فراز نوشت: چند روز پس از اشغال حلب از سوی نیروهای تروریستی سوریه، همچنان پرسش‌های زیادی در مورد علت شکست نیروهای دولتی سوریه مطرح است. تحلیلگر گاردین با توجه به سابقه درگیری‌های میان ارتش و تروریست‌های سوری می‌نویسد: «چهار سال پیش به نظر می‌رسید ارتش سوریه در آستانه شکست تروریست‌های تحریر شام در ادلب است؛ امروز چرا نیروهای ارتش سوریه تا این حد آسیب‌پذیر شدند؟».
آن طور که تحلیلگر گاردین می‌گوید، جنگ روسیه با اوکراین از یک سو و درگیری نیروهای هم‌پیمان ایران با اسرائیل از سویی دیگر، معادله قدرت در سوریه را به نفع تروریست‌ها تغییر داده است. در واقع اگر امروز نیروهای ارتش سوریه نتوانستند با تروریست‌ها مقابله کنند نشانه کمرنگ شدن حضور روس‌ها و تضعیف قوای نیروهای هم‌پیمان ایران در سوریه است.
البته، بر خلاف آنچه در مورد نقش و اراده ایران در پشتیبانی از سوریه گفته می‌شود، دولت ایران و هم‌پیمانان او در منطقه طی چند روز گذشته برای تقویت جبهه ارتش سوریه اعلام آمادگی کرده‌اند. بر اساس تصاویر منتشرشده، نیروهای شبه‌نظامی شیعه در عراق به سمت سوریه حرکت کرده‌اند و وزیر خارجه ایران نیز در اوج این درگیری‌ها به دمشق سفر کرده است.
با تمام این اوصاف به نظر می‌رسد، شرایط منطقه‌ای و حمایت ترکیه و اسرائیل، بار دیگر تروریست‌ها را ترغیب کرده تا جنگی دیگر در سوریه به راه بیاندازند.
شعله‌ور شدن جنگی خاموش
این کی‌یف نبود که در تنها سه روز سقوط کرد؛ بلکه حلب بود. هفته گذشته، یک حمله غافلگیرانه از سوی تروریست‌های سوری آغاز شد و آتش یک جنگ خاموش را دوباره شعله‌ور کرد. این اتفاق نمایانگر تغییری است در توازن قدرت. این تغییر از دو جنگ اوکراین و خاورمیانه برمی‌آید.
بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ حلب صحنه نبردهای شدید و ویرانگر بود، زمانی که جنگ داخلی سوریه به اوج خود رسیده بود. در آن زمان، نیروهای دولتی سوریه که از بشار اسد حمایت می‌کردند، توانستند با کمک روسیه و نیروی هوایی آن، حلب را از تروریست‌ها پس بگیرند و آن‌ها را از این منطقه بیرون کنند.
با این حال، منطقه ادلب در شمال غرب سوریه، با جمعیتی حدود ۵ میلیون نفر، همچنان خارج از کنترل اسد باقی ماند. با مداخله ترکیه در سال ۲۰۲۰ موقعیت گروه تروریستی هیئت تحریر الشام (HTS)به عنوان نیروی مخالف دولت سوریه دوباره تقویت شد. این گروه افراط‌گرا که از سال ۲۰۱۶ از القاعده جدا شده، همچنان در فهرست سیاه بریتانیا و سایر کشورهای غربی قرار دارد.
از مارس ۲۰۲۰ تاکنون میان نیروهای دولتی و گروه‌های تروریستی آتش‌بس برقرار بود. با این حال، حامیان بشار اسد در طول این چهار سال ضعیف شدند و بالتبع نظام سوریه نیز نتوانست قدرت خود را حفظ کند. با حمله غافلگیرکننده تروریست‌ها در روز چهارشنبه هفته گذشته، نیروهای دولتی مجبور شدند خیلی سریع عقب‌نشینی کنند و در طی سه روز، شهر به دست شورشیان افتاد. این اتفاق نشانه اثربخشی نظامی تاکتیک غافلگیری است.
پرسش این جاست که «چرا نیروهای ارتش سوریه تا این حد آسیب‌پذیر شدند؟ آن هم در شرایطی که چهار سال پیش به نظر می‌رسید در آستانه شکست تروریست‌های تحریر شام در ادلب هستند». پاسخ چندان دور از ذهن نیست.
روسیه دیگر مثل سابق نمی‌تواند حامی اسد باشد
برخلاف یک دهه گذشته، روسیه دیگر آن قدرت حمایتگر سابق نیست. مسکو اکنون تمام تمرکز نظامی و منابع خود را به جنگ اوکراین معطوف کرده است. همان‌طور که موسسه مطالعه جنگ اشاره می‌کند، سامانه‌های موشکی «اس۳۰۰» (S-300) در سال ۲۰۲۲ برای جنگ اوکراین از سوریه خارج شدند و حضور روسیه به طور کلی کاهش یافته است. توانایی مسکو برای حمایت مداوم از اسد، در بلندمدت به ناچار محدود خواهد شد. روسیه در حلب، ادلب و مناطق اطراف پایگاه هوایی حمیمیم، مجموعه‌ای از حملات هوایی را ترتیب داده که حداقل ۲۰۰ نفر از تروریست‌ها به کام مرگ فرستاده، اما به نظر می‌رسد این حملات تاثیر چندانی بر پیشروی تروریست‌ها نداشته باشد.
درگیری اسرائیل با ایران، راهگشای تروریست‌ها
تغییر توازن قوا میان نیروهای دولتی و گروه‌های تروریستی در سوریه، دلیل دیگری هم دارد. بیش از یک سال است که نیروهای هم‌پیمان ایران در سوریه و حزب‌الله در لبنان، درگیر جنگ با اسرائیل هستند. آن‌ها به هر حال در طول این مدت زیر بمباران نیروی هوایی اسرائیل تضعیف شده و نیاز به تجدید قوا دارند. می‌توان با قطعیت گفت که همزمانی حمله هیئت تحریر شام با اعلام آتش‌بس میان اسرائیل و حزب‌الله، اصلا تصادفی نیست.
«بورجو اوزچلیک»، کارشناس خاورمیانه در موسسه رویال یونایتد، می‌گوید: «نیروهای هم‌پیمان ایران به طور قابل توجهی تضعیف شده‌اند و این اتفاق تاثیر غیرقابل انکاری بر نیروی زمینی ارتش سوریه داشته است.» البته او تاکید می‌کند که خود ایران نیز به دلیل درگیری‌های نظامی مستقیم با اسرائیل احتمالا محتاط‌تر شده و مشخص نیست وارد عمل شود یا به نیروهای هم‌پیمان خود اجازه دخالت دهد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه افزود: «چالش واقعی نیروهای نظام سوریه این است که ایران به‌عنوان حامی حزب‌الله و روسیه، تاکنون تمایلی به استقرار دارایی‌های نظامی و قدرت هوایی خود در سوریه نداشته است.» مداخله آشکار ایران در حمایت از اسد ممکن است بمباران‌های بیشتری را از سوی اسرائیل به دنبال داشته باشد.
خاورمیانه، هرروز آبستن جنگی دیگر
کارشناسانی که اوضاع شمال غرب سوریه را دنبال می‌کنند، می‌دانند که این یک درگیری حل‌نشده بود و هیئت تحریر شام برای انجام یک حمله در آینده‌ای نزدیک برنامه‌ریزی کرده بود. از نظر نظامی، زمان‌بندی این حمله ماهرانه بود، هرچند احتمالا خود آن‌ها نیز از سرعت موفقیت اولیه خود شگفت‌زده شدند.
وضعیت خاورمیانه اما به شکل طعنه‌آمیزی تلخ است: در همان زمان که یک درگیری به پایان می‌رسد، درگیری دیگری دوباره آغاز می‌شود. با توجه به تهدید بنیادینی که تروریست‌ها برای حکومت اسد ایجاد کرده‌اند، بعید است این درگیری به این زودی‌ها تمام شود.
