مینا حیدری - اطلاعات|

مرکز تحقیقات ایدز ایران کار خود را از سال ۱۳۸۴ با ریاست دکتر مینو محرز آغاز کرد. تقویت زیرساخت‌های پژوهشی در مرکز، تمرکز بر تحقیقات HIV/AIDS با تکیه بر جنبه‌های پیشگیری، شیوع، فعالیت‌های فرهنگی- اجتماعی و روان‌شناسیHIV/AIDS، بررسی جامعه آماری و سوء مصرف داروهای مخدر و محرک، گسترش ارتباطات ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی جهت تبادلات علمی، پژوهش‌های بین‌بخشی و همکاری در جهت برنامه‌های توسعه ملی از اهداف این مرکز است.

سیما مستفشار، مدیر اجرایی مرکز تحقیقات اچ‌آی‌وی می‌گویدچ مرکز تحقیقات ایدز در کنار فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود، باشگاهی به‌نام یاران مثبت دارد و در این باشگاه بیمارانی که مبتلا به اچ‌آی‌وی هستند عضو می‌شوند و خدمات گوناگونی دریافت می‌کنند.

مرکز تحقیقات ایدز ایران در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند؟

پژوهش و مطالعه درباره ویروس اچ‌آی‌وی و درمان آن از فعالیت‌های مرکز تحقیقات ایدز ایران است. این مرکز دارای دو بخش دیگر تحت عنوان آزمایشگاه و باشگاه یاران مثبت است. در ابتدا باید بدانید ویروس اچ‌آی‌وی با بیماری ایدز متفاوت است و عموم مردم معمولا این دو را با هم اشتباه می‌گیرند. وقتی ویروس اچ‌آی‌وی به بدن وارد می‌شود در ابتدای امر نمی‌توان گفت که فرد به بیماری ایدز مبتلاست، بلکه بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی آن‌قدر ضعیف شده باشد که بیماری خود را با علائم گوناگونی نشان ‌دهد. بنابراین به هر بیماری که اچ‌آی‌وی‌اش مثبت باشد نمی‌توان گفت مبتلا به ایدز است.

در کنار مرکز تحقیقات ایدز، آزمایشگاهی وجود دارد که آزمایش‌های مربوط به این بیماری را به شکل رایگان انجام می‌دهد و جواب این آزمایش‌ها ظرف ۲۰ دقیقه آماده می‌شود. اگر نتیجه آزمایش، مثبت باشد فرد را به مشاوران مرکز ارجاع می‌دهند تا با ارائه خدمات روان‌شناسی و مشاوره بتوان او را علاوه بر پیگیری روند درمان برای ورود به جامعه و بازگشت به زندگی عادی آماده کرد.

متأسفانه ویروس ایدز می‌تواند تا ۱۰ سال نهفته بماند و فرد هیچ علامتی نداشته باشد که در این فاصله می‌تواند افراد بسیاری را مبتلا کند. در گذشته، میزان ابتلا در میان معتادان تزریقی بسیار زیاد بود اما با توجه به تغییر مواد مخدر و استفاده از مواد شیمیایی و داروهای روانگردان، میزان ابتلا از طریق اعتیاد تزریقی کاهش یافته و اکنون ابتلا از طریق ارتباطات جنسی افزایش پیدا کرده و پایین آمدن سن ارتباطات جنسی و ناآگاهی نوجوانان و جوانان، وضعیت را پیچیده کرده است؛ زیرا اگر نوجوانی به این بیماری مبتلا شود ممکن است سال‌های سال به شیوه‌های مختلف آن را به دیگران منتقل کند.

ما قصد داریم در این زمینه به جامعه آگاهی دهیم اما انگار مردم هنوز نمی‌خواهند با این موضوع مواجه شوند. در برخی از مدارس درخواست کرده‌ایم که بدون هیچ هزینه‌ای به بچه‌ها آموزش بدهیم اما مسئولان مدرسه می‌گویند والدین حتما با این موضوع مخالفت خواهند کرد، زیرا تصور می‌کنند چشم و گوش فرزندانشان باز می‌شود. در برخی موارد مانند گرایش‌های همجنس‌گرایانه، جامعه و حکومت کاملا موضوع را انکار و صورت‌مسأله را پاک می‌کنند.

باشگاه یاران مثبت چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد؟

مرکز تحقیقات ایدز در کنار فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود، باشگاهی به نام یاران مثبت دارد که بیماران دچار اچ‌آی‌وی مثبت در آن عضو می‌شوند و خدمات خاصی را دریافت می‌کنند. در این باشگاه برایشان جلسات فردی و گروهی برگزار می‌شود و آن‌ها به واسطه همین جلسات می‌توانند بسیاری مسائلشان را حل و فصل کنند.

بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی بسیار مهجورند و حتی مراکز خیریه چندان تمایلی ندارند که به بیماران نیازمند در این حوزه کمک کنند، زیرا تصور عموم مردم این است که بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی حتما خطایی کرده‌اند یا دچار مشکلات اخلاقی‌اند. این نگرش، ظلم بزرگی به مبتلایان است، زیرا بسیاری از بچه‌ها از مادران آلوده متولد می‌شوند، همین‎طور کسانی هستند که از طریق همسرانشان به ویروس آلوده شده‌اند و جامعه بدون دلیل با آن‌ها برخورد خوبی ندارد. تلاش ما این است که انگ بیماری اچ‌آی‌وی و ایدز را در جامعه کم کنیم.

برخی از بیمارانمان برای استفاده از خدمات دندانپزشکی دچار مشکلند و با بیان بیماریشان، بسیاری از پزشکان از درمان آن‌ها سرباز می‌زنند. برخی بیماران باوجود این‌که از مشکلات حادی رنج می‌برند به دلیل ابتلا به ایدز از درمان باز می‌مانند و حتی بیمارستان‌ها از ارائه خدمات به آن‌ها خودداری می‌کنند. در باشگاه یاران مثبت، فردی  عضویت دارد که جانباز جنگ تحمیلی است و از طریق تزریق خون‌آلوده دچار بیماری شده، اما زمانی که به دلیل شکستگی مهره‌های کمرش به بیمارستان مراجعه و اعلام کرده به بیماری ایدز مبتلاست جراحی‌اش را کنسل و او را از بیمارستان مرخص کردند.

ما در سنین خاصی به کودکانی که از مادران آلوده متولد شده‌اند و به مدرسه می‌روند آموزش می‌دهیم تا اگر با شرایطی مواجه شدند که نیاز به کمک داشتند به یکی از مسئولان مدرسه اعلام کنند اما در مورد یکی از کودکان مبتلا مسئولان مدرسه به‌محض اطلاع از بیماری کودک او را از سایرین جدا کرده‌ و در گوشه‌ای نشاندند. این موارد از جمله مسائلی است که بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی با آن روبه‌رو هستند.

این افراد می‌توانند با عضویت در باشگاه یاران مثبت، خدمات رایگان روان‌شناسی و مشاوره دریافت کنند. عموم مبتلایان، آلام روحی بسیاری را متحمل می‌شوند. فردی که به مرکز مراجعه کند و اچ‌آی‌وی‌ او مثبت باشد در بدو ورود، خدمات مشاوره‌ای دریافت می‌کند تا زمینه ورود او به جامعه و بازگشتش به زندگی عادی فراهم شود؛ زیرا بیماران  اچ‌ای‌وی مثبت دچار شوک عمیقی می‌شوند و روند ارتباطاتشان با جامعه مختل خواهد شد. در این باشگاه به بیماران نیازمند، سبدهای حمایتی نیز اعطا می‌شود.

در حال حاضر مهم‌ترین چالش شما در باشگاه یاران مثبت چیست؟

ما سعی داریم به بیماران اچ‌آی‌وی آگاهی بدهیم که آن‌ها هم می‌توانند مانند افراد عادی در جامعه زندگی کنند و زندگی مشترک داشته باشند و همسرانشان هم از ابتلا به بیماری در امان باشند و به‌شرط این‌که زیر نظر پزشک و تحت درمان باشند حتی می‌توانند بچه‌دار شوند.

اکنون فعالیت‌های خوبی در مرکز انجام می‌شود اما برای تداوم این فعالیت‌ها نیازمند جذب حمایت‌های مالی هستیم. مهم‌ترین چالش ما جلب حمایت خیران است؛ یعنی باید بتوانیم آن‌ها را متقاعد کنیم که بیماران اچ‌آی‌وی، دچار مشکلات اخلاقی نیستند و افراد بی‌گناه زیادی درگیر این بیماری‌اند. مردم و خیران باید کمک‌های مالی خود را به مراکزی که کمتر به آن‌ها توجه می‌شود اختصاص دهند، زیرا کمک‌های مالی فراوانی به خیریه‌های معتبر صورت می‌گیرد اما مراکزی مانند باشگاه‌ یاران مثبت بسیار مهجور واقع شده‌اند. توزیع نامناسب کمک‌های مالی و اقلام خوراکی گاهی باعث هدررفت هزینه‌ها و امکانات می‌شود. گاهی بیماران ما از مسیرهای دور برای دریافت سبدهای حمایتی مراجعه می‌کنند اما متأسفانه مرکز، منابع مالی محدودی دارد.

بازخورد جلسات مشاوره در باشگاه یاران مثبت چیست؟

بسیاری از بیماران با مشکلات شدید استرسی و روانی به مرکز مراجعه کرده‌اند و برخی از آن‌ها اذعان می‌کنند پس از آگاهی از بیماری، قصد داشته‌اند به زندگیشان خاتمه دهند اما وقتی به مرکز مراجعه کرده‌اند توانسته‌اند با مسائلشان کنار بیایند و کم‌کم به زندگی عادی بازگردند.

در فضای مجازی هم فعالیت می‌کنید؟

برای این‌که بتوانیم از طریق فضای مجازی به مردم اطلاع‌رسانی کنیم در اینستاگرام حسابی به نشانی @ircha_hiv ایجاد کردیم، زیرا بسیاری از نوجوانان و جوانان از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند و اطلاع‌رسانی از این طریق می‌تواند راهکار خوبی برای آموزش افراد باشد. متأسفانه بسیاری افراد مطالب این صفحه را می‌خوانند اما صفحه‌ را فالو نمی‌کنند. حتی بسیاری از بیمارانمان نیز صفحه را فالو نمی‌کنند، چون تصورشان این است که دیگران در جریان بیماریشان قرار می‌گیرند. گاهی شرایط به گونه‌ای است که اگر خانواده بیمار از ابتلای او به بیماری مطلع شوند طردش خواهند کرد.

آیا بیماران به داروهای موردنیازشان دسترسی دارند؟

دارو در مراکز رایگان است و در مراکز مشاوره اچ‌آی‌وی هم وجود دارد. وقتی افراد برای آزمایش به مراکز مراجعه می‌کنند مراکز نزدیکشان را به آن‌ها معرفی می‌کنیم تا برای تهیه دارو و پیگیری‌های موردنیازشان دچار مشکل نشوند.

آیا داروهای این بیماران به‌سهولت در دسترس است و مانند برخی داروها کمیاب یا نایاب نمی‌شود؟

خوشبختانه فعلا در زمینه تهیه دارو مشکلی نداریم و این داروها رایگان توزیع می‌شوند. قبلا حتی کاندوم رایگان هم در میان بیماران توزیع می‌کردیم اما پس از اجرای سیاست‌های فرزندآوری، این خدمات حذف شده است. مسئولان باید بدانند که تحت هر شرایطی نمی‌توانند جمعیت را افزایش دهند، زیرا اگر کودکی با این بیماری متولد شود هزینه بسیاری برای خود و جامعه خواهد داشت.