اطلاعات نوشت: روشن است کمبود برق وگاز در فصول مختلف سال مدیران را مجبور به استفاده از سوخت مایع برای تداوم گردش توربین نیروگاه هامی کند.این سوخت مایع 2 دسته است: گازوئیل ونفت کوره یا مازوت.

در شرایط فعلی که بحران ناترازی انرژی دامن انواع سوخت های رایج یعنی بنزین وگازوئیل را هم گرفته وصدای بخش های مختلف سهمیه خواه این سوخت ها از کمبودهای رو به آشکار شدن درآمده، مدیران راهی به جز استفاده از سوختی ارزان ودر دسترس اما دودزا ومخرب به حال سلامتی مردم ندارند.

نفت کوره یا مازوت یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و چون سیاه‌رنگ است به نام نفت سیاه نیز خوانده می‌شود.

 این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها ، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و بیشتر نیروگاه‌های تولید برق درایران است.

به دلیل نوسان قیمت نفت خام، گاهی قیمت نفت کوره کمتر از قیمت نفت خام در بازار است ولذا به عنوان سوخت جایگزین دربسیاری از نیروگاه های برق؛ هنگام کاهش دسترسی به گازوئیل وگاز طبیعی که اکنون دربیشتر ماه های سال اتفاق می افتد، استفاده می شود.

بااین حال استفاده ازاین سوخت که اکنون در بیشتر ماه های سال درنیروگاه های برق ودیگر صنایع انرژی بر مرسوم وطبیعی شده است، به قیمت آلودگی شدید هوا وآسیب دیدن جدی سلامت مردم تمام می شود.

براساس مطالعات صورت گرفته، در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Soxمنتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن‌را SO2تشکیل می‌دهد.

 SO2گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از 500ppbبرسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود.

این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد.
اثر دیگر سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، ‌ تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» ‌  موجود در هوا را ایجاد می کنند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند.

به علاوه، مازوت سوزی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد.فلزات سنگینی که دراین باران های اسیدی وجوددارند باعث می شوند خاک‌ دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نداشته و در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.

لذا مشاهده می شود مازوت سوزی به عنوان مولود ناخجسته ناترازی انرژی درکشور چه اثرات دهشتناکی بر سلامت شهروندان ومحیط زیست برجای می‌گذارد ولذا باید برای آن فکری اساسی کرد.

فناوری های نوین ایرانی تصفیه گوگرد

کارشناسان اقتصادی معتقدند بحران ناترازی انرژی درایران دست کم تا پنج سال آینده وحتی درصورت عدم سرمایه‌گذاری درافزایش تولید وکاهش مصرف، بیش از این زمان ماندگار خواهد بود وبه تبع آن، مازوت سوزی درنیروگاه های تولید برق ودیگر صنایع انرژی بر تداوم خواهد داشت.

لذا برای حفاظت از سلامت مردم در نقاط مختلف کشور باید تدابیر جدی برای ارتقای کیفیت مازوت وکاهش انتشار گروگرد حاصله از آن اندیدشید که آسان ترین راه دراین باره مجهز کردن نیروگاه ها ودیگر صنایع مازوت سوز به واحدهای مدرن وجدید تصفیه گوگرد است؛ موضوعی که شرکت های دانش بنیان ایرانی به گونه جدید وکم هزینه بر آن دست یافته اند.

رضا مختار،کارشناس صنعت نفت دراین باره به خبرگزاری صداوسیما می گوید: با توجه به افزایش ناترازی گاز، نیروگاه‌ها می‌توانند برای کاهش آلایندگی محیط زیستی، واحد‌های کوچک مقیاس تصفیه مازوت یا نفت کوره احداث کنند.

وی می افزاید: درواقع ،نیروگاه‌ها می‌توانند واحد‌های کوچک مقیاس تصفیه نفت کوره را که فاقد نیاز به هیدروژن است، رابدون هزینه‌های بالای ۴۰۰ میلیون یا ۵۰۰ میلیون دلاری که تاکنون برای واحد‌های قدیمی گوگردزدایی استفاده می‌شده، اجرا کنند.

وی خاطرنشان می کند: یکی از نیروگاه‌ها در زمستان سال گذشته که گازرسانی به نیروگاه‌ها محدود شد، روزانه ۴ تا ۵ میلیون لیتر نفت کوره استفاده می‌کرده که اگر درصد گوگرد به نفت کوره مصرفی آن ۴ درصد هم بوده باشد، بیش از ۱۲۰ تن در روز گوگرد وارد محیط زیست کرده است.

مختار بااشاره به  فناوری جدید ابداع شده درباره تصفیه نفت کوره در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران وابسته به وزارت علوم،تحقیقات وفناوری وتفاوت آن با فناوری‌های قدیمی که اکنون در برخی پالایشگاه‌های کشور برای تصفیه نفت کوره استفاده می‌شود، اظهار می کند: فناوری‌هایی که تاکنون بوده، بر پایه هیدروژن به نام HDSاست که در کنار مزایا، معایب زیادی دارند؛ مثلا شرایط عملیاتی سخت که دمای بیش از ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد و فشار خیلی زیاد حتی بیش از ۲۰۰ بار، نیاز دارد و هزینه عملیاتی بسیار زیادی را تحمیل می‌کند.

این کارشناس صنعت نفت می افزاید: در روش قدیمی فعلی برای تصفیه نفت کوره باید حتما واحد تصفیه هیدروژن و تجهیزاتی مانند کمپرسور وجود داشته باشد که نیاز به دانش فنی، فناوری و مراجع ساخت دارد.

وی ادامه می دهد: به علاوه،  با توجه به این که ظرفیت نیروگاه‌ها در استفاده از سوخت مایع، نهایتاً ۷ تا ۸ میلیون لیتر در روز است، ظرفیت متوسط و رو به پایینی محسوب می‌شود و اگر بخواهند از فناوری قدیمی HDSاستفاده کنند، صرفه اقتصادی ندارد و علاوه بر ساخت واحد تصفیه نفت کوره، باید یک واحد هیدروژن هم احداث کنند که مجموع اینها، حداقل ۸۰۰ میلیون دلار هزینه دارد.

وی اظهار می کند: اما در فناوری جدیدی که در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران ابداع شده، با توجه به این که واحد تولید هیدروژن حذف می‌شود، نیروگاه ها می‌توانند با سرمایه گذاری‌های کوچک مثلا ۵ یا ۱۰ میلیون دلار، نتیجه مطلوب را بگیرند که به معنای کاهش هزینه تا ۲۰ برابر است.

مختار همچنین با اشاره به قابلیت استفاده از این فناوری برای تصفیه گوگرد از بنزین و گازوئیل در پالایشگاه‌ها نیزمی‌گوید: برخی از پالایشگاه‌ها واحد‌های تصفیه گوگرد بنزین و گازوئیل را قبلا داشته اند، اما دانش فنی آن در اختیار ما نبوده و ساخت آن هم تا حدودی وابسته بوده است.

یکی از پالایشگاه‌های بزرگ کشور در چند ماه گذشته برای چندمین بار در سال های اخیر، به علت از مدار خارج شدن یکی از همین واحدها، حدود یک ماه نتوانست بنزین یورو ۴ تولید کند.

وی می افزاید: اما اگر این واحد‌ها کوچک‌تر و با شرایط عملیاتی راحت‌تر باشند، استهلاک کمتری خواهند داشت و دانش فنی آن‌ها نیز در داخل کشور وجود دارد.

این کارشناس صنعت نفت با اشاره به این که نفت کوره به جز نیروگاه‌ها در صنعت کشتیرانی نیز به عنوان سوخت کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، خاطرنشان می کند: همه پالایشگاه‌های کوچک مقیاس و برخی از خطوط پالایشگاه‌های بزرگ نیز مانند نیروگاه‌ها و کشیرانی، امکان استفاده از این فناوری جدید را دارند.