به گزارش اطلاعات آنلاین، این‌که آلودگی هوا برای تهرانی‌ها تا چه میزان نگران‌کننده است و چه آسیب‌هایی را موجب می‌شود، چیزی نیست که قابل کتمان و غیرقابل تشخیص باشد. با این حال در شرایطی این معضل در آستانه ورود به دهه چهارم(!) خود قرار دارد که مسئولیتِ مدیریت شرایط بین دستگاه‌های مرتبط پاسکاری می‌شود تا تلفات جانی در سال به ۵۰هزار نفر و زیان مالی به حدود ۱۵میلیارد دلار برسد!

این هزینه‌سازی‌ها و ایجاد دردسر برای مردم در حالی است که «مشکل» به امروز و دیروز ربط پیدا نمی‌کند. در واقع دقیقا ۲۹ سال پیش و در سال ۱۳۷۴ بود که جرقه آلودگی مشخصا در تهران زده شد و هشدارهایی جدی درباره خسارات آلودگی مطرح و هشداردهنده‌ها خواستار «عزمی جدی» برای رفع «بحرانی ملی» شدند. اما از آن‌جایی که بی‌تدبیری و نادیده گرفتن واقعیت‌ها برای نظام تصمیم‌گیری و اجرایی «روال» شده است، چاره‌اندیشی جدی گرفته نشد تا امروز مشکلاتی را به چشم ببینیم که رفع کردنشان دشوارتر از همیشه شده است.

تعطیلی اجباری!

«تهران فردا هم تعطیل شد. همه مدارس و دانشگاه‌ها در سطح استان به صورت غیرحضوری و ادارات دورکار خواهند بود»!

در شرایطی که هنوز فصل زمستان از راه نرسیده، مردم استان‌های مختلف هر روز با خبر تعطیلی مواجه می‌شوند که چرایی آن را باید در آلودگی هوا جست‌وجو کرد. با این توضیح که هر روز تعطیلی ۲۴۰۰میلیارد تومان هزینه برای دولت بر جا می‌گذارد؛ اقتصاد ایران به خودیِ خود نابسامانی را به طور جدی تجربه می‌کند تا زیان حاصل از تعطیلی‌ها هم مزد بر علتی باشد بر شلختگی اقتصادی که علاوه بر تبعات این حوزه، ناهنجاری‌های اجتماعی هم در پی دارد.

متهم اصلی: مازوت!

مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و درحالی در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شد که به شدت ضرررسان است. در واقع نفت کوره (مازوت) حاوی مواد مختلفی است که از نظر سمیت متفاوت هستند. قرار گرفتن کوتاه‌مدت در معرض آن ممکن است باعث سردرد، حالت تهوع و سرگیجه شود اما تجربه طولانی‌مدت می‌تواند مشکلات جدی سلامتی ایجاد کند.

با این حال کمبود گاز موجب شده مازوت‌سوزی مورد توجه قرار بگیرد. مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق درباره این‌که آیا درنیروگاه‌های کشور مازوت استفاده می شود، گفته است: در نیمه نخست آذرماه به نسبت مدت مشابه سال قبل، ۳۰ درصد کمتر از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها استفاده شد. در مجموع، مازوت سهم بسیار اندکی از سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها را تشکیل می‌دهد و در برخی نیروگاه‌ها از مازوت همزمان با گاز استفاده می‌شود. با این توضیح که مازوت‌سوزی دلیلی جز کمبود گاز ندارد و این‌که چرا با کمبود گاز مواجهیم، ریشه در مدیریتی دارد که اساسا اعتقادی بر تصمیم‌گیری بر اساس واقعیت‌های موجود ندارد!

حسین میرافضلی، مدیرعامل اسبق پتروشیمی جم درباره چرایی کمبود گاز در این رابطه گفته است: در روزهای سرد سال نزدیک ۷۵ درصد گاز تولیدی به خانه‌ها اختصاص داده می‌شود که این کار جز آلودگی برای شهر و جز بیماری برای مردم عایدی دیگری ندارد. در حالی که می‌توانستیم با برق گرمایش خانه‌ها را تامین کنیم؛ همه دنیا با برق خانه‌های شان را گرم می‌کنند. یعنی تنها کشوری که بیش از ۹۰ درصدِ وابستگی گرمایشی خانه‌هایش به گاز است، ایران است. حتی در دنیا کشوری نداریم که در مصارف خانگی وابستگی ۵۰ درصدی به گاز داشته باشد. اکثر قریب به اتفاق دنیا، به جز دو- سه کشور همه با برق خانه‌های شان را گرم می‌کنند. یعنی تمام دنیا اشتباه می‌کنند و ما درست رفتار می‌کنیم!

سوءمدیریت و تداوم آلودگی هوا

عضو شورای شهر چهارم تهران با اشاره به آلودگی این روزهای شهر تهران می‌گوید: فرسایشی شدن مشکل آلودگی هوای تهران این تصور را به وجود می‌آورد که عزمی جدی برای حل مسئله به این مهمی وجود ندارد. وقتی آلودگی در عرض ۳۰ سال نه‌تنها برطرف نشده بلکه روز به روز آسیب‌رسان‌تر شده است، باید اذعان داشت مسئولان و تصمیم‌گیران بی‌خیال دردسرهایی شده‌اند که این معضل برای مردم دارد.

محمد حقانی در ادامه گفت: متاسفانه ذرات متعلق در هوا به ۱۰ میکرون رسیده است نتیجه‌اش همین میزان تلفات است که به طور رسمی ثبت شده‌اند. در واقع این شرایط خطیر به این دلیل است که برای سوخت و تعداد وسیله‌های نقلیه عمومی نظارتی که لازم است، صورت نمی‌گیرد. این روزها حدود ۴میلیون موتور که با کاربراتور کار می‌کنند در حالی در شهر تردد دارند که هر کدام‌شان به اندازه ۷ خودروی معمولی مشکل‌آفرین هستند.

این فعال حوزه شهری یادآور شد: حدود ۱۴ دستگاه به طور مستقیم و ۱۹ دستگاه به طور غیرمستقیم به نوعی با آلودگی هوا مرتبط و مسئول هستند که باید اذعان داشت دلیل تداوم، همین کثرت دستگاه‌هایی است که باید درباره آلودگی هوا به تشخیص برسند و تصمیم‌گیری کنند. توصیه من این است دولت پیگیری موضوع‌های مرتبط با آلودگی هوا را به طور اختصاصی به شهرداری بسپارد تا موازی‌کاری مانع از حل مسئله نشود. چرا که فلان دستگاه به امید بهمان ارگان می‌ماند و... پس لازم است شهرداری مستقیما مسئولیت رفع و رجوع این پدیده را عهده‌دار شود تا شاید بتواند قدمی در راستای کاهش آلودگی هوای تهران بردارد.

در انتظار تداوم بحران باشیم؟

ناترازی گسترده در حوزه انرژی و البته سوءمدیریت ما را به این نتیجه تاسف‌برانگیز می‌رساند که نمی‌توانیم در انتظار رفع مشکل و در نتیجه برون‌رفت از این وضعیت دشوار و نگران‌کننده، لااقل در کوتاه‌مدت باشیم...