اسما پورزنگی آبادی - روزنامه اطلاعات| در دنیای امروز، رقابت تنگاتنگی بین کشورها برای جذب گردشگران بیشتر شکل گرفته است. ایران با دارا بودن جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی بی‌شمار، ظرفیت بالایی در این حوزه دارد اما این صنعت هنوز در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته است.
برای توسعه گردشگری، موانع متعددی وجود دارد. آمار بالای تصادفات جاده‌ای یکی از مسائلی است که می‌تواند بر میزان ورود گردشگران خارجی و جابه‌جایی گردشگران داخلی، تأثیر بگذارد. کارشناسان معتقدند افزایش حوادث رانندگی ممکن است احساس امنیت گردشگران را تحت‌تأثیر قرار دهد، چرا که ایمنی سفر یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تصمیم‌گیری برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب
می‌شود.
انوشیروان محسنی‌بندپی، معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور در یک وبینار با موضوع «نقش کاهش تصادفات جاده‌ای در ارتقای صنعت گردشگری کشور» بر این موضوع صحه گذاشت.
وی در ابتدا به اهمیت این صنعت اشاره کرد و گفت: گردشگری، کارکردهای متعدد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دارد و بر سلامت جامعه اثر می‌گذارد، ضمن این‌که فراگیر در لایه‌های مختلف افراد جامعه از کودک تا سالمند است. از جمله مهم‌ترین نقش‌های آن می‌توان به اشتغال و ارزآوری اشاره کرد. گردشگری با معرفی تاریخ و فرهنگ کشور به گردشگران هویت‌زاست، همچنین توان بالایی در مقابله با ایران‌هراسی جهانی از طریق دیپلماسی نرم فرهنگی دارد. یکی دیگر از نقش‌های آن ارتقای سطح سلامت جسم و روان جامعه است.
جوامع سالم، فشار کمتری به زیرساخت‌های خدمات و منابع بهداشتی و درمانی وارد می‌کنند و هزینه‌های این حوزه‌ها را کاهش می‌دهند، ضمن این که جوامع سالم بدون شک بهره‌ورتر و موفق‌تر خواهند بود. سازمان جهانی گردشگری ملل متحد اذعان دارد که گردشگری می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به سلامت و رفاه جامعه کمک کند.
وی اضافه کرد: مطالعات نشان می‌دهد که رابطه مثبتی بین تجربه گردشگری و کیفیت زندگی وجود دارد؛ تا آنجا که سفر می‌تواند یک درمان غیردارویی برای همه اقشار جامعه باشد، آن هم از طریق پیشگیری.
گردشگری با سلامت سالمندان نیز ارتباط دارد؛ به گونه‌ای که سفر می‌تواند یک پشتیبان بالقوه برای سالمندی سالم و بهبود کیفیت زندگی این قشر باشد.
بار سفر بر دوش جاده‌ها
محسنی بندپی سپس با بیان این که هم‌اکنون ۷۰ درصد از جابه‌جایی مسافران در بخش جاده‌ای کشور اتفاق می‌افتد اظهار کرد: زیرساخت‌های حمل‌ونقل و هدایت جریان سفر به سمت الگوی سفرهای جاده‌ای، بالا بودن هزینه‌های مربوط به سایر وسایل حمل‌ونقل، موقعیت مقاصد گردشگری و اجبار برای استفاده از وسائل نقلیه شخصی، تمرکز جمعیتی در برخی نواحی کشور و تمرکز ترافیک جاده‌ای در این مناطق و فرهنگ ایرانی در میل به سفرهای جاده‌ای و وسائل نقلیه شخصی، از جمله عوامل مؤثر بر شکل‌گیری گردشگری انبوه جاده‌ای در ایران است.
وی با بیان این که تعداد بالای تصادفات جاده‌ای در ایران یکی از دلایل مهم کاهش گردشگری است، افزود: سازمان بهزیستی آماری داده که سالانه ۶۰ هزار معلولیت و نقص عضو ناشی از حوادث ترافیکی به آمار معلولان کشور اضافه می‌شود. هر سال، تقریبا سه هزار نفر معلول قطع نخاع ناشی از حوادث جاده‌ای داریم.
رسانه‌های بین‌المللی به‌طور مداوم از مشکلات ایمنی جاده‌ها در ایران گزارش می‌دهند، این در حالی است که گردشگران به‌ویژه از کشورهای توسعه‌یافته، معمولا در انتخاب مقصد سفر به ایمنی و شرایط جاده‌ها توجه ویژه‌ای دارند و این تصویر منفی موجب کاهش تمایل به سفر به ایران می‌شود. همچنین، عدم اطمینان به سیستم حمل‌ونقل عمومی موجب می‌شود که گردشگران ترجیح دهند از مقاصد دیگری بازدید کنند که ایمنی بیشتری دارند.
اقدامات ایمنی و افزایش اعتماد، ایجاد سیاست‌های ایمنی مناسب، آموزش عمومی و بهبود زیرساخت‌ها می‌تواند این احساس ناامنی را کاهش دهد.
کاهش تصادفات و گردشگری
محسنی بندپی گفت: کیفیت جاده‌ها، وسایل حمل‌ونقل عمومی و سیستم‌های راه‌آهن کشور هنوز با استانداردهای جهانی فاصله دارد و همین نشان می‌دهد که زیرساخت‌های حمل‌ونقل ایران نیاز به بهبود دارند.
جاده‌های ایمن، تأثیر مستقیمی بر افزایش سفرهای ایمن و افزایش گردشگران در مقاصد گردشگری دارند، زیرا در افزایش رضایت گردشگران و خلق خاطره خوش سفر و اثر آن در تکرارپذیری سفر، بهبود تصویر و برند گردشگری کشور با افزایش سفرهای ایمن در جاده‌ها، توسعه مناطق دورافتاده و کمتر در دسترس با افزایش سفرهای جاده‌ای و اقبال برای سفر به مناطق دوردست و توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق گردشگری در پی اثرات اقتصادی ناشی از توسعه سفرها مؤثرند.
تقویت حمل‌ونقل عمومی
محسنی بندپی با بیان این‌که یکی از راه‌های کاهش تصادفات و ارتقای ایمنی، بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای با استفاده از فناوری‌های نوین برای طراحی و ساخت جاده‌های ایمن‌تر است گفت: ارتقای کیفیت جاده‌ها با نصب علائم هشداردهنده و استفاده از سیستم‌های مدیریت ترافیک، همچنین افزایش سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی از دیگر راهکارهاست. باید کاری کنیم تا استفاده از خودروهای شخصی که همه آن‌ها از استاندارد لازم برخوردار نیستند یا رانندگان آن‌ها با اتفاقاتی مانند خواب‌آلودگی ممکن است باعث بروز حوادثی بشوند، به حداقل برسد.
وی با تأکید بر این که توسعه و تقویت سیستم حمل‌ونقل عمومی یکی از راهکارها برای کاهش بار ترافیکی و افزایش ایمنی است، افزود: متأسفانه اعلام شده که امسال تعداد اتوبوس‌های عمومی در کشور، هزار دستگاه کمتر از سال گذشته است. البته راه‌آهن کشور اعلام کرده که ظرفیت حمل‌ونقل ریلی را ۱۵ درصد افزایش داده‌اند.
مدیریت سفرها
معاون گردشگری کشور گفت: یکی از اقدامات مهم مربوط به کاهش تصادفات در ایام سفر و گردشگری، مدیریت سفر است که با اجرای برنامه‌هایی مانند آموزش و فرهنگسازی رانندگی ایمن از طریق برگزاری کمپین‌های اطلاع‌رسانی برای رانندگان و گردشگران، مدیریت و پیش‌بینی ترافیک در ایام گردشگری، افزایش پوشش خدمات اورژانسی و امداد جاده‌ای و ایمنی جاده‌ها قابل‌تحقق خواهد بود.
محسنی بندپی با تأکید بر بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای ادامه داد: تقویت نظارت و کنترل ترافیک با اقداماتی مانند افزایش حضور پلیس راهور در مسیرهای پرتردد گردشگری، افزایش استفاده از دوربین‌های هوشمند برای کنترل سرعت غیرمجاز و سایر تخلفات رانندگی و اجرای قوانین سختگیرانه درخصوص تخلفات پرخطر و افزایش جریمه‌ها از دیگر اقداماتی است که می‌توان با انجام آن به کاهش تصادفات رسید.
کاهش سوانح ترافیکی به‌طور مستقیم باعث بهبود ایمنی و تصویر مثبت ایران در سطح بین‌المللی و افزایش اعتماد و رضایتمندی گردشگران خواهد شد. بهبود شرایط حمل‌ونقل و جاده‌ها به جذب گردشگران خارجی کمک می‌کند، ضمن این‌که ایجاد یک محیط امن‌تر باعث افزایش درآمدهای گردشگری و رشد اقتصادی خواهد شد.
وضع نگران‌کننده
دکتر حمید سوری، پژوهشگر و استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی که در خصوص تصادفات در ایران تحقیقات گسترده‌ای انجام داده است، در این وبینار در بخشی از سخنانش با اشاره به آمار بالای تصادفات رانندگی در کشور، به مقایسه برخی شاخص‌ها در ایران نسبت به آلمان، ترکیه و عربستان پرداخت و گفت: جمعیت دو کشور آلمان و ایران نزدیک به هم است اما آلمان بیش از ۱.۵ برابر ما خودرو دارد. در سال ۲۰۲۳ تعداد مرگ‌های ناشی از تصادفات در این کشور دو هزار و ۵۶۰ نفر بوده، در حالی که در کشور ما این رقم ۱۶ هزار و ۷۷۸ مورد بوده است. شاخص مرگ به ازای ۱۰۰ هزار نفر در ایران ۲۱ و درآلمان ۳ است!
این آمار به خوبی نشان می‌دهد با وجود آن‌که جمعیت ایران مشابه آلمان و تعداد خودروهای ما کمتر است ولی مرگ‌ومیر بالاتری در سوانح رانندگی داریم. سوانح مرگبار رانندگی در کشورهایی مانند ترکیه و عربستان که شاخص‌هایی از جمله جمعیت، تعداد وسیله‌نقلیه و بافت اجتماعی و رفتاری نسبتا مشابهی با ایران دارند هم کمتر از کشور ماست.
او با بیان این که تصادفات در دنیا از سال ۲۰۲۱ روند کاهشی در پیش گرفته است، افزود: ولی در کشورهایی مانند ایران وضعیت نگران‌گننده است و این نشان می‌دهد روش‌های پیشگیرانه قبلی مؤثر نبوده است. این که صرفا بر افزایش جریمه‌ها تأکید کنیم نیز کارساز نخواهد بود، ضمن آن‌که اعمال مداخلات مؤثر باید مبتنی بر مطالعات دقیق باشد.
سوری گفت: وجود و فراوانی سوانح ترافیکی، یک تهدید برای گردشگری و کاهش آن یک فرصت است. ایمنی گردشگران مسأله بسیار مهمی است و ابعاد مختلفی دارد. گردشگر بیشتر با آمار کمتر تصادفات، ارتباط معناداری دارد. مثلا در آلمان تحقیق کردند و به این نتیجه رسیدند که با کنترل سایر مؤلفه‌ها، هرچه ایمنی را در شهرهای گردشگرپذیر بالا برده‌اند رغبت گردشگران برای رفتن به آن مناطق افزایش یافته است. باید بتوانیم تصویر مثبتی از سوانح ترافیکی از کشور نشان دهیم تا آمار گردشگران بیشتر شود.
