ملیحه شریف خواه - روزنامه اطلاعات| هر چند در جوامع پیشرفته امروز، روستاها قلب تپنده هر تمدنی محسوب می‌شوند و روستاییان در زمینه های فرهنگی و اقتصادی نقش آفرینی می‌کنند اما بی‌توجهی به ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و اجتماعی روستاها در کشور و همچنین نبود برنامه‌ریزی مناسب برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالا در جوامع روستایی سبب مغفول ماندن روستاها شده است و با توجه به نبود شغل و درآمدهای مناسب برای روستا نشینان چالش‌های بسیاری برای این جامعه مولد کشور ایجاد کرده است به طوری که در دهه‌های گذشته با سیل مهاجرت روستائیان و روستانشینان به شهرها روبرو هستیم .
این جامعه تمدن و تاریخ‌ساز کشور که روزی تولید کننده محصولات متنوع کشاورزی و صنایع دستی محسوب می‌شدند امروز به سبب مواجهه با تنش‌های آبی، کم‌توجهی به ظرفیت‌های روستاها، کم توجهی به عمران و آبادانی روستاها و کمبود امکانات، نتوانسته است همگام با توسعه نوین به فعالیت‌های خود ادامه دهد و به جامعه مصرف گرا بدل شده است، تا جایی که امروزه شاهدیم حتی گوشت و تخم‌مرغ هم به روستاها صادر می‌شود و روستا عملاً به محلی برای ویلا نشینی، تفریح و استراحت شهرنشینان تبدیل شده است، در حالی که در جوامع پیشرفته امروزی و در کشورهایی مانند هلند و انگلستان بیشترین فعالیت‌های کشاورزی در روستاها اجرا می‌شود و روستاییان محصولات خود را به دیگر کشورها صادر می‌کنند.
بر همین اساس نخستین همایش ملی روستا و روستانشینی در بستر تحولات تاریخی با هدف شناسایی و معرفی ظرفیت‌های تاریخی روستاهای کشور، جامعه‌شناسی روستایی، معرفی ظرفیت‌های توسعه‌ای، معماری، گردشگری و جغرافیایی برای تسهیل در برنامه‌ریزی متولیان برای تصمیم‌گیری‌های کلان به منظور کاهش نرخ بیکاری، توسعه فعالیت‌های شغلی در روستاها و احیای ظرفیت‌های پنهان در جوامع روستایی با حضور اساتید برجسته، محققان، دانشگاهیان و اندیشمندان از سراسر کشور در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین برگزار شد.
رئیس دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) در این همایش به اهمیت برگزاری نشست‌های علمی در دانشگاه‌ها و تأثیر آن بر تبادل علمی و همکاری‌های دانشگاهی اشاره کرد و گفت: اکنون ۲۴هزار روستای کشور تاریخ و فرهنگ طولانی دارند و می‌توانیم با تحقیق و مطالعه در مورد هر یک از روستاها آگاه شویم و در توسعه کشور از این ظرفیتها استفاده کنیم.
دکتر سید علی قاسم‌زاده افزود: آشنایی با تاریخ روستاها بر تصمیم‌گیری‌های آینده تاثیرگذار است و برگزاری این همایش‌ها و بهره گرفتن از ظرفیت‌های علمی پژوهشگران می‌تواند برای تصمیم‌گیری در حوزه روستایی ثمربخش باشد.
وی از راه‌اندازی مجله علمی با موضوع پژوهش‌های جدید در زمینه روستاها در این دانشگاه خبر داد و گفت: در این همایش‌ها آخرین مسائل علمی و پژوهشی مطرح و عرصه‌ای برای همکاری‌های میان دانشگاهی محسوب می‌شود.
دکتر بهرام‌نژاد دبیر همایش ملی روستا و روستا نشینی در مسیر تحولات تاریخی هم، به بررسی جایگاه و اهمیت روستاشناسی و جامعه‌شناسی در ایران اشاره و تاکید کرد: روستاشناسی به عنوان یک شاخه دانشگاهی، به مطالعه نظام‌های اجتماعی در جوامع روستایی می‌پردازد و مباحثی مانند جمعیت، خانواده، هنجارها و ارزش‌های اجتماعی را مورد بررسی قرار می‌دهد.وی با اشاره به رویکرد تاریخی در مطالعات
روستایی افزود: هر چند روستا نشینی در تاریخ ایران از پیشینه طولانی برخوردار است، اما توجه به موضوع جامعه شناسی روستایی در کشور سابقه زیادی ندارد.بهرام نژاد به پیشینه تاریخی روستاها در ایران اشاره کرد و اظهار داشت: روستاها از نخستین اشکال مناسبات اجتماعی و اقتصادی در تاریخ ایران بوده‌اند و وجود منابع آبی، شرایط جغرافیایی و نوع مالکیت به عنوان عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری روستاها محسوب می‌شود و در واقع هویت جامعه ایرانی از روستا نشینی آغاز شده است.وی همچنین به نقش روستاها در شکل‌گیری تمدن و فرهنگ ایران و تأثیر آنها بر تحولات سیاسی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: روستاها زادگاه مهم‌ترین خاندان‌های سیاسی، علمی و دینی بوده‌اند اما انقلاب صنعتی موجب تضعیف جوامع روستایی در برابر جوامع شهری شد و در عین حال روستاها در طول تاریخ همواره مورد هجمه‌های سیاسی و نظامی قرار گرفتند.
دبیر همایش ملی روستا و روستا نشینی در مسیر تحولات تاریخی گفت: معتقدم شکل گیری هویت جامعه ایرانی با روستا نشینی آغاز شده و زیست مشترک اجتماعی و اقتصادی و بستر آیین‌ها، رسم‌ها و باورهای دینی است و مطالعه، بررسی و دستاوردهای علمی در این زمینه می‌تواند به تصمیم سازان حوزه اجرا و توسعه روستایی در ایران کمک کند.
توسعه پایدار و امنیت غذایی
صدیقه ربیعی، مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری قزوین همچنین به اهمیت تولید و خودکفایی ملی اشاره کرد و گفت: برای تحقق خودکفایی، باید به توسعه پایدار و امنیت غذایی توجه جدی شود و مهاجرت‌های بی‌رویه از روستاها به شهرها، چالش‌های اجتماعی و اقتصادی را به همراه دارد.وی با تاکید بر ضرورت برنامه‌محور بودن در سیاست‌گذاری‌ها افزود: بدون توجه به یافته‌های علمی، نمی‌توان این چالش‌ها را کنترل کرد و برای توسعه زیرساخت‌ها در روستاها و ایجاد اشتغال پایدار در آنها باید از کسب و کارهای محلی حمایت شود.ربیعی با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری در استان قزوین بر اهمیت توانمندسازی روستاییان و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تأکید کرد و اظهار داشت: این توانمندسازی باید برنامه‌محور و هدفمند باشد.
وی همچنین خواستار به کارگیری یافته‌های علمی برای حل مشکلات و بازگشت به اصالت اقتصادی روستاها شد.دبیر اجرایی همایش ملی روستا و روستا نشینی در مسیر تحولات تاریخی هم گفت: در طول تاریخ به روستاها چندان توجه نشده است، در حالی که روستاییان ۶۰تا ۷۰درصد جمعیت کشور را تشکیل می دادند اما مطالب بسیاری در مورد طبقات پایین جامعه نوشته نشده است و فقط پادشاهان و افراد بالا دست جامعه برای معرفی دستاوردهای خود به نگارش تاریخ پرداخته‌اند.
دکتر محمد بختیاری افزود: از این رو کتاب ۶۰۰صفحه‌ای برای معرفی جامعه روستایی ایران در دوره قاجار را نوشتم و نخستین مجله تخصصی تاریخ روستا در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) منتشر
شده است.
وی ادامه داد: همزمان با ۱۵مهر ماه امسال مصادف با روز روستا، فراخوان شرکت در همایش علمی روستا و روستا نشینی در بستر تحولات تاریخی با استقبال محققان و پژوهشگران رشته‌های باستان شناسی، جامعه شناسی، توسعه روستایی، گردشگری، معماری و تاریخی قرار گرفت و در این رابطه ۲۵۸چکیده مقالات علمی به دبیرخانه همایش ارسال و پس از بررسی و داوری ۲۱۸چکیده مقالات پذیرفته و در کتاب چکیده مقالات منتشر شد که علاقه‌مندان می‌تواند برای تحقیق، بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روستاهای کشور به این کتاب جامع علمی مراجعه کنند.
