بهرام امیر احمدیان - روزنامه اطلاعات: فضای سیاسی-اقتصادی دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ در ایالات متحده، نشان می دهد که آمریکا در تکاپوی اعمال نوعی از سلطه گری جهانی خارج از نظم بین المللی است که در دهه های قرن بیستم خود یکی از مدافعان و ترتیب دهندگان آن بود. آغاز قرن بیست و یکم مصادف بود با تضعیف ساختار سازمان ملل، زیرا حمله نظامی به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و سرنگونی رژیم عراق در سال ۲۰۰۳ در دوره ریاست جمهوری جورج بوش پسر، نظم منطقه را بر هم ریخت.

اشغال نظامی بخشهایی از گرجستان در سال ۲۰۰۸ از سوی ارتش روسیه، اشغال نظامی و انضمام شبه جزیره کریمه از قلمرو اوکراین به روسیه در سال ۲۰۱۴ و تجاوز نظامی و اشغال شرق اوکراین توسط ارتش روسیه در سال ۲۰۲۲، ضربه دیگری بر نظم بین الملل و ساختار سازمان ملل بود.

اکنون اروپا پس از جنگ جهانی دوم، با جنگ قدرتها مواجه است که از سوی روسیه احساس نا امنی می کند و احتمال می رود که پس از پایان مرحله اشغال و انضمام شرق اوکراین به روسیه، این فرایند شامل قلمرو روس نشین شمال قزاقستان، جمهوری های سه گانه پیشین شوروی در ساحل دریای بالتیک را نیز در بر بگیرد و «جهان روسی» ادعایی پوتین و یارانش را کامل کند.

روس ها امنیت مرزهای خود را در چارچوب مرزهای انتحاد شوروی سابق می دانند. هر دو قدرتهای شرق و غرب دارای کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل که ضمانت امنیت بین الملل را بر عهده دارند، خود موجد نا امنی و بر هم زدن نظم و امنیت و اشاعه دهندگان سلطه گری نظامی هستند. با تهدیدات اخیر ایران از سوی ترامپ دال بر موافقت جمهوری اسلامی به مذاکره مستقیم بر سر مساله هسته ای یا بمباران مراکز مهم هسته و موشکی، نشان از فروپاشی نظم بین الملل و ناکارامدی سازمان ملل و شورای امنیت دارد.

در این میان جمهوری خلق چین تهدیدات خود علیه تایوان را شدت بخشیده و در انتظار اقدام عملی در انصمام این جزیره به خاک خود، پس از اقدام نظامی ایالات متحده علیه ایران است، تا حلقه ای از ناامنی و بی ثباتی از شرق آسیا تا غرب اروپا را پدید آورند. در این میان دیپلماسی از جلوگیری از تنش بین سه قدرت دارای عضویت دائم شورای امنیت ناتوان شده است. هم چین و هم ایالات متحده بدنبال سلطه اقتصادی بر جهان هستند، چین برهبری شی چین پینگ با «ابتکار کمربند و راه» در حال تسخیر اقتصادی آسیا و آفریقاست و ترامپ با جنگ اقتصادی تعرفه ها و پیشنهاد ادغام کانادا در ایالات متحده به عنوان یکی از ایالتها و خرید گرینلند از دانمارک و بازگرداندن کانال پاناما به مالکیت ایالات متحده، تخلیه فلسطینی ها از نوار غزه و خرید اراضی و تبدیل آن به منطقه ای گردشگری تفریحی، در صدد سلطه اقتصادی-سیاسی بر جهان است. 

به همین سبب اعضای سه گانه یاد شده شورای امنیت خود در حال بر هم زدن امنیت جهان هستند.

تنش در دو سوی اقیانوس اطلس

تهدید ایالات متحده به کشورهای عضو ناتو، دایر بر خروج از ساختار کنونی و عدم حمایت دفاعی از اعضای ارویایی ناتو با هزینه آمریکا، در برابر حمایت نظامی از اوکراین، اروپا را به تلاطم واداشته است. اروپا بیمناک از پیروزی روسیه در اوکراین، نمی تواند در برابر این تهدید بزرگ بی تفاوت باشد و آمادگی خود را برای حمایت از اوکراین، بی تفاوت باشد. زیرا فروپاشی اوکراین برابر بلا دفاع ماندن اروپا در برابر روسیه، به منزله آغاز پیشروی روسیه در اروپا خواهد بود، جایی که در دوره جنگ سرد لطمات بسیاری دید و هنوز هم تبعات منفی آن دامنگیر اروپاست. اروپا با جدیدت تمام در صدد افزایش بودجه نظامی و استقلال دفاعی خود از ایالات متحده است که در نتیجه به بحران در دوسوی اقیانوس اطلس دامن می زند.    

اقیانوس هند

پنتاگون روز سه‌شنبه یکم آوریل، یعنی پانزده روز پس از آغاز حملات هوایی علیه یمن، از تقویت توان عملیاتی خود در خاورمیانه و اعزام هواپیماهای جنگی بیشتر خبر داد.یک مقام ارشد اروپایی معتقد است که عملیات نظامی آمریکا در یمن می‌تواند نشانه‌ای از حوادث جدی دیگر در آینده باشد. به گفته وی، مسئله وقتی روی دیگر به خود می‌گیرد که بدانیم آیا ایالات متحده قصد دارد در ماه‌های آینده به ایران حمله کند یا خیر؟شان پارنل، سخنگوی پنتاگون روز سه‌شنبه ۱۲فروردین (اول آوریل) اعلام کرد که به دستور وزیر دفاع آمریکا، ناو هواپیمابر «یواس‌اس کارل وینسون» به خاورمیانه می‌رود و به ناو «هری ترومن» می‌پیوندد

سخنگوی پنتاگون در بیانیه خود اشاره‌ای به زمان دقیق ورود این ناو هواپیمابر به خاورمیانه نکرده است. ناو هواپیمابر «یواس‌اس کارل وینسون» در هفته‌های اخیر در اقیانوس‌های آرام و هند مستقر بوده است.او همچنین گفت که به دستور وزیر دفاع آمریکا، توانایی نظامی کشورش در خاورمیانه با اعزام هواپیماهای نظامی بیشتر، تقویت شده است. البته او در این مورد نیز به نوع هواپیماهای نظامی آمریکا که جابه‌جا شده‌اند یا محل جدید استقرار آن‌ها اشاره‌ای نکرده است.

با وجود این، خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از مقام‌های آمریکایی نوشت طی یک هفته گذشته دست‌کم شش بمب‌افکن «بی-۲» به جزیره دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند رفته‌اند.پیش از این نیز گزارش‌هایی درباره استقرار چندین بمب‌افکن «بی-۲» در جزیره دیه‌گو گارسیا که آمریکا و بریتانیا در آن پایگاه نظامی دارند، منتشر شده بودند. پایگاه دیه‌گو گارسیا در مجمع‌الجزایر چاگوس واقع در اقیانوس هند حدود ۳۸۰۰کیلومتر با ایران فاصله دارد .خبرگزاری رویترز در گزارش خود به نقل از کارشناسان نوشت این بمب‌افکن‌های دارای فناوری رادارگریز که قادر به حمل قوی‌ترین بمب‌ها موسوم به «نفوذگر مهمات انبوه(MOP) » هستند، می‌توانند برای ضربه‌زدن به برنامه هسته‌ای ایران مورد استفاده قرار گیرند.

اقیانوس آرام

ولینگتون کو، وزیر دفاع تایوان روز سه‌شنبه هجدهم مارس (۲۸اسفند) اعلام کرد که تمرینات نظامی اخیر چین گواه دیگری است که پکن یک «مشکل‌ساز» است و امنیت منطقه را به خطر می‌اندازد. بر اساس گزارش وزارت دفاع تایوان، مانورهای نظامی چین در روزهای اخیر شدت گرفته است. هم‌زمان با این اقدامات، پکن نسبت به هرگونه حمایت از استقلال‌طلبی جزیره خودگردان تایوان هشدار داده و در مقابل، تایپه، مرکز تایوان نیز پکن را به «مشکل‌آفرینی» متهم کرده است.وزارت دفاع تایوان اعلام کرد که ۴۳فروند پهپاد و کشتی چینی وارد «منطقه شناسایی دفاع هوایی» این جزیره شده‌اند. با این حال، هیچ درگیری مستقیمی گزارش نشده است.این وزارتخانه همچنین افزود که نیروهای تایوان اوضاع را تحت نظر دارند و در واکنش به این تحرکات، اقدام به اعزام جنگنده‌ها، کشتی‌های نیروی دریایی و استقرار سامانه‌های موشکی ساحلی ضد کشتی کرده‌اند .

اقیانوس منجمد شمالی

با افزایش هشدار دهنده میانگین دمای کره زمین بر اثر افزایش گازهای گلخانه ای ناشی از سوختهای فسیلی که روسیه و چین در کنار ایالات متحده و هند، بزرگترین تولید کنندگان آن هستند، یخهای قطب شمال مدتهاست که در حال ذوب شدن هستند. در نتیجه سواحل اقیانوس منجمد شمالی در مرزهای شمالی روسیه که پیشتر در اغلب فصول سال بویژه در فصل زمستان غیر قابل کشتیرانی بود، اکنون با ذوب یخها، امکان برقراری خطوط کشتیرانی از غرب به شرق در امتداد ساحل فراهم شده است.

چین با بهره گیری از این امکان، خطوط کشتیرانی خود در اقیانوس آرام را به سمت شمال و بهره گیری از خطوط ساحلی روسیه برای اتصال به اروپا را در برنامه دارد که بتواند در ابتکار کمربند و راه، «راه ابریشم یخی» طراحی شده خود را راه اندازی کند و از تنگه های خطرناک واقع در مسیر عادی کشتیرانی به اروپا و آسیا و آفریقا (از جمله تنگه مالاکا، تنگه باب المندب) و دریای سرخ و کانال سوئز و تنگه جل الطارق رهایی یابد. شرایط کنونی احتمالا در دوره های قبل، در نتیجه عدم توجه قدرتهای اقتصادی (مهمترین آن چین) در تغییر الگوی سوختهای فسیلی (از جمله ذغال سنگ) به سوختهای دیگر با اثرات کمتر بر افزایش گازهای گلخانه پایه ریزی شده باشد.

اکنون می توان دریافت که چه برنامه های مخربی برای از بین بردن محیط زیست کره زمین برای اهداف سیاسی-اقتصادی و استعماری رقم خورده است. اکنون منطقه قطب شمال در اقیانوس منجمد شمالی وجه المصالحه پوتین برای امتیازگیری از ترامپ در معادله اوکراین شده است تا مشترکا از ذخایر غنی منابع در منطقه اقیانوس منجمد شمالی بهره مند شوند. از مدتها پیش بین کشورهای حوزه اقیانوس منجمد شمالی با روسیه مناقشاتی وجود داشته است.