نرگس خانعلی زاده در یادداشتی در ضمیمه خانواده امروز روزنامه اطلاعات نوشت: آمار پذیرش فرزندخواندگی در کشور، سیری کاملا صعودی دارد؛ این را اعداد و ارقامی می‌گوید که نشان می‌دهد تا به امروز ۳۱ هزار و ۹۲۳ هزار متقاضی فرزند خواندگی در این سامانه ثبت نام کرده اند. خانواده‌هایی که در میان آنها، ۵۶ درصد متقاضی فرزند دختر، ۲۱ درصد متقاضی فرزند پسر و بقیه خواهان هر دو بوده‌اند، اما برای قرار گرفتن در مسیر پذیرش فرزند خوانده چه باید کرد؟

ماجرای فرزندخواندگی برای امروز و دیروز نیست! سال‌ها و دهه‌هاست که موضوع فرزندخواندگی و خانواده‌هایی که تصمیم به پذیرش فرزندی دارند، یکی از اصلی‌ترین مسائل و دغدغه‌های بهزیستی بوده است! دغدغه‌ای که باید به بهترین شکل اجرا شود؛ چرا که زندگی و سرنوشت چندین نفر، به ویژه بچه‌هایی که از لحاظ روحی و احساسی، در موضع ضعف هستند، قرار است رقم بخورد. مسأله‌ای که هر چه از آن می‌گذرد ابعاد و پیچیدگی‌های بیشتری پیدا می‌کند و به نظر می‌رسد که هرچند وقت یک‌بار، لازم است مرور تازه‌ای بر آنچه که در مسیر پذیرش فرزندخوانده رخ می‌دهد، انجام شود.

در مسیر سرعت

اکنون بیشتر از سه سال است که روند قرار گرفتن در مسیر پذیرش فرزندخوانده، مشخص‌تر و کمی آسانتر شده است آن هم از زمانی که در اواسط سال 99، سامانه‌ای راه اندازی شد که متقاضیان را ملزم به ثبت‌نامی قانونی و شفاف می‌کرد.  سامانه‌ای که همچنان برقرار است و در اولین قدم، لازم است که همه متقاضیان، درخواست خودشان را در این سامانه ثبت کنند.  آن‌وقت است که درخواستتان در مسیر بررسی و نهایتا، واگذاری فرزندخوانده قرار می‌گیرد.

در مسیر اصلاح

جریان پذیرش فرزندخوانده، همیشه بالا و پایین‌های زیادی داشته است؛ مسیری که طبیعتا به دلیل حساسیت بالایش، نیاز به قوانینی سفت و سخت دارد، اما برخی از قوانین، گاهی آنقدر سخت بودند و شاید هستند که رسیدن به هدف برای خانواده‌ها را دشوارتر از حالت عادی کرده است و البته در مقابل،  برخی شرایط، نیاز به ساماندهی بهتری داشته و دارد، اما اینطور که معلوم است، برخی از موضوعات، از جمله ساماندهی وضع مراقبت غیرقانونی کودکان، بهره مندی فرزندخوانده از حقوق پدران و مادران زیستی، توجه قانونگذار به نظرات تخصصی و کارشناسی قبل و حین فرزند پذیری، مشکلات و چالش ‌های اخذ شناسنامه، فرهنگ سازی در زمینه پذیرش کودکان معلول و موضوعاتی شبیه به اینها، از جمله مواردی است که به تازگی بررسی و در مسیر اصلاح قرار گرفته است.

اما از طرف دیگر، یکی از مواردی که همیشه مورد بحث بوده و به نظر می‌رسد نیازمند بررسی بیشتر است، موضوع محرمیت است؛ موضوعی که نیاز به حضور کارشناسان حوزه علمیه و دفاتر مراجع عظام دارد و البته  طولانی بودن فرآیند اعطای مجوز قضائی، هم می‌تواند به اصلاح و بررسی نزدیک شود.

تازه چه خبر؟

تازه‌ترین قوانین پیرامون موضوع فرزندخواندگی، موضوع افزایش سن فرزندخواندگی است؛ به این صورت که در قانون قبلی سن فرزندخواندگی تا ۱۲ سال بود اما در قانون جدید تا ۱۶ سالگی افزایش یافته است. علاوه بر آن، در قانون قبلی مرخصی برای مادرو فرزندخواندگی زیر ۳ سال وجود نداشت اما در قانون جدید ۳ ماه مرخصی با حقوق در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه در قوانین جدید، دو گروه دیگر از کودکان با شرایط خاص، به گروه‌های قبلی برای سپردن به خانواده‌های متقاضی اضافه شده است.

پرطرفدارها و کم‌طرفدارها

به طور کلی، آنچه که در قوانین فرزندخواندگی آمده است، سه گروه از افراد هستند که می‌توانند فرزندخوانده داشته باشند: خانواده ای که فرزند ندارد، خانواده ای که فرزند دارد و دختر یا خانمی که ازدواج نکرده و مجرد است. اما جالب است بدانید که خانواده‌های بدون فرزند، در اولویت سازمان بهزیستی نسبت به دو گروه دیگر قرار می‌گیرند؛ خانواده‌هایی که پس از ۵ سال از تاریخ ازدواجشان، همچنان فرزندی ندارند.

در این بین، یکی از دغدغه‌های موجود، کودکان پرطرفدار و کم‌طرفدار است. این گونه که مسئولان بهزیستی می‌گویند، کودکان زیر دو سال، جزو پرخواهان‌ترین و کودکان بالای پنج سال، از کم‌طرفدارترین کودکان برای پذیرش فرزندخوانده هستند. موضوعی که باعث شده است نگرانی بهزیستی برای این گروه از بچه‌ها بالا برود؛ از طرف دیگر، مگر چند کودک زیر دو سال در بهزیستی حضور دارد که به همه متقاضیان، چنین کودکی تعلق بگیرد؟

در واقع یکی از نگرانی ها مسأله پذیرش کودکان بالای ۵ سال و کودکان نیازمند درمان است که متأسفانه تعداد خانواده‌هایی که متقاضی پذیرش این کودکان هستند بسیار کم است و تمرکز بسیاری بر فرهنگ سازی فرزندخواندگی کودکان بالای ۵ سال و نیازمند درمان داریم تا این موضوع ترویج پیدا کند. مطلب فوق را سعید بابایی، مدیرکل امورکودکان ونوجوانان سازمان بهزیستی کشور می‌گوید که معتقد است این کودکان، به حمایت‌هایی بیشتر از دیگران نیاز دارند:« ضمن اینکه اگر خانواده ای حاضر شود کودک نیازمند درمان یا کودک بالای پنج سال را به فرزندخواندگی بپذیرد، کاملا خارج از نوبت بررسی می شود تا این بچه‌ها بتوانند حتی برای یک روز هم که شده، زودتر آغوش گرم خانواده را احساس کنند.»