اطلاعات نوشت: گردشگری معدن یکی از اشکال جالب گردشگری است که در سال‌های اخیر به فرصتی برای پیشرفت بخش معدن وبخصوص معادن قدیمی تبدیل شده است.در سال‌های اخیر معادن در سرتاسر جهان روز به روز گردشگران بیشتری را جذب می‌کنند که یکی از مهمترین دلایل آن، کنجکاوی ذاتی انسان به کشف مکان های سربسته ومرموز است.

کارشناسان و کسانی که علاقه زیادی به سفر کردن دارند با اشتیاق فراوان به مقاصد گردشگری جدید می‌روند واز جاذبه‌های پیچیده و غیرعادی‌ بیشتر استقبال می‌کنند. دراین راستا باید تاکید کرد که به ویژه در چند سال اخیر، محصولات گردشگری جدید به‌طور چشمگیری گسترش پیدا کرده‌اند و معادن عتیقه‌ ومتروکه ای که تا امروز مورد توجه قرار نگرفته بودند، اکنون در میان بزرگ‌ترین جاذبه‌های گردشگری جهان به چشم می‌خورند.
معادن، سوژه هایی هستند که در زیر زمین واقع شده‌اند و دارای ویژگی‌های استثنایی، متمایز و خاصی هستند. بدون اغراق باید گفت معدن‌ها پدیده‌هایی تکرار ناپذیرند که یک بار به وجود آمده‌اند و یگانگی آنها در این است که با وجود پراکندگی در تمام کشورها و قاره‌ها، هنوز کمیاب و نادر هستند. امکان استخراج از معادن نادر، برای هر کشوری یک دارایی مضاعف محسوب می‌شود. برای مثال، افتتاح معدن مرکوری در شهر ایدریا در کشور اسلوونی که استخراج مواد معدنی آن همواره پوشیده از رمز و راز و جاذبه بوده، به ویژه برای کسانی که چندان با شکل و مفهموم معدن آشنایی ندارند، مقصد بسیار جذاب گردشگری محسوب می شود.
بعضی از معادن هم که به معدن‌های مقدس معروف هستند بخش مهمی از گردشگری معدن را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات بازدیدکنندگان نه تنها مخاطب ارزش‌های شناخته شده یک معدن هستند بلکه بیش از هر چیز تحت تاثیر بُعد معنوی آن قرار گرفته و معدن را به چشم یک زیارتگاه و مکان مقدس نگاه می‌کنند.
بدین ترتیب گردشگری معادن تاثیرات چشمگیری بر فرهنگ و پیشرفت و تحول اقتصادی جامعه وخود بخش معدن دارد. مشاهده معدن‌های روباز و زیرزمینی، روش‌های اکتشاف و استخراج معدن‌ها، استفاده از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مخصوص مورد استفاده در معدن، تماشای انواع کانی‌ها و سنگ‌ها به‌ویژه سنگ‌های قیمتی و جواهر به خودی خود برای هر تماشاگری دیدنی هستند.
به عنوان مثال، در ایالات متحده آمریکا معادن متروکه مربوط به استخراج رودخانه‌ای طلا یکی از جالب‌ترین مناطق گردشگری هستند که درآمد حاصل از ورودی، مجوز کمپینگ و کرایه وسایل و تشت‌های طلاشویی در آن مناطق موجب شکل‌گیری گردشگری شده است.
اوکراینی‌ها نیز برای درمان بیماری‌های تنفسی‌ مانند آسم، زکام و انسدادهای برونشی به یک معدن نمکی در عمق 300 متری زمین در روستای سولوت‌وینو می‌روند و مدتی در این فضا که حالا تبدیل به یک مرکز درمانی شده ،بستری می‌شوند. اوکراینی‌ها بر این باورند که راهروهای تاریک و مرطوب معدن و هوای آغشته به نمک آن خواص درمانی دارد.
همچنین استرالیا یکی از کشورهایی است که به میراث معدن‌کاری خود می‌بالد و اقتصاد و توسعه بسیاری از ایالت‌های این کشور وابسته به فعالیت‌های معدنی بوده که اکنون به‌عنوان مقاصد گردشگری معدن مورد توجه گردشگران بین‌المللی قرار گرفته است. شهر کوبرپتی در جنوب استرالیا و شهر کارگورلی سوپر پیت در غرب استرالیا دارای معادن متروکه‌ای هستند که به مقاصدی برای گردشگران تبدیل شده است.

ایران وگردشگری معادن
ایران نیز با دارا بودن معادن غنی ومتنوع، می تواند مقصد مهمی برای گردشگران معدنی بوده وبا درآمد حاصله، اقتصاد این بخش را متحول کند.
وجیه الله جعفری،معاون معدنی وزیر صنعت دراین باره به خبرگزاری صداوسیما می گوید: توجه به حوزه گردشگری در معادن، از جمله طرح‌هایی است که براساس آن، بهره‌برداران در کنار تولید و فعالیت اقتصادی، به توریسم هم توجه کنند.
وی ادامه می دهد: معادن می‌توانند یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری در هر کشوری باشند. قطعا کارکرد اصلی معدن، استخراج سنگ و کانی از آن است؛ اما در صورتی که معدنی دیگر چنین قابلیتی نداشته باشد، با یک برنامه‌ریزی هدفمند می‌تواند به منبع مهم درآمدزایی و ایجاد اشتغال تبدیل شود.
وی با بیان اینکه فرهنگ سازی در بخش گردشگری معدن جزو راهبردهای وزارت صنعت است، اظهار می کند: در بحث گردشگری طرح‌هایی را دنبال می‌کنیم که بهره‌برداران، به آینده بخش معدن توجه داشته باشند و از ابتدا وزارت صنعت یا محیط زیست، باید اجرای طرح گردشگری را از بهره‌برداری بخواهد که بتواند آن را انجام دهد.
جعفری خاطرنشان می کند: خیلی از مجموعه‌ها می‌توانند هم به بحث اقتصادی تولید و هم گردشگری توجه کنند . به عنوان مثال این کار می‌تواند در معادن نمک زیرزمینی اتفاق بیفتد، همچنان که در معدن سرب و روی نخلک اصفهان، دنبال این هستیم که بخش قدیمی این معدن را تبدیل به گردشگری و آموزشی کنیم.
معاون معدنی وزیر صنعت اضافه
 می کند: معدن پتاس خور و بیابانک هم که منطقه‌ای نمکی است، از لحاظ سلامت می‌تواند به محیطی گردشگری تبدیل شود.
وی می گوید: طرح اکتشاف ذخایر معدنی جدید، در هفت استان کشور اجرا می‌شود و تاکنون در ۲ استان خراسان جنوبی و کردستان آغاز شده است.همچنین طرح تحول زمین شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی با همکاری ایمیدرو و سازمان
 زمین شناسی در حال اجرا است، این طرح در استان‌های یزد، کردستان، سیستان و بلوچستان، کرمان، فارس، خراسان جنوبی و خراسان شمالی انجام خواهد شد و می توان هنگام واگذاری وبهره برداری از معادن جدید به ایجاد همزمان طرح های گردشگری در آن هم فکر کرد.
معاون معدنی وزیر صنعت می افزاید: عملیات ژئوفیزیک در پهنه‌های خراسان جنوبی انجام شده و در کردستان هم در حال انجام است و شاهد آثار خوبی از اکتشاف برای این استان هستیم که البته پتانسیل گردشگری هم دارند.
جعفری ادامه می دهد: در بحث توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور، ۱۷ راهبرد، ۷۰ کلان پروژه و بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ برنامه عملیاتی تدوین شده که احیای گردشگری معادن هم بخشی از این برنامه ها است.
جعفری اضافه می کند: با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان معادن متروک را هم به یک جاذبه گردشگری که تبعات مثبت اجتماعی و اقتصادی زیادی به همراه خواهد داشت، تبدیل کرد. فعالیت معادن در چهار مرحله اکتشاف، استخراج، فرآوری و مرمت و ساخت برای اهداف گردشگری صورت می‌گیرد و این گونه به‌جای تبدیل شدن معادن متروک به معضلی زیست‌محیطی و بیکاری کارگران معادن بعد از اتمام ذخایر معدنی، می‌تواند به ایجاد درآمد پایدار و توسعه مناطق روستایی منجر شود.
محمد جواد عسکری ،مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران هم بااشاره به پتانسیل های معادن کشور برای ایجاد گردشگری معادن، می گوید: به عنوان نمونه ،در تعطیلات نوروز امسال ۲۳ هزار گردشگر از معدن چغارت بافق  به عنوان سومین معدن بزرگ کشور، دیدن کردند که این امر نشان از ظرفیت های گردشگری معادن دارد.
وی می افزاید:بازدید از پیت معدنی، موزه سنگ‌های معدنی، ابزارآلات اکتشاف، حفاری و استخراج، فعالیت معدنکاران ومانند آن ،برای گردشگران جذابیت زیادی دارد و می‌تواند تجربه‌ای جدید و هیجان انگیز باشد.
عسگری ادامه می دهد: گردشگران در شهرستان بافق علاوه بر بازدید از معدن و مجموعه‌های مرتبط با آن، از مجموعه پارک آهنشهر و مجموعه‌های ورزشی نیز بازدید می کنند که ترکیبی از گردشگری صنعتی، فرهنگی، مذهبی و سنتی است.
وی اظهار کرد: معدن چغارت که در ابتدا به شکل کوهی با ارتفاع هزار و ۲۸۶ مترمربع از سطح دریا بوده قدمتی در حدود ۶۵۰ میلیون سال دارد.البته این معدن فقط یک نمونه است که نشان می دهد در صورت برنامه ریزی، می توان گردشگری معادن گسترده ومتنوع کشور را به محلی برای در آمدزایی وکمک موثر به اقتصاد بخش معدن تبدیل کرد.