محمد داودبیگی خبرنگار اطلاعات نوشت: کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با تدبیر و همت توانستند کویر و شنزارهای خود را به کانون ارزآوری تبدیل کنند و به قولی از بیابان برهوت، میلیاردها دلار به دست آورند؛ چنان‌که عربستان سعودی در نظر دارد صدها کیلومتر از خط ساحلی دریای سرخ را به عنوان بخشی از برنامه تحول اقتصادی و کاهش وابستگی خود به نفت، به یک مقصد جهانی توریسم تبدیل کند که با قوانینی مطابق با استانداردهای بین‌المللی اداره شود.
یک راهنمای گردشگری ورودی می‌گوید: حال که دولتی جدید با وعده‌های مشخص از جمله بهبود اوضاع اقتصادی و پیشبرد برنامه‌های بالادستی، موجی از امید را در اقشار مختلف ایجاد کرده و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سکانداری جدید به خود می‌بیند، لازم می‌دانم در ابتدای همین راه، به چالش‌های پیش‌رو اشاره کنم تا شاید کمک کوچکی در طراحی نقشه راه مطمئن و زود بازده باشد.
آرمان گندمکار در گفتگو با گزارشگر اطلاعات می افزاید: چالش اول، بازیابی توان عملیاتی مطلوب پس از حدود پنج سال تعطیلی است. تأکید می‌کنم که نظرات مطرح‌شده صرفا در مورد بخش گردشگری ورودی، مخصوصا شاخه تاریخی و فرهنگی آن است که از پربازده‌ترین و ارزآورترین انواع گردشگری می‌باشد. افرادی که در این بخش فعال بوده‌اند به‌خصوص راهنمایان گردشگری و کارکنان آژانس‌های تورهای ورودی، ظرف پنج سال گذشته روزهای سختی را تجربه کرده‌اند. تعدادی از این افراد مجبور شدند برای امرار معاش به شغل دیگری بپردازند و حتی در صورت بازیابی گردشگری ورودی در آینده ممکن است نتوانند به شغل قبلی خود بازگردند؛ هر چند که بسیاری همچنان با انگیزه و امید بسیار به آینده این صنعت چشم دوخته‌اند و آماده شروع فعالیت مجدد در این حوزه و کمک به درآمدزایی کشور از این بخش هستند.
همچنین از دست رفتن مشتریان قدیمی و شرکای کاری آژانس‌های فعال در بخش گردشگری ورودی در پی تعطیلی حدودا پنج‌ساله این بازار، چالشی جدی پیش‌روی این بنگاه‌های اقتصادی است. بازگشایی مجدد بسیاری از آژانس‌های باسابقه در این حوزه، نیازمند حضور مجدد در نمایشگاه‌های بین‌المللی، تبلیغات برون‌مرزی و صرف هزینه برای بازیابی مشتریان قدیمی و جدید است که اکنون بسیاری از این آژانس‌ها توان مالی کافی برای شروع مجدد را ندارند. لذا نیاز است با اختصاص تسهیلات یا کمک‌های مدیریت‌شده، حمایتی برای حضور مؤثر و پررنگ آژانس‌های ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تبلیغات در فضای رسانه‌ای و مجازی صورت پذیرد.
در صورت کمک مؤثر، این بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند به چرخه فعالیت ارزآور بازگشته و نیروی کار رهاشده را دوباره به خدمت بگیرند.
عدم توازن در ایجاد زیرساخت‌ها
عدم توازن در ایجاد زیرساخت‌ها و توجه نامتوازن به شاخه‌های مختلف گردشگری ورودی، دیگر چالش‌هایی است که گندمکار به آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: برای مثال سرمایه‌گذاری و توجه به گردشگری ورودی مذهبی در دهه‌های گذشته بسیار بیشتر از توجه به گردشگری تاریخی و فرهنگی بوده است. این موضوع با مقایسه تعداد اماکن اقامتی در شهرهای مشهد و قم با سایر شهرها مشخص می‌شود. این مقایسه به خوبی نشان می‌دهد توجه به گردشگری مذهبی که آن هم مواهب اقتصادی و فرهنگی بسیار دارد، در حد مطلوبی بوده اما در بخش گردشگری تاریخی و فرهنگی، کار و انرژی کمتری صرف شده و این عدم توازن به‌وجود آمده است.
باید بدانیم که اگر اهداف اقتصادی در کنار اهداف فرهنگی و اجتماعی، جزو اولویت‌های امروزمان قرار دارد، باید برای جذب گردشگر از کشورهای متمول مانند کشورهای اروپایی، امریکای شمالی و استرالیا اهتمام بیشتری داشته باشیم. طی سال‌های گذشته اقدامات نسبتا خوبی در حوزه تسهیل صدور و اعطای روادید در فرودگاه‌ها انجام شده، اما نیاز به تدابیر بیشتری در این زمینه وجود دارد.
به گفته وی، یکی از انتقادات اتباع برخی کشورها مانند انگلیس در گذشته، پرهزینه بودن و زمان‌بر بودن فرآیند درخواست و دریافت ویزای ایران بوده است.
اگر چه دغدغه‌های امنیتی و روند بررسی‌های نهادهای مرتبط، ضروری و غیرقابلانکار است اما باید توجه داشت که این پروسه باید به گونه‌ای باشد که زمان آن در حد منطقی بوده و برای گردشگر دافعه ایجاد نکند. لذا لازم است وزیر محترم گردشگری با همکاری بین‌بخشی و رایزنی با وزارت امور خارجه و سایر نهادهای متولی، زمینه تسهیل در صدور روادید گردشگران خارجی را بیش از پیش مهیا کند.
با توجه به تمامی چالش‌ها و البته با نگاه مثبت و تلاش و داشتن برنامه دقیق، می‌توان در کوتاه‌مدت، قسمت قابل‌توجهی از بازار ازدست‌رفته را بازیابی کرد و در میان‌مدت یا بلندمدت به رقم 15 میلیون گردشگر در سال که در برنامه هفتم توسعه به آن اشاره شده نزدیک شد. البته تحقق این امر نیازمند تلاش تمامی دستگاه‌های مربوطه از جمله وزارت امور خارجه در کنار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
بیکاری اغلب راهنمایان تورهای گردشگری
این راهنمای تورهای گردشگری تصریح می‌کند: متأسفم که بگویم مقایسه آمار ورود گردشگران خارجی از کشورهای اروپایی و امریکای شمالی و استرالیا طی سال‌های 1395 و 1396 نسبت به سال‌های بعد که شاهد خروج امریکا از برجام و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه از سوی این کشور بودیم، نشان می‌دهد که تنش‌های تحمیلی بین‌المللی اثر کاملا منفی بر این بخش ارزآور داشته و رفع این اثرات منفی، نیازمند دیپلماسی فعال از انواع سیاسی و عمومی و فرهنگی است.
رفع یا خنثی‌سازی تحریم، هر کدام که در دستور کار باشد به تلاش مضاعف نیاز دارد و بدون به‌کارگیری ظرفیت کارشناسان واقعی و فعالان واقعی این صنعت محقق نمی‌شود.
گندمکار یادآور می‌شود: کشور ما از نظر داشتن جاذبه‌های گردشگری متنوع از انواع تاریخی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی، طبیعی، تنوع جغرافیایی، ساحل، کویر، دشت، جنگل و... جزو کشورهای برتر دنیاست اما امروز ورود توریست به ایران آن‌قدر کم شده که بنده و اکثر همکارانم بیکار هستیم. در حالی که مطابق سند چشم‌انداز 1404 تا چند ماه دیگر باید میزبان 20 میلیون گردشگر باشیم ولی اکنون در حسرت حتی سه میلیون توریست هستیم.
مذاکرات برجام و آغاز ورود توریست‌ها
گندمکار می‌گوید: نظر به این که یکی از شعارهای انتخاباتی رئیس‌جمهوری محترم در دوران تبلیغات انتخاباتی، برقرای روابط مطلوب بین‌المللی بود، این امید وجود دارد که با کاهش تنش و تعمیق روابط با سایر کشورهای اروپایی و جامعه بین‌الملل، جنب و جوش تازه‌ای در ورود اتباع کشورهای متمول و توسعه‌یافته به عنوان گردشگر به کشورمان ایجاد شود، مانند دوره فعالیت دولت یازدهم که به دنبال توافق هسته‌ای سال 2015 بین تهران و قدرت‌های جهان، به یکباره چنان جهشی در ورود گردشگر به کشور اتفاق افتاد که ما راهنمایان مجبور بودیم برای اطمینان از ظرفیت پذیرش برخی رستورانها، از چند روز قبل رزرو انجام دهیم.
سخن پایانی
آرمان گندمکار در سخن پایانی خود خاطرنشان می‌کند: این آمادگی در فعالان گردشگری از جمله راهنمایان تور و مدیران آژانس‌ها وجود دارد که نظرات و راهکارهای اثرگذار در این حوزه را با وزیر محترم در میان گذاشته و برای ایجاد یک برنامه جامع و کاربردی و تعیین نقشه راه با اولویت اقتصادی، به کمک اقتصاد کشور بیایند. بنده به دور از هرگونه خوش‌بینی غیرمنطقی معتقدم بازیابی سهم کشور از اقتصاد گردشگری ورودی و خلق فرصت‌های شغلی بسیار از طریق فعال کردن این ظرفیت ملی ممکن است و صرفا نیاز به اقدامات به‌موقع، تصمیمات درست و برنامه‌ریزی دقیق دارد.
