاری مدیریت این شرکت به بخش خصوصی می‌تواند راه‌حلی برای خروج از بحران‌های موجود باشد.
مشکلاتی همچون ورشکستگی مالی، استفاده از پلتفرم‌های قدیمی، ضعف در خدمات پس از فروش و قیمت‌گذاری دستوری از جمله مسائلی هستند که عملکرد این شرکت را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند.
به طور مثال در خصوص معایب مدیریت دولتی باید گفت در ساختار دولتی، شرکت‌ها معمولاً با مشکلاتی نظیر کندی در تصمیم‌گیری و عدم انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییرات بازار روبه‌رو هستند.
طبق آمار منتشر شده از سازمان مدیریت صنعتی، شرکت‌های دولتی به‌طور میانگین ۲۳ درصد کمتر از شرکت‌های خصوصی در بهبود بهره‌وری موفق عمل کرده‌اند.
این در حالی است که در ایرانخودرو، کندی در فرآیندهای تولید به وضوح قابل مشاهده است. بر اساس گزارش ایرنا خبرگزاری رسمی ایران، بررسی وضعیت تولید و فروش خودروسازان دولتی کشور در سامانه کدال در هشت ماه امسال نشان می دهد سه خودرو ساز بزرگ و دولتی ایران شامل ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو از نظر تولید چهار درصد نسبت به مدت مشابه پارسال چهار درصد افت کرده اند.
بنابراین گزارش، این سه خودروساز دولتی در مجموع ۶۲۱ هزار و ۴۹۷ دستگاه خودروی سواری تولید کردند که این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۶۴۷ هزار و ۹۷۹ دستگاه بوده با کاهش چهار درصدی روبرو شده است به عبارت دیگر آنها امسال نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۶ هزار و ۴۸۲ دستگاه خودرو کمتر تولید کرده اند.
بررسی صورت های مالی ایران خودرو نشان می‌دهد که این خودروساز در هشت ماه امسال ۳۲۷ هزار و ۴۵ دستگاه انواع خودرو تولید کرده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۳۴۱ هزار و ۳۰۶ دستگاه خودرو بود، ۴.۳ درصد کاهش را ثبت کرده است و امسال این شرکت نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۴ هزار و ۲۶۱ دستگاه خودرو کمتر تولید کرد.
همچنین بررسی روند فروش این شرکت خودروساز بیانگر این است که در هشت ماه امسال ۳۲۲ هزار و ۶۰۷ دستگاه خودرو به فروش رفته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که حدود ۳۴۲ هزار و ۳۶۰ دستگاه بود، کاهش نزدیک به ۶ درصدی را نشان می دهد.
ضمن اینکه این شرکت امسال هشت هزار و ۹۷۷ دستگاه خودرو تولید کرده است اما به مرحله تجاری سازی نرسیده است.
در مدت یاد شده در ایران خودرو گروه پژو ۱۱۳ هزار و ۵۰۶ دستگاه، خودروی سورن ۷۱ هزار و ۴۹۲ دستگاه، خودروی دنا ۵۷ هزار و ۹۹۵ دستگاه، خودروی رانا ۱۱ هزار و ۲۲۲ دستگاه، خودروی تارا ۴۲ هزار و ۳ دستگاه، خودروی هایما ۹ هزار و ۶۸۹ دستگاه و سایر محصولات ۱۹ هزار و ۱۳۸ دستگاه تولید شده است.
بحث فروش خودروها به ترتیب در گروه پژو ۱۱۳ هزار و ۵۶۵ دستگاه، خودروی سورن ۷۰ هزار و ۵۲۶ دستگاه، خودروی دنا ۵۷ هزار و ۳۴۱ دستگاه، خودروی رانا هفت هزار و ۷۰۶ دستگاه، خودروی تارا ۴۲ هزار و ۴۶۴ دستگاه، خودروی هایما هشت هزار و ۸۷۷ دستگاه و در بخش سایر محصولات ۲۲ هزار و ۱۲۸ دستگاه گزارش شده است.
مدیریت موقت مدیران و تاثیرات آن در یک کارخانه از دیگر معایب ایرانخودرو در دهه های گذشته بوده است یکی از مشکلات عمده در شرکت‌های دولتی تغییرات مکرر مدیران است.
طبق تحقیقاتی که در سال ۱۴۰۱ توسط مرکز پژوهش‌های مجلس انجام شد، تغییرات مدیریتی در شرکت‌های دولتی به‌طور میانگین باعث کاهش ۱۸ درصدی بهره‌وری و عملکرد شرکت‌ها می‌شود.
در ایرانخودرو، مدیران مختلف در سال‌های اخیر همواره تغییر کرده‌اند که این مسئله باعث بی‌ثباتی و عدم پیشرفت در فرآیندهای تولید شده است.
مدیریت هزینه در مقابل مدیریت سود از دیگر چالش ها و تفاوت های بخش خصوصی با اداره یک بنگاه اقتصادی توسط دولت ها است، در بخش دولتی، معمولاً مدیریت هزینه اولویت دارد و تمرکز بر کاهش هزینه‌هاست، در حالی که در بخش خصوصی، مدیریت سود و عملکرد مالی مهم‌ترین اولویت است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های دولتی به‌طور متوسط ۱۵ درصد کمتر از شرکت‌های خصوصی در افزایش سودآوری موفق بوده‌اند. در ایرانخودرو، به دلیل تمرکز بیش از حد بر مدیریت هزینه، این شرکت نتوانسته است در سال‌های اخیر به افزایش سودآوری دست یابد.
گزارش‌های مالی ایرانخودرو نشان می‌دهند که در سال ۱۴۰۲، این شرکت با زیانی معادل ۳ هزار میلیارد تومان مواجه بوده است.
ورشکستگی مالی، پلتفرم‌های قدیمی و ضعف در خدمات پس از فروش نتیجه این روند بوده است و ضمن اینکه ایرانخودرو با مشکلات جدی مالی روبه‌رو است.
این شرکت در سال‌های اخیر با سه بحران عمده ورشکستگی مالی، استفاده از پلتفرم‌های قدیمی و ضعف در خدمات پس از فروش مواجه بوده است.
طبق گزارش‌های مالی ایرانخودرو، این شرکت در سال‌های اخیر بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان بدهی انباشته داشته است. علاوه بر این، پلتفرم‌های قدیمی تولید خودروهای ایرانخودرو، همچنان به تولید انبوه خودروهایی با تکنولوژی پایین ادامه می‌دهند.
طبق گزارش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، این شرکت از پلتفرم‌های قدیمی برای تولید بیش از ۷۰ درصد محصولات خود استفاده می‌کند.
قیمت‌گذاری دستوری نیز از طرف دیگر ایرانخودرو را تحت فشار قرار داده است و به یکی از مشکلات اصلی ایرانخودرو تبدیل شده است البته این مساله از سوی دولت بر خودروسازان تحمیل می‌شود.
طبق گزارش بانک مرکزی ایران، این سیاست باعث شده است که ایرانخودرو نتواند قیمت‌ها را بر اساس هزینه‌های واقعی تولید و تنظیم کند. طبق آمارهای رسمی، قیمت تمام‌شده تولید خودرو در ایرانخودرو نسبت به قیمت فروش آن، ۳۰ درصد بیشتر است که این تفاوت منجر به زیان‌های مالی برای این شرکت می‌شود.
نباید فراموش کرد که ایرانخودرو به‌رغم داشتن زیرساخت‌های مناسب، در بهره‌برداری بهینه از آنها مشکل دارد. گزارش‌های سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که ایرانخودرو از ظرفیت‌های تولید خود تنها ۷۰ درصد استفاده می‌کند. این میزان پایین استفاده بهینه از ظرفیت‌ها، نشان‌دهنده ضعف در مدیریت منابع است که در بخش خصوصی به راحتی قابل رفع است.
از این رو نیاز به خصوصی‌سازی در مدیریت ایرانخودرو بیش از هر زمانی احساس می شود چرا که ایرانخودرو به دلیل ساختار دولتی و مشکلات مدیریتی که دارد، به خصوصی‌سازی بیش از پیش نیاز دارد.
طبق تحقیقاتی که در سال ۱۴۰۲ توسط مرکز پژوهش‌های مجلس انجام شد، ۶۵ درصد کارشناسان اقتصادی بر این باورند که خصوصی‌سازی ایرانخودرو می‌تواند به بهبود کیفیت و افزایش بهره‌وری در این شرکت کمک کند.
بررسی‌های تاریخی نیز نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی مشابه در کشورهای دیگر باعث بهبود عملکرد خودروسازان شده است.
در نهایت، مشکلات ساختاری و مدیریتی ایرانخودرو نشان‌دهنده ضرورت واگذاری مدیریت این شرکت به بخش خصوصی است. با توجه به مشکلات مالی، استفاده از پلتفرم‌های قدیمی، قیمت‌گذاری دستوری و عدم استفاده بهینه از زیرساخت‌ها، خصوصی‌سازی ایرانخودرو می‌تواند راه‌حلی برای بهبود عملکرد این شرکت و صنعت خودروسازی کشور باشد، آمار و بررسی‌ها نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی می‌تواند باعث بهبود بهره‌وری، افزایش سودآوری و بهبود کیفیت محصولات در ایرانخودرو شود.
