محمدرضا کلاهدوزان خبرنگار اطلاعات نوشت: هوش مصنوعی، پدیده تازه‌ای نیست، سال‌هاست با آن سروکار داریم ولی نام آن را به تازگی می‌شنویم. ماشین حساب، نمونه ساده‌ای از هوش مصنوعی کاربردی است.
مدتی است در میان هیاهوی گرانی‌ها و کوچک شدن سفره مردم، مسائل زیست‌محیطی، برآمدن بیماری‌های نوپدید و فراگیر و موارد ریز و درشت دیگر که زندگی مردم را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند، موضوع جدیدی با نام «هوش مصنوعی» نیز به میان آمده است. این فناوری نوپا پرسش‌های بسیاری پیش آورده است؛ مانند آن که هوش مصنوعی چیست، چه کاربردی دارد، آینده این فناوری نوپا چگونه است و ...؟
برخی به این فناوری شگفت‌انگیز خوش‌بینند و آن را غول نوین چراغ جادو می‌دانند که گوش به فرمان، منتظر است تا آرزوهای انسان‌ها را برآورده کند. این گروه، هوش مصنوعی را تحولی برای بهبود زندگی انسان‌ها می‌دانند، چرا که می‌تواند بهره‌وری را افزایش و خطاهای انسانی را کاهش دهد، ولی برخی دیگر اعتقاد دارند با توسعه این فناوری نوین، وابستگی انسان به ماشین افزایش می‌یابد و آدم به جادوی هوش مصنوعی مبتلا می‌شود و در گذر روزگار، توانایی‌های ذهنی و فکری و خلاقیت او کاهش می‌یابد، امنیت شغلی‌اش به مخاطره می‌افتد، خیلی‌ها بی‌کار می‌شوند و دیگر برای کسی، حریم خصوصی برجا نمی‌ماند.
هوش مصنوعی چیست؟
هوش یعنی قدرت تصمیم‌گیری و استدلال بر اساس تجربه. این فناوری نوپا مانند شبکه نورون‌های مغز انسان، عمل می‌کند و همان‌طور که ما بر اساس تجربه‌های کسب‌شده تصمیم می‌گیریم، هوش مصنوعی هم با ذخیره‌سازی داده‌ها و اطلاعات، تجربه کسب می‌کند و آن‌ها را به‌کار می‌گیرد.
عباس عابدی، مدرس آموزش هوش مصنوعی می‌گوید: هوش مصنوعی، پدیده تازه‌ای نیست، سال‌هاست با آن سروکار داریم، ولی نام آن را به تازگی می‌شنویم. ماشین حساب، نمونه ساده‌ای از هوش مصنوعی کاربردی است. در حال حاضر، هوش مصنوعی در قالب وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارهای مختلف در اختیار کاربران قرا ر دارد. کاربردهای این فناوری، بسیار گسترده، گوناگون و شگفت‌انگیز است و از طراحی لباس به سلیقه کاربر گرفته تا تولید محتوای متنی، تصویری، صدا و فیلم را در بر می‌گیرد. همچنین در حال حاضر، بسیاری از کاربران از هوش مصنوعی در طراحی خانه و خواندن نسخه پزشکی استفاده می‌کنند که این موارد خیلی پیش‌پاافتاده و سطحی است.
بسیاری از مردم از کاربردهای هوش مصنوعی اطلاع چندانی ندارند؛ درحالی‌که هوش مصنوعی می‌تواند شعر بگوید، داستان و نمایشنامه و مقاله و گزارش و خبر بنویسد، تیتر بزند، برای گزارش‌نویسی در رابطه با موضوعات روز ایده بدهد، آموزش گام‌به‌گام نوشتن کتاب و مقاله را به شما بیاموزد، بازی طراحی کند و مشاوره دهد؛ حتی این قدرت را دارد که یک اتاق بارش افکار با حضور شخصیت‌های خیالی تشکیل دهد و درباره یک موضوع، تبادل نظر کند. هوش مصنوعی می‌تواند بر اساس اطلاعاتی که از شما دریافت می‌کند با شما به گفتگو بنشیند. همه اینها تنها بخشی از کاربردهای هوش مصنوعی است.
چگونگی یادگیری
هوش مصنوعی، توانایی حل مشکلات و ارائه پاسخ به پرسش‌ها مبتنی بر داده‌های ذخیره‌شده در حافظه را دارد و پیوسته نیز درحال یادگیری است تا اشتباهات خود را کاهش دهد ولی ارتقای این فناوری، نیازمند داشتن حجم زیادی از اطلاعات است.
از سوی دیگر، افزودن اطلاعات برای شرکت‌های پشتیبان وب‌سایت‌های هوش مصنوعی، بسیار هزینه‌بر است، بنابراین، شرکت‌ها در ابتدا وب‌سایت را به‌صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می‌دهند تا آنان حجم اطلاعات موردنیاز را به هوش مصنوعی اضافه کنند، اما سؤال اینجاست که هوش مصنوعی چگونه با ورود اطلاعات توسط کاربر، یاد می‌گیرد؟
عباس عابدی، مدرس آموزش هوش مصنوعی، چگونگی کارکردهای این فناوری را این‌طور توضیح می‌دهد: وقتی کاربر به هوش مصنوعی دستور می‌دهد عکسی را تولید کند و سپس آن عکس را ذخیره می‌کند، هوش مصنوعی تشخیص می‌دهد که آن عکس خوب بوده و به خودش امتیاز می‌دهد و می‌فهمد که بار دیگر، همین روال را ادامه دهد، ولی اگر دستور تولید عکس تغییر کرد پی می‌برد که عکس خوب نبوده است. به این ترتیب تجربه کسب کرده و آن را در حافظه خود ذخیره می‌کند.
گام اول برای ورود به دنیای هوش مصنوعی
وارد شدن به دنیای هوش مصنوعی، مانند آموزش شناست که ابتدا باید آن را از قسمت کم‌عمق استخر شروع کرد، زیرا در غیر این صورت، امکان دارد کاربر را دل‌زده کند.
عابدی می‌گوید: کسانی که می‌خواهند وارد دنیای هوش مصنوعی شوند بهتر است در ابتدا از وب‌سایت‌های ساده و با امکانات کمتر مثل BING شروع کنند؛ زیرا خروجی‌های این وب‌سایت، متناسب با فرهنگ کشورمان است؛ یعنی زبان فارسی را به خوبی پشتیبانی می‌کند و برای کاربر، گیج‌کننده نیست.
برای این‌که بتوانیم به‌نحو بهتری از خدمات هوش مصنوعی استفاده کنیم باید زبان هوش مصنوعی را یاد بگیریم و مهم‌ترین اصل در استفاده از هوش مصنوعی، دستورنویسی خوب است. برای این‌که بتوانیم خروجی مطلوبی از هوش مصنوعی بگیریم باید دستورات به‌صورت جزئی وارد شده و از نوشتن دستور به‌صورت کلی خودداری شود. زبان هوش مصنوعی، انگلیسی است و با آن‌که بعضی از سایت‌های هوش مصنوعی، زبان فارسی را پشتیبانی می‌کنند، بهتر است از زبان انگلیسی استفاده شود.
این مدرس هوش مصنوعی می‌افزاید: هر وب‌سایت هوش مصنوعی، ویژگی‌ها و امکانات خاصی دارد و افرادی که با این فناوری کار می‌کنند بهتر است به‌طور همزمان از چند وب‌سایت استفاده کنند تا نتیجه بهتری بگیرند. هوش مصنوعی سرعت بالایی دارد و بر اساس فرمان های داده‌شده، خیلی سریع خروجی می‌گیرد و همیشه کیفیت را فدای سرعت می‌کند. وب‌سایت‌های هوش مصنوعی در دو نسخه رایگان و پولی در دسترس است که نسخه پولی آن، هم به‌روزتر است و هم قابلیت‌های بیشتری دارد.
عابدی با بیان این‌که در حال حاضر هوش مصنوعی یکی از روش‌های درآمدزایی به شمار می‌آید، معتقد است: اگر فردی به خوبی آن را فرا بگیرد و دستورنویسی بلد باشد، در آینده درآمد خوبی به واسطه این فناوری خواهد داشت؛ به‌عنوان مثال یک فرد بدون این‌که طراحی بداند و با نرم افزارهای طراحی نظیر فتوشاپ آشنایی داشته باشد می‌تواند با استفاده از رایانه یا تلفن همراه هوشمند خود به راحتی و به‌سرعت، پوستر، لوگو و بنرهای تبلیغاتی طراحی کند و بفروشد یا یک خیاط ماهر می‌تواند با استفاده از آن، لباس زیبایی طراحی کند.
جعل عمیق، چالشی جدی
هوش مصنوعی مانند سایر ابزارها و فناوری‌ها می‌تواند راه‌حل بسیاری از چالش‌ها شود، ولی از سوی دیگر قادر است به ابزاری مخاطره‌آمیز بدل شده و به حریم شخصی افراد و وجهه اجتماعی آن‌ها آسیب بزند. کلاهبرداران و شیادان با استفاده از تکنیکی بر پایه هوش مصنوعی موسوم به «جعل عمیق»، می‌توانند صدای مضطرب یک نفر را به‌صورت باورپذیر تولید کنند و پس از تماس تلفنی با یکی از بستگانش از او بخواهند فوری پول به حسابشان واریز کند، حتی می‌توانند با استفاده از این تکنیک فریبنده و به‌وسیله چهره اشخاص، محتواهای غیر اخلاقی تولید کنند.
در حال حاضر روزبه‌روز بر فهرست توانایی‌های هوش مصنوعی افزوده می‌شود که برخی از آن‌ها حس تعجب و حتی گاهی ترس را در انسان‌ها ایجاد می‌کند. بنابراین برای بهره‌برداری بهینه از آن باید به آموزش و بازآموزی نیروی کار، تدوین قوانین و مقررات مناسب و رعایت اصول اخلاقی توجه ویژه‌ای داشت؛ چون غول جدید چراغ جادو، دیگر به چراغ برنمی‌گردد و اگر به خوبی کنترل و هدایت نشود، می‌تواند در خدمت افراد شیاد قرار بگیرد و زندگی انسان‌ها و امنیت جامعه را به خطر بیندازد.
کارشناسان فعال در حوزه هوش مصنوعی اعتقاد دارند این فناوری نوپا با همه ویژگی‌های شگفت‌آوری که دارد، نمی‌تواند جای انسان را بگیرد، چون فاقد احساسات است و مهم‌تر آن‌که مغز انسان، میلیاردها نورون دارد و هیچ ابررایانه‌ای در دنیا وجود ندارد که قدرت نگهداری حجم زیاد اطلاعات را مانند مغز انسان داشته باشد و در نهایت این انسان است که باید به هوش مصنوعی دستور دهد که چه چیزی از او می‌خواهد.