اسما پورزنگی آبادی - روزنامه اطلاعات| سازمان جهانی بهداشت، چندین عامل خطر جدی را درباره حوادث جاده‌ای به رسمیت می‌شناسد که شامل سرعت غیرمجاز، رانندگی تحت‌تأثیر الکل یا مواد مخدر،
نبستن کمربند ایمنی یا عدم استفاده از کلاه ایمنی، حواس‌پرتی هنگام رانندگی و عدم استفاده از صندلی کودک است.
هر ساله با آغاز تعطیلات نوروزی، جاده‌های ایران میزبان میلیون‌ها خودرو می‌شود. همزمان با افزایش حجم تردد، شمار تصادفات رانندگی نیز به‌طرز چشمگیری بالا می‌رود، تا جایی که می‌توان گفت نوروز، فصلی از داغ و سوگ برای بسیاری از خانواده‌ها شده است.
براساس گزارش‌های رسمی منتشر شده توسط پلیس، تعطیلات نوروزی امسال نیز از این قاعده مستثنا نبود. در تازه‌ترین گزارش، رئیس پلیس راهور فراجا گفته که از ۲۵ اسفندماه سال ۱۴۰۳ تا ۱۵ فروردین‌ماه امسال که طرح ترافیکی ترافیکی ویژه نوروز اجرا شد ۷۳۸ فقره تصادف منجر به فوت در کشور رخ داده که با وقوع آن ۸۸۰ نفر از هموطنان جان خود را از دست دادند.
همچنین، در این مدت ۱۵ هزار و ۸۳۳ فقره تصادف جرحی ثبت شد که طی آن ۲۰ هزار و ۱۰۹ نفر مجروح شدند. آمار تصادفات خسارتی نیز در این ۲۱ روز ۸ هزار و ۵۷۲ فقره ثبت شده است.
بنا به اعلام پلیس، استان کرمان با ۷۹ فوتی، بالاترین آمار تلفات تصادفات در نوروز امسال را داشته است. استان‌های فارس با ۷۶ نفر، خراسان رضوی با ۶۰ نفر، سیستان و بلوچستان با ۵۶ نفر و خوزستان با ۵۱ نفر در رتبه‌های بعدی هستند.
تحلیل‌های پلیس نشان داده که ۴۴ درصد از این تصادفات مرگبار به دلیل عدم توجه به جلو رخ داده است. ناتوانی در کنترل وسیله نقلیه و تغییر مسیر ناگهانی، در مجموع ۳۰ درصد از علل وقوع تصادفات نوروز امسال بوده‌اند.
این در حالی است که پیش از نوروز امسال پویش‌های «نه به تصادف» و «شش‌دانگ برانیم» برای جلب توجه بیشتر همگان به موضوع ایمنی راه‌اندازی شد. حضور نیروهای پلیس در جاده‌ها، نصب دوربینهای هوشمند و اجرای طرح‌های محدودیت ترافیکی از دیگر اقداماتی است که صورت گرفت اما همچنان تصادفات و تلفات جاده‌ای در سطحی نگران‌کننده باقی مانده است.
جاده‌های مرگبار کرمان
استان کرمان که ماه‌های پایانی سال گذشته را با سوگ حادثه تلخ واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان نخبه دبیرستان فرزانگان به نوروز رساند، در هفته دوم عید باز هم عزادار حادثه هولناک دیگری شد. دهم فروردین‌ماه، اتوبوسی که از کرمان عازم مشهد بود، در جاده کرمان ـ راور دچار حادثه شد و ۱۵ نفر از مسافران از جمله راننده و کمک‌راننده آن جان باختند.
رضا اکبری، رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در جلسه‌ای که ۱۸ فروردین‌ماه با حضور جمعی از مقامات استان کرمان برای بررسی ابعاد گوناگون این حادثه تشکیل شد، تصریح کرد: حادثه اتوبوس عقاب‌افشان، مهم‌ترین حادثه تصادف کشور بود. اتاق این اتوبوس فاقد ستون و مدل ساخت آن ۱۳۸۵خورشیدی بوده و همین شرایط منجر به تلفات بیشتر شده است.
عدم توانایی کنترل اتوبوس توسط راننده به دلیل تخطی از سرعت مطمئنه از دیگر دلایل این حادثه شمرده شده است. شرکت حمل‌ونقل این اتوبوس نیز در حادثه مقصر بوده، چرا که ظرفیت تعداد مسافران آن ۴۳ نفر بوده ولی با ۶۰ مسافر حرکت کرده است.
عوامل چهارگانه
علیرضا حکاک‌زاده، کارشناس ارشد ترافیک و دبیر پیشین شورای ترافیک استان کرمان در گفتگو با گزارشگر روزنامه اطلاعات درباره چرایی آمار بالای تصادفات در این استان ابتدا یادآوری می‌کند: آمارهایی که تاکنون منتشر شده، مجموع آمارهایی است که پلیس و وزارت بهداشت به دست آورده‌اند و آمار نهایی و دقیق‌تر مربوط به تصادفات نوروزی را سازمان پزشکی‌قانونی باید اعلام کند که معمولا در پایان فروردین‌ماه آن را گزارش می‌دهد.
او سپس با اشاره به چهار عامل اصلی مؤثر در وقوع سوانح ترافیکی که شامل راننده، خودرو، جاده و نظارت بر ترددهای جاده‌ای است می‌گوید: بخش اعظمی از ناوگان اتوبوسرانی ما متأسفانه فرسوده است، رانندگان اتوبوس هم که افراد زحمتکش و پرتلاشی هستند آموزش‌های کافی درخصوص وضعیت جاده‌ها یا کنترل وسیله نقلیه یا دیگر موارد را در حدی که نیاز است ندیده‌اند و بیشتر متکی بر تجربه رانندگی خود هستند. در شیوه‌های نظارتی فعلی که بر ترددهای جاده‌ای حاکم است نیز ضعف‌هایی وجود دارد که باید اصلاح شود و بهبود پیدا کند.
علاوه بر این ایرادات، متأسفانه جاده‌ها هم در استان کرمان، بخشنده نیستند.
چنانچه یک وسیله‌نقلیه از جمله اتوبوس، نقص فنی ناگهانی پیدا کند یا راننده به‌طور ناگهانی دچار خطا شود، جاده باید به گونه‌ای طراحی و اجرا و ایمن شده باشد که اگر حادثه‌ای هم رخ داد، تصادف با تلفات بالا رقم نخورد. به‌عنوان مثال، در حادثه اتوبوس دانش‌آموزان نخبه کرمانی گفتند که راننده به دلیل خرابی ترمز، نتوانسته اتوبوس را کنترل کند.
اگر در این مسیر و مسیرهای مشابه که شیب‌های طولانی دارند، رمپ‌های خروج اضطراری وجود داشته باشد، راننده در صورت بروز مشکل می‌تواند خودرو را به این محل‌ها هدایت کند. سطح زمین در این رمپ‌ها از شن پوشیده شده و همین موجب زمین‌گیر شدن اتوبوس و کاهش سرعت آن می‌شود. یا شیب شیروانی‌های کنار جاده‌ها باید استاندارد و اصلاح‌شده باشد یا در محورهایی که بین سطح جاده و پیرامون آن اختلاف ارتفاع وجود دارد باید از نیوجرسی و گاردریل استفاده شود تا در صورت بروز حادثه، وسیله نقلیه از جاده خارج نشود یا به صورت ایمن‌تری خارج شود.
رصد دائم ایمنی
کرمان در حال حاضر پهناورترین استان کشور است و شهرهای آن در فواصل دوری از یکدیگر قرار دارند و برای رفتن از یک شهر به شهر بعدی، حداقل ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتر رانندگی نیاز است. از طرفی، توپوگرافی استان به گونه‌ای است که رانندگی‌های طولانی باید در مناطقی که دشت هستند صورت بگیرد که خسته‌کننده است. برخی از مقامات، همین طول بلند راه‌ها را یکی از دلایل آمار بالای تصادفات می‌دانند.
حکاک‌زاده با بیان آن که این اظهارنظر درست است، می‌گوید: راه‌ها در استان کرمان به صورت خط مستقیم و طولانی هستند. می‌توانیم بگوییم به دلیل طولانی بودن راه‌ها تصادفات بیشتری هم وجود دارد اما تصادفات نباید منجر به تلفات شود. به همین دلیل است که موضوع بخشنده بودن جاده اهمیت بالایی پیدا می‌کند. باید امکانات و تمهیداتی در حاشیه جاده‌ها وجود داشته باشد که اگر خطای انسانی یا نقص ناگهانی در وسیله‌نقلیه بروز کرد، راننده ماهر بتواند بحران پیش‌آمده را کنترل کند و امکانی هم باشد تا در نقطه‌ای بتواند خودرو را به صورت ایمن متوقف کند.
او تصریح می‌کند: ایمن‌سازی جاده فقط به روسازی سطح آسفالت نیست، بلکه اقدامات متعددی باید صورت گیرد تا ایمن‌سازی تکمیل شود.
این کارشناس ترافیک پیشنهاد می‌دهد شرکت‌هایی با سطح تخصص بالا در حوزه ایمنی و حمل‌ونقل ترافیک، مستقل از دولت تشکیل شوند و به‌طور مستمر، جاده‌های اصلی و فرعی را در استان کرمان رصد کرده و نواقص موجود را شناسایی کنند و سپس در مراجع تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری برای رفع آن اقدام فوری صورت گیرد. این یکی از راه‌حل‌هایی است که برای کاهش تصادفات و تلفات جاده‌ای در کرمان، پیش‌روی مسئولان است.
نیاز ۳۵ هزار میلیاردی
استاندار کرمان در جلسه روز ۱۸ فروردین‌ماه با اعضای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بهبود وضعیت جاده‌ها را در گرو اختصاص اعتباراتی نسبتا سنگین دانسته است. به نقل از روابط عمومی استانداری کرمان، محمدعلی طالبی در این‌باره گفته است: «برای روکش آسفالت راه‌های استان به ۱۰ هزار میلیارد تومان، برای نگهداری راه‌ها به ۴ هزار میلیارد تومان و برای احداث راه‌های جدید به ۲۱ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم!»
نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای از جمله اقدامات ضروری است که استاندار کرمان بر آن تأکید داشته و افزوده است: «باید قوانینی را وضع کنیم که واردات اتوبوس تسهیل شود و خرید آن صرفه اقتصادی داشته باشد.»
وضعیت تصادفات جاده‌ای و تلفات آن در استان کرمان به گونه‌ای است که نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت ماند. آمار بالای تلفات جاده‌ای در این استان، زنگ خطری جدی است. بسیاری از این حوادث نه‌تنها خانواده‌هایی را داغدار کرده بلکه هزینه‌های سنگینی نیز بر دوش نظام سلامت و اقتصاد کشور گذاشته است. جاده‌های فرسوده، خودروهای ناایمن و نظارتی که گاهی کافی نیست همه در شکل‌گیری این بحران سهم دارند.
استان کرمان نیازمند نگاه ویژه و سیاست‌گذاری هوشمندانه‌ای در حوزه ایمنی حمل‌ونقل است.
آمار بالای فوتی‌ها
مرکز پژوهش‌های مجلس آبان‌ماه سال گذشته با ارائه گزارشی اعلام کرد: آمار مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان به‌خصوص کشورهای توسعه‌یافته قابل توجه است.
طبق آمارهای موجود، در ایران سالیانه به‌ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، حدود ۲۱ نفر جان خود را در تصادفات جاده‌ای از دست می‌دهند. این آمار در جهان ۱۷ نفر به‌ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است. در قاره اروپا مرگ‌ومیر تصادفات جاده‌ای ۷ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است!
