اطلاعات نوشت: قزوین که به عنوان شهر ادب و فرهنگ و هنر معرفی می‌شود، مهد پرورش علما و دانشمندانی همچون میرزا عبدالوهاب علامه قزوینی، علامه علی اکبر دهخدا، دکتر سید محمد دبیر سیاقی، علامه محمد تقی قزوینی، بهاالدینی خرمشاهی و سید اشرف الدین حسینی « نسیم شمال » است.
در دهه‌های اخیر به سبب تنگناهای اقتصادی و عدم حمایت‌های سازمان‌های ذیربط نسبت به فعالیت‌های فرهنگی و هنری، این شهر عالم پرور با مشکلات متعددی مواجه شده است که به نظر می‌رسد بخشی از آنها به کم توجهی خانواده‌ها نسبت به کتاب و کتابخوانی جوانان و نوجوانان و آشنایی آنها نسبت به مزیت‌های مطالعه مربوط می‌شود و این کم توجهی هم از سوی خانواده‌ها و هم نهادها و ارگان‌های فعال در حوزه فرهنگ سبب شده است وضع توزیع و فروش کتاب و نشر با بحران جدی مواجه شود.
از مهمترین مشکلات صنعت نشر در استان قزوین می‌توان به بی توجهی به ساز و کارهای اقتصادی در تولید، توزیع و مصرف کتاب، نبود فرهنگ کتابخوانی، عدم ترویج کتابخوانی از سوی نهادهای آموزشی و نبود نهادهای صنفی تاثیرگذار در کتاب و کتابخوانی اشاره کرد.
در چنین شرایطی که اقتصاد کتاب در استان فرهنگ پرور قزوین در حال بدل شدن به بحران است ضروری است که تا فرهنگ مطالعه و جایگاه کتاب در جامعه و خانواده‌ها بیش از پیش رواج یابد تا این جایگاه علمی، فرهنگی و هنری شهر عالم پرور و پایتخت خوشنویسی کشور برای آیندگان محفوظ بماند و این در حالی است که در چند سال گذشته به سبب عدم استقبال خانواده‌ها از کتاب، حذف یارانه کاغذ و همچنین متمرکز شدن نمایشگاه‌های کتاب استانی در پایتخت مشکلات بسیاری برای ناشران، مولفان و فعالان حوزه نشر ایجاد کرده است.
صدور مجوز نشر بدون محدودیت قانونی
رئیس انجمن ناشران استان قزوین با اشاره به مشکلات در بازار نشر می‌گوید: رسالت کار در حوزه نشر کتاب تقویت زیرساخت‌های فرهنگی خانواده‌ها و روشنگری در جامعه است اما در سال‌های اخیر به سبب تعدد مجوز صدور نشر، مشکل نقدینگی، کاهش حمایت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از یارانه کاغذ و همچنین نبود آشنایی ناشران تازه کار و غیرفعال با اقتصاد نشر، مشکلات گسترده‌ای را برای ناشران فعال به وجود آورده است.
مصطفی حامدی فرد با بیان این که تعدد صدور مجوز برای ناشران، شأن و منزلت نشر را کاهش می‌دهد، می‌افزاید: در گذشته برای صدور مجوز نشر سختگیری‌های بسیاری اجرا می‌شد اما امروزه هر فرد با حضور در امتحان تایید صلاحیت علمی، به راحتی می‌تواند ناشر شود! همچنین افراد تحصیل کرده و بیکار، معلمان ، استادان دانشگاه و مولفان و همه افرادی که شاید یک یا چند نسخه کتاب نوشته‌اند این تصور را دارند که دریافت مجوز نشر یک امتیاز است و برای دریافت آن اقدام می‌کنند.
وی در مورد وضع صنعت چاپ و نشر می‌افزاید: وضع صنعت چاپ در استان قزوین هم از نظر تعداد عناوین و هم گستره موضوعات کتاب مناسب است اما متوسط شمارگان آنها، بسیار پایین آمده است و شاید به ۱۵۰نسخه برای هر عنوان کتاب برسد در حالی که در گذشته ۱۰۰هزار نسخه از یک عنوان کتاب هم چاپ می‌شد.حامدی فرد راهکار مناسب برای رونق کتابخوانی را پرداخت یارانه و حمایت‌های مالی از صنعت نشر می‌داند و می‌گوید: هزینه‌های چاپ کتاب بسیار بالا است و به سبب بالا بودن قیمت کتاب، کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرد بنابراین نیاز است که به منظور ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه، برای این حوزه یارانه در نظر گرفته شود.
وی می‌گوید: فقط کتاب‌های آراسته و فانتزی برای کودکان، برخی رمان‌های خاص برای نوجوانان و افراد میانسال و کتاب‌های کمک درسی مخاطب دارد و حتی برای کتاب‌های دانشگاهی وضع انتشارات خوب نیست و دانشجویان به دلیل گرانی کتاب‌ها ترجیح می‌دهند که از کتاب‌های دست دوم استفاده کنند.
وی در مورد مشکلات مولفان هم اظهار می‌دارد: وضع آنان هم چندان مطلوب نیست و به غیر از تعدادی مولف ، تصویرگر و گرافیست سرشناس در کشور، ما بقی مولفان یا برای تألیف کتاب مبلغ ثابت با درصد بسیار پایین دریافت می‌دارند و یا این که کتاب‌های خود را با شمارگان پایین منتشر می‌کنند.
رئیس انجمن ناشران استان قزوین به کاهش حمایت‌های دولتی از صنعت نشر اشاره می‌کند و می‌افزاید: در گذشته تسهیلات خرید دفتر کار و یا یارانه کاغذ به ناشران پرداخت می‌شد، اما امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که حتی چند جلد کتاب هم از طرف ادارات از ناشران خریده نمی‌شود.
حامدی فرد با بیان این که فروش آنلاین کتاب در فضای مجازی تاثیر مثبتی دارد و ناشران جوان می توانند در بازارهای دیجیتال فروش کتاب فعالیت کنند اما در مجموع انگیزه نشر بسیار که شده است، می‌افزاید: در گذشته کتابخوانان حرفه‌ای بیشتر بودند اما امروزه فضای مجازی بر کتاب خواندن افراد تاثیر گذاشته است.
اعظم خوئینی کارشناس نشر و ادبیات فارسی استان قزوین در مورد مشکلات ناشران در استان می‌گوید: وضع صدور مجوز نشر در چند سال اخیر، نسبت به گذشته آسان‌تر شده است و متقاضیان می‌توانند از طریق سایت دولتی درخواست خود را ثبت کنند.وی با بیان این که تعدد صدور مجوز مشکلی برای ناشران فعال ایجاد نمی‌کند، می‌افزاید: محدودیتی برای صدور مجوز نشر وجود ندارد و مجوزهای نشر هم هرگز باطل نمی‌شوند.
خوئینی با تاکید بر این که تعداد بسیار ناشران باید ساماندهی شود، ادامه داد: در حال حاضر از ۹۰ ناشر که مجوز نشر دریافت کرده اند فقط ۲۵ناشر فعال هستند و ضرورت دارد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محدودیتی برای چاپخانه‌ها و ناشران غیر فعال ایجاد کند.
وی در مورد حمایت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از فعالیت ناشران می‌گوید: تقریباً از ۲ سال گذشته یارانه خرید کتاب قطع شده است و وزارتخانه اعتبار سابق برای حمایت از نشر به استان‌ها نمی‌پردازد همچنین نیاز است که دستگاه‌ها و ارگان‌های ذیربط به حمایت از صنعت نشر ورود کنند و در حال حاضر اگر ناشران استانی بخواهند نمایشگاه برگزار کنند تلاش می‌شود با حمایت سازمان‌های ذیربط و از جمله شهرداری‌ها مکان و تجهیزات مورد نیاز آماده شود.
مرگ تدریجی یک رویا
کارشناس نشر و ادبیات فارسی استان قزوین با بیان این که فرهنگ و تربیت نسل‌های آینده به افزایش سرانه مطالعه و کتاب بستگی دارد، می‌گوید: وضع کتاب و کتابخوانی اصلاً مطلوب نیست و خانواده‌ها نقش تاثیر گذاری برای ترویج فرهنگ کتابخوانی دارند.
خوئینی ادامه می‌دهد: تیراژ ۵۰۰۰نسخه کتاب دیگر به رویا بدل شده است و در حال حاضر شاید ۲۰ نسخه کتاب به دلیل هزینه بر بودن و عدم حمایت‌های دولتی از سوی یک ناشر منتشر شود، همچنین در استان قزوین تا حدی از کتاب کودکان با شمارگان پایین استقبال می‌شود اما کتاب‌های تخصصی در حوزه‌های فلسفه یا جامعه شناسی وضع خوبی ندارند.
وی در مورد پایتختی کتاب قزوین هم می‌گوید: پایتختی کتاب پروسه‌ای است که با فعالیت یک اداره امکانپذیر نیست و باید شورای شهر، شهرداری، دانشگاه‌ها وسازمان‌های ذیربط همکاری کنند اما متاسفانه اراده جمعی برای پایتختی کتاب در قزوین وجود ندارد.
کارشناس نشر و ادبیات فارسی استان قزوین به استقبال از فروش مجازی کتاب اشاره می کند و می‌افزاید: بعد از دوران کرونا آزمون و خطایی در مورد نمایشگاه‌های مجازی کتاب انجام شد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
شقاقی، فرهنگی بازنشسته و دوستدار کتاب هم با اشاره به این نکته که امروزه جوانان علاقه‌ای به مطالعه کتاب‌های کاغذی ندارند و از طریق فایل‌های صوتی در فضای مجازی مطالعه می‌کنند، اظهار می‌دارد: جنس مطالعه نسل جدید تغییر کرده است و این موضوع باید از طریق متخصصان و از جمله جامعه شناسان و فرهنگ شناسان بررسی شود.
وی با بیان این که مولفه‌های مطالعه تغییر کرده است و باید به آن بها داده شود می‌افزاید: مطالعه کتاب‌های کاغذی برای نسل‌های گذشته جذاب بود و امروزه فرهنگیان و فعالان فرهنگ باید بتوانند با نسل جدید هماهنگ شوند و جامعه با تفکرات و اندیشه نسل جدید پیش برود.
شقاقی در مورد نمایشگاه های محلی کتاب می‌گوید: این نمایشگاه‌ها متاسفانه چندان پر بار نیست و کتاب‌های مفهوم گرا در نمایشگاه‌های محلی کمتر دیده می‌شود.
