مینا حیدری در گزارشی در روزنامه اطلاعات نوشت: چندی پیش سرهنگ رامین پاشایی، معاون فرهنگی ـ اجتماعی پلیس فتا، از آغاز طرح عملیاتی پلیس سایبری کشور برای بررسی و ارزیابی تارنماهای فضای مجازی با موضوع همسریابی خبر داد و اعلام کرد: با توجه به پایش فضای مجازی و شکایات رسیده به پلیس فتا مشخص شد فعالیت مجرمانۀ صفحات و کانال‌های اینترنتی با موضوع «همسریابی» همچنان قربانی می‌گیرد.
در راستای اجرای طرح‌های عملیاتی پلیس فتا در خصوص پاکسازی فضای سایبر تاکنون بیش از دویست تارنما با موارد مجرمانه، شناسایی شده و اقدام قضایی علیه متخلفان و مجرمان در حال پیگیری و اجراست. روان‌شناسان اجتماعی معتقدند وقتی مراحل آشنایی را شتابان می‌گذرانیم، بسیاری از اطلاعات مهم را نادیده می‌گیریم و این مسأله یکی از پیامدهای آشنایی در فضای مجازی و سایت‌هاست.
مینا حیدری در گزارشی در روزنامه اطلاعات به آسیب شناسی سایت های همسریابی پرداخت و نوشت:
نعیمه داودی‌منش، روان‌درمانگر، دربارۀ پایگاه‌های اینترنتی همسریابی، روابطی که در این فضا شکل می‌گیرد و نتایج و پیامدهای آن می‌گوید: «در جهان، سایت‌هایی به منظور آشنایی وجود دارند و پلتفرم‌های آن‌لاین از فیس‌بوک گرفته تا صفحه‌های اجتماعی، طی دهۀ گذشته آغاز به فعالیت کرده‌اند.
تعداد کاربران سایت‌ها و اپلیکیشن‌های آشنایی مثل تیندر (Tinder) همچنان رو به افزایش است. تفاوت ما در استفاده از این پلتفرم‌ها با بسیاری از کشورهای دنیا در این است که در آنجا افراد به جهت آشنایی با هم در این سایت‌ها عضو می‌شوند، اما در ایران افراد به منظور ازدواج به این سایت‌ها مراجعه می‌کنند.
در پژوهشی که در سال 1397 در این زمینه صورت گرفت بالای 75 درصد خانم‌ها و 30 درصد آقایان با هدف ازدواج و بقیه صرفا به منظور آشنایی به این سایت‌ها وارد شده‌اند. پلتفرم‌های آشنایی در همه‌جای دنیا با مشکلات جدی روبه رو هستند و این معضلات در کشورهای جهان سوم جدی‌تر است. طی سال‌های گذشته و فراگیری بیماری کرونا، شاهد تغییراتی در سبک زندگی هستیم.
همین موضوع روی بسیاری از امور زندگی اجتماعی و فردی اثر گذاشته و انسان‌ها به جهت محدودیت در تماس‌های واقعی، به تماس‌های مجازی عادت کرده‌اند؛ از این رو مخاطبان این سایت‌ها روز به روز در حال افزایشند و آمار‌های شگفتی از بازدیدهای روزانه‌شان ارائه می‌شود.»
ارتباطاتی که به مو بند است
این روان‌درمانگر می‌افزاید: «اگر بخواهیم به دو بخش مهم زندگی افراد بپردازیم، اولین مورد، شکل‌گیری رابطۀ عاطفی فرد برای تکامل انسانی است و دیگری مسأله شغل و هویت اجتماعی. در گذشته و نسل‌های قبل، بزرگترها ، خویشان و آشنایان، افراد را به یکدیگر معرفی می‌کردند، ولی امروزه با توجه به تغییر سبک زندگی در شهرهای کوچک و مهاجرت به شهرهای بزرگ، معرفی دو جوان از سوی بزرگترها ، خویشان و آشنایان بسیار کم صورت می‌گیرد، زیرا شناختی وجود ندارد. از این رو فضای معرفی سنتی تقریبا از میان رفته و شکل‌های دیگری از آشنایی از جمله استفاده از سایت‌های همسریابی افزایش یافته است.
دلیل مهم دیگر برای استفاده از این سایت‌ها دسترسی ساده به آنهاست.
چون افراد کمتر می‌توانند در فضای واقعی با هم ارتباط برقرار کنند، ترجیح می‌دهند در فضای وب، یک ارتباط ساده، کنترل‌شده و بدون ترس از قضاوت شدن را تجربه کنند. اگر این ارتباط مجازی به ازدواج نینجامد افراد با بلاک کردن یکدیگر، از زندگی هم بیرون می‌روند؛ حال آن که آشنایی‌ها در زندگی واقعی به این سادگی از هم نمی‌گسلد.»
نادیده گرفتن اطلاعات مهم
داودی‌منش در ادامه می‌گوید: «ارتباط، فارغ از ازدواج چند مرحله دارد که آشنایی یکی از این مراحل است، ولی وقتی افراد در فضای سایبری وارد یک رابطه می‌شوند، در برخی موارد به سرعت این مراحل را پشت می‌گذارند و وارد مرحله ازدواج می‌شوند. آن‌گاه که مراحل آشنایی را شتابان می‌گذرانیم، بسیاری از اطلاعات مهم را نادیده می‌گیریم. این یکی از پیامدهای آشنایی در فضای مجازی و سایت‌هاست. ما پس از آشنایی از افراد می‌خواهیم تا همۀ جوانب را بررسی کنند، سپس به مرحلۀ ازدواج برسند.
اگر این اتفاقات در یک فاصلۀ کوتاه و آن هم در فضای غیرواقعی رخ دهد بسیاری از اطلاعات مهم از دست خواهد رفت.
دیدار رودر رو سبب می‌شود هر فرد دست‌کم در چند جلسه، نحوۀ آداب معاشرت طرف مقابل، تعاملش با دیگران و بسیاری از ویژگی‌های فردی او را بشناسد؛ حال آن‌که در فضای مجازی این فرصت از دست می‌رود و نهایتا شما فقط یک بیوگرافی مختصر و یک صدا و چند تصویر در دست دارید.
این همه درحالی است که در مرحلۀ آشنایی بسیار مهم است که افراد چقدر می‌توانند با هم هماهنگ و همساز باشند. این هماهنگی و ناهماهنگی در فضای واقعی خود را نشان می‌دهد و ما در فضای واقعی با افراد واقعی‌تری روبه‌رو هستیم؛ اگرچه بسیاری از افراد در شرایط واقعی نیز ویژگی‌های شخصیتی شان را بروز نمی‌دهند و خود را آن‌طور که دوست دارند معرفی می‌کنند. در فضای مجازی این آسیب دوچندان است و افراد به سادگی هر چیزی را که دربارۀ خودشان دوست ندارند یا سانسور می‌کنند یا آن را به شیوۀ دیگری نشان می‌دهند.»
ارتباطات متوهم
داودی‌منش بیان می‌کند: «ارائۀ تصویر ایده‌آل در ازدواج، سبب ایجاد توهم در افراد می‌شود و توهم، بیانگر ادراکی حسی است که وجود ندارد. تصویری که سایت‌های همسریابی ارائه می‌دهند ممکن است افراد را دچار توهم کند و اطلاعات درستی رد و بدل نشود. در ضمن سرعت بالای آشنایی افراد با هم می‌تواند سبب شود که افراد پیوسته یک رابطه را خاتمه دهند و رابطۀ دیگری را آغاز کنند. مشخص نیست این انتخاب‌ها چه زمانی به پایان خواهد رسید. همین عامل، پایبندی‌های اخلاقی را از آدم‌ها می‌گیرد.
در این فضا همدیگر را به سادگی بلاک می‌کنیم، فارغ از این که آدمی که من با او ارتباط دارم دارای عواطف و احساساتی است که می‌تواند او را آسیب‌پذیر کند.
آدم‌ها از دستگاه‌های مختلف برای ارتباط استفاده می‌کنند و بخشی از احساساتشان به همان سیستم‌ها تقلیل پیدا می‌کند؛ در نتیجه فراموش می‌کنند آدمی که با آن‌ها در حال چت کردند انسان و دارای عواطف و احساسات است. در فضای واقعی، این عواطف متعهدانه‌تر شکل می‌گیرند و پایبندی اخلاقی معقول‌تری ایجاد می‌شود.»
معایب سایت‌های همسریابی
این روان‌درمانگر می‌افزاید: «ما حتی فرهنگ جدایی در ارتباطات مجازی را نداریم و این‌قدر مکانیکی به این روابط مینگریم که بدون رعایت هیچ آدابی، افراد را به حال خودشان رها کرده و با فشردن گزینۀ بلاک، فرد را از زندگیمان حذف می‌کنیم. طبیعتا این مسأله یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف این سایت‌ها و این فضاهاست و تنها مزیتشان این است که مراحل آشنایی و معرفی را آسان‌تر می‌کنند.
اگر بخواهیم از کاستی‌ها و عیب‌های این سایت‌ها بگوییم فهرست بلندبالایی تهیه می‌شود. ما باید بدانیم این سایت‌ها به‌عنوان معرف، چقدر از خصوصیات روحی و روانی آدم‌ها را به هم معرفی می‌کنند. در گذشته که معرفی سنتی اتفاق می‌افتاد، واسطه‌ها نوعی شناخت از دو طرف داشتند و سعی می‌کردند افرادی را به یکدیگر معرفی کنند که ویژگی‌های خانوادگی و اجتماعیشان به هم نزدیک‌تر باشد.
در این سایت‌ها از شناخت‌نامۀ افراد فقط به اطلاعاتی دربارۀ نام، نام خانوادگی، تحصیلات، قد، وزن و مانند آن بسنده می‌شود. اغلب سایت‌هایی که قرار است کار معرف سنتی را بر عهده بگیرند، نمی‌توانند بستر این شناخت را برای افراد فراهم کنند؛ حتی شما نمی‌دانید کسی که پشت سیستم، این اطلاعات را وارد کرده خانم است یا آقا، مجرد است یا متاهل، آیا از سلامت روان برخوردار است یا نه! این اتفاقی است که این روزها در سایت‌های همسریابی رخ می‌دهد. اگر در چنین شرایطی پیمان ازدواج بسته شود، آسیب‌های جبران‌نا‌پذیری برای هر دو سو در پی خواهد داشت.
