پریسا خاک‌نژاد - روزنامه اطلاعات| دکتر محمد رئیس‌زاده در گفت‌وگوی اختصاصی با اطلاعات با بیان این‌که به لحاظ آموزش پزشکی وضع ما خوب است، البته ایراداتی وجود دارد، افزود: در مجموع نسبت به دنیا و منطقه، کیفیت آموزش پزشکی و ورود ما به عرصه‌های جدید و رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی وضع خوبی داریم. در بعضی حوزه‌ها با دنیا برابر هستیم و لب مرزبادنیا حرکت می‌کنیم، اما در بعضی زیرساخت‌های آموزشی عقب و رو به افول هستیم و نگرانی هایی هم در بعضی از حوزه‌ها وجود دارد .به طور مثال در آموزش پزشکی عمومی و رشته‌های پایه، آموزش‌ها در گذر از سنتی به مرحله نوین، مقداری دچار کندی حرکت است.

 ضریب رشد بالای مهاجرت‌ها

رئیس‌زاده با بیان این‌که اکنون عمده مهاجرت‌ها درکشور به سه دلیل اتفاق می‌افتد، ادامه داد: بحث شأن اجتماعی و احترام جامعه پزشکی، مباحث مربوط به تسهیل فضای کسب و کار، شغل و معیشت و مورد سوم دلایل شخصی و خانوادگی است؛بنابراین به هر دلیلی و هر شرایطی عده‌ای تمایل دارند مهاجرت کنند؛ این چیز بدی نیست و جلو آن را هم نمی‌شود گرفت.

ما جایی حساس می‌شویم که فردی اهل مهاجرت نیست اما به دلیل شرایط اجتماعی و معیشتی مجبور به مهاجرت می‌شود؛ این شرایط نگران کننده است. مهاجرت‌ها اکنون بین متخصص، فوق تخصص و فلوشیپ‌ هیأت‌های علمی ضریب رشد بالایی دارد. عمده مهاجرت ها هم به کشورهای حاشیه خلیج فارس، مثل امارات و عمان و در بین کشورهای خارج از قاره آسیا، استرالیا و کانادا ، صورت می گیرد.

وی در مورد بازگشت پزشکانی که مهاجرت کرده اند، توضیح داد: آماری دراین زمینه ندارم اما قطعا میزان قابل توجهی نیست. مهاجرت در همه اقشار وجود دارد و در جامعه پزشکی هم وجود دارد اما میزان رشد آن در جامعه پزشکی طی این سال‌ها از بقیه اقشار بیشتر بوده است. ما به پزشکان نیاز داریم چون آنها با پول همین مردم درس خوانده ‌و تخصص گرفته اند و نیروهایی بسیار کیفی هستند. به این دلیل خروج یک نفر از آنها برای ما زیان آور است؛ باید قانون اجرا شود تا پزشکان ماندگار شوند. اجرای قانون، واقعی شدن و بموقع پرداخت شدن تعرفه‌ها، حفظ شأن جامعه پزشکی در رسانه‌ها و در زبان مسئولین و کمک به محترمانه شدن رابطه مردم و جامعه پزشکی راه حل ماندگار شدن پزشکان است.

وی با بیان این‌که وضع معیشت پزشکانی که مانده اند متفاوت است، اضافه کرد: وضع معیشت پزشکانی که در سمت‌های دولتی و طبق ضوابط قانونی کار می‌کنند، رو به افول است. طبق آمار وضع معیشت این قشر، ۵/۲ برابر بیشتر از جمعیت عادی کشور رو به افول رفته‌ است. یعنی اگر بگوییم حقوق کارگر و کارمند طی این سال‌ها افزایش یافته، میزان افزایش حقوق جامعه پزشکی طی این سال‌ها یک سوم تا یک چهارم حقوق کارگر و کارمند بوده است. عده کمی وجود دارند که قائل به این تعرفه‌ها نیستند و این دسته روز به روز اوضاعشان بهتر می‌شود چون نظارتی بر آنها وجود ندارد؛ اما کسی که در قالب تعرفه و موازین قانونی، مصوبات دولت و دستگاه نظارتی طبابت می کند، اوضاعش معیشتی اش رو به افول است .

اجرای قانون؛ خواست اصلی جامعه پزشکی

رئیس سازمان نظام پزشکی با بیان این‌که خواست جامعه پزشکی در وهله اول اجرای قوانین مصوب است، تصریح کرد: قانون یعنی همان قوانینی که در قالب سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، برنامه پنج ساله هفتم و برنامه سالانه بودجه است. همین موارد اگر اجرا شود، جامعه پزشکی قانع است. مشکل جایی است که به این قوانین نه فقط عمل نمی‌شود بلکه دستگاه‌های غیرمرتبط قوانینی خلاف مصوبات، وضع می‌کنند. عمده درخواست جامعه پزشکی رعایت قوانین، اسناد بالادستی و حمایت از جامعه پزشکی است. این‌که برخورد خشونت باربا کادر درمان و جامعه پزشکی رو به افزایش گذاشته، به این دلیل است که در مراکز بهداشتی و درمانی با کمبودهایی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، فضای فیزیکی، تخت و پرسنل مواجه هستیم. همه این کمبودها از دید مردم متوجه جامعه پزشکی و پرستاری می شود و خطرناک است.

رئیس زاده تصریح کرد: مردم ما باید متوجه باشند کمبودی که وجود دارد، مسئولش شخص ارائه دهنده خدمت نیست. نباید با این شخص برخورد فیزیکی، زبانی، کلامی و خشونت‌بار شود و به حادثه‌ای شبیه حادثه تأسفبار یاسوج رابه بارآورد. عمده درخواست ما از مردم این است که کمبودها را از جامعه پزشکی که در حال ارائه دادن خدمت هستند، جدا کنند که همان عده‌ اندکی که در عرصه خدمت حضور دارند، از دست نروند. به نظر شما حادثه‌ای که در یاسوج اتفاق افتاد بر حضور جامعه پزشکی در مراکز درمانی و مناطق محروم تأثیر نمی‌گذارد؟ مشخصاً تأثیرگذار است. چرا چنین کاری باید انجام شود؟ چرا باید از وجود کسی که ۱۴ سال در یاسوج به عنوان متخصص قلب خدمت کرده، محروم شویم؟ انچه که می خواهیم این است که دستگاه‌های فرهنگی و قانونی از جامعه پزشکی و بهداشت و درمان حین ارائه خدمت حمایت کنند. این حمایت ضعیف و کمرنگ شده است و بعضاً حساسیتی هم در قبال آن وجود ندارد.

آمار پایین ماندگاری پزشک در مناطق محروم

رئیس سازمان نظام پزشکی در بخش دیگر سخنانش با بیان این‌که پیش از مساله کمبود پزشک بیشتر در توزیع آنان مشکل داریم، اظهار داشت: ۴۲ درصد متخصصین ما در پنج کلانشهر ساکن‌هستند؛ ماندگاری پزشک در مناطق محروم پایین است، لذاابتدا باید توزیع را نرمال کنیم. بیشتر در حوزه تخصص، کمبود داریم، در حوزه پزشک عمومی کمبود کمتری داریم و راه حل این است که زمینه ورود پزشکان عمومی به دوره تخصصی را تسهیل کنیم.

رئیس زاده با بیان این‌که بالغ بر ۸۵ هزار پزشک عمومی در کشور داریم، افزود: بیش از ۳۰ هزار نفر از این تعداد طبابت نمی‌کنند. تعداد اندکی از این گروه وارد رشته‌های تخصصی مثل بیهوشی و اطفال، جراحی و طب اورژانس می‌شوند. وقتی از این تعداد نمی‌توانیم ظرفیت رزیدنتی اطفال و بیهوشی را پرکنیم، آیا افزایش ظرفیت پزشک عمومی مشکل را حل می‌کند؟ تعجب می‌کنم که برخی مسئولان نمی‌خواهند مشکل را متوجه شوند. مشکل یک چیز است و راه حلی که اینها تجویز می‌کنند چیز دیگر؛ دو جزیره جدا از هم‌ است. چرا رغبت به رشته بیهوشی، اطفال و طب اورژانس کم است؟ در واحد دانشگاه بزرگ علوم پزشکی تهران از ۶۰ نفر ظرفیت اطفال سالانه فقط ۶ نفر وارد این رشته شده اند. راه حل این افزایش ظرفیت ورودی رشته های تخصصی، افزایش پذیرش پزشک عمومی نیست. دراین شیوه هم آموزش پزشک عمومی مختل می‌شو دو هم هزینه زیادی روی دست دانشگاه علوم پزشکی، کشور و مردم می‌ ماند ودرهمین حال مشکل همچنان باقی است. چه کسی این کار را می‌کند؟ بعضی ها چه عنادی با حوزه سلامت کشور دارند که نمی‌خواهندبه نظر کارشناسی گردن نهند؟

رئیس سازمان نظام پزشکی در ادامه با بیان این‌که سن مهاجرت متفاوت است، ادامه داد: از دانشجوی تازه فارغ‌التحصیل شده داریم تا سن ۵۰ ـ ۶۰ سال. همچنین سیاستی برای بازگشت مهاجران دیده نشده است؛ در واقع باید کاری کرد که تمایل به مهاجرت کاهش یابد .

کمبود نیروی درمان؛ معضل همه کشورها

رئیس زاده با بیان این‌که همه کشورها با مشکل کمبود نیروهای درمان روبرو هستند، افزود: براساس مطالعات انجام شده تا سال ۲۰۳۰، ۱۸ میلیون نفر در کادر بهداشت و درمان دنیا کمبود وجود دارد ازاین رو همه کشورها در حال برنامه ریزی برای تأمین کادر درمانشان هستند. یک سری از کشورهای اروپایی از کشورهای دیگر مثل ایران نیرو جذب می کنندو دلیلش این است که آن کشورها با اعمال سیاست‌های مختلف، بحث پذیرش را راحت کرده اند؛ اما کشوری مثل ایران، سیاست پوشینگ(pushing) را پیش گرفته است و افراد را به خارج از کشور هل می‌دهد. این یک بحث جهانی است؛ مهم این است که سیاست درستی نداریم و این امر منجر به مهاجرت پزشکان شده است.

وی با بیان این‌که مهاجرت در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال‌های قبل رشد قابل توجهی داشته است، تصریح کرد: سال گذشته رشد بسیار زیادی درمهاجرت نسبت به سال ۱۳۹۸ و قبل از کرونا داشتیم. همچنین امکان جایگزینی برای کمبود نیرو در کوتاه مدت به هیچ عنوان وجود ندارد و این در شرایطی است که تحصیل یک دانشجو۱۴ سال زمان می‌برد.

رئیس سازمان نظام پزشکی ادامه داد: دولت، مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۴ سال آینده را می‌خواهند چه کار کنند؟ تضمینی هم وجود ندارد که دانشجویان کنونی مشکل کمبود تخصص را حل کنند. پزشک عمومی اکنون مشکل کمبود را جبران نمی‌کند؛ چه تضمینی وجود دارد که دانشجوی ترم یک این کار را بکند؟

رئیس زاده در پایان این مصاحبه با اشاره به این‌که اتفاقی که در یاسوج رخ داد، تأسفبار بود و دکتر داوودی باید شهید خدمت محسوب شود و از رئیس جمهوری هم این مساله رادرخواست کردیم، افزود: از مسئولین سه درخواست دارم؛ نخست شأن جامعه پزشکی رعایت شود، دوم "نه به خشونت علیه کادر درمان" جدی گرفته شود و حمایت حقوقی، قضائی و رسانه‌ای از جامعه پزشکی در حین ارائه خدمت انجام گیرد و سوم اقتصاد سلامت بازبینی شود. سهم سلامت از جی دی پی یاتولید ناخالص داخلی پرداخت شود که اکنون مشکل ما ست. درهمین حال ، رسانه‌ها هم برای پرداختن به مطالب حوزه سلامت کشور تدبیر و ملاحظه به خرج دهند. در جلسه‌ای که اخیرا با رئیس جمهوری داشتیم، این موارد را خدمتشان عرض کردم. انتظار داریم دولت و مجلس لایحه یا طرح جامع دفاع از جامعه پزشکی، صیانت و حمایت از آن تدوین کنند و از رئیس جمهوری خواستیم که دولت در قالب لایحه این کار را کند و تعرفه‌هایی که شورای عالی بیمه سلامت مصوب کرده است تغییر نکند.