مهتاب مظفری سوادکوهی خبرنگار اطلاعات نوشت: یکی از روش‌های مرسوم برای کنترل، پیشگیری و درمان برخی از بیماری‌ها در طب سنتی، زالو درمانی است. زالو کرمی‌از گروه نرم‌تنان است که تاکنون بیش از630 گونه از آن شناسایی شده و 15 گونه نیز در مصارف پزشکی کاربرد دارد. نام دیگر زالو درمانی لیچ تراپی است که اگر به صورت صحیح و توسط پزشک حاذق انجام شود، می‌تواند بسیار موثر باشد. این جاندار خون را از نقاط مختلف بدن بیرون می‌کشد و آنزیم‌های مفید و ماده رقیق کننده خون وارد بدن می‌کند.
«زالو درمانی» در جهان سابقه چند هزار ساله دارد و از حدود 2500 سال قبل در کشورهایی چون هند و یونان و سپس در بخش‌هایی از اروپا مرسوم بود. در قرن نوزدهم از زالو برای درمان سردرد، تب، دمل و زخم‌های عفونی استفاده می‌کردند و از سال 2004 میلادی ، سازمان غذا و داروی آمریکا، استفاده از زالو را برای درمان‌های پزشکی ، قانونی اعلام کرد.
زالو درمانی در ایران
زالودرمانی در کشور ما سابقه زیادی دارد و به 1500 سال قبل برمی‌گردد. در ایران، پزشکان بزرگی چون ابن سینا، جرجانی و رازی در درمان برخی از بیماری‌ها از زالو استفاده می‌کردند. ابن سینا جزو اولین کسانی بود که زالو درمانی و زالوی پزشکی را به جهان معرفی کرد. او هزار سال قبل در کتاب قانون خود به زبان عربی، زالودرمانی را به صورت علمی‌معرفی و آن را برای بیماران تجویز کرد.
جرجانی در کتاب سوم ذخیره خوارزمشاهی اشاره‌ای به نحوهٔ استفاده از زالو و جایگاه درمانی آن کرده است. او منفعت زالواندازی را بیشتر در درمان بیماری‌های پوستی می‌داند و معتقد است ابتدا باید تن را فصد کرد و سپس زالو انداخت. ابن سینا نیز بخش مبسوطی در مورد زالو دارد و چنین می‌گوید: از زالوهایی که کرک ریز و نرم دارند یا لاجوردی رنگ هستند پرهیز کنید، زیرا دچار غشی، خونریزی، تب، سستی و قرحه‌های بدخیم خواهید شد. از زالویی استفاده شود که در آب‌های خزه‌دار که محل زیست قورباغه‌هاست نمو کرده و نه زالویی که در آب‌های گل‌آلود سیاه بوده‌است.
پرورش زالو
در استان مازندران با ورود شرکت‌های دانش بنیان به حوزه پرورش و تکثیر زالو، این استان به یکی از مراکز مهم تکثیر زالوی طبی و صادرات فرآورده‌های آن به کشورهای همسایه در چند سال اخیر تبدیل شده است.
مازندران به دلیل داشتن طبیعت بکر و سرسبز، پتانسیل بسیار خوبی در زمینه تکثیر و پرورش زالو دارد. نیاز به سرمایه اندک و بازدهی فراوان و کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی و درمانی، زالو را به صنعتی پرسود تبدیل کرده که می‌تواند برای روستاهای منطقه، ارزآوری خوبی درپی داشته باشد. برآوردها نشان می‌دهد که ارزش صادراتی زالو بسیار بالاست و این محصول در کشورهای اروپایی و همسایه طرفداران زیادی دارد.
زالوی ایرانی از مرغوب‌ترین‌های جهان
زالوی «اورینتال» ایرانی از پرمشتری‌ترین زالوهای دنیاست. کریم رضایی ایوریق، پرورش دهنده زالو در استان مازندران به گزارشگر روزنامه می‌گوید: زالوی «اورینتال» ایرانی یکی از مرغوب‌ترین انواع زالو در جهان است که به دلیل بالا بودن میزان آنزیم در بزاق دهانش (86 درصد)، در طب سنتی کاربرد فراوانی دارد و به همان نسبت کشورهای اروپایی و آمریکا مشتریان پر و پا قرص آن هستند.
وی که حدود 10 سال است به پرورش زالو می‌‍پردازد، بهترین زیستگاه زالوی ایرانی را در شمال کشور می‌داند و می‌گوید: بنده اولین بهره‌بردار زالو در مازندران هستم که موفق شدم بعد از مدت‌ها دوندگی، مجوز پرورش و تولید زالو بگیرم. کار پرورش زالو را از خانه شروع کردم و بعدها آن را به صورت نیمه صنعتی ادامه دادم.
مشکلات صنعت
صنعت نوپای پرورش زالو، مشکلاتی دارد. رضایی ایوریق در این باره توضیح می‌دهد: در حال حاضر با راه‌اندازی سه سالن پرورش زالو به ظرفیت 400 هزار قطعه در سال، این کار را به صورت کاملا تجاری دنبال می‌کنم. مساحت هر سالن 319 مترمربع است و من برای احداث و تجهیز آنها تاکنون 7 میلیارد تومان هزینه کرده‌ام. از این 7 میلیارد، 3 میلیارد مربوط به تسهیلات اشتغال‌زایی است که از محل تبصره 18جهاد کشاورزی و با بهره بانکی 23 درصد دریافت کردم.
وی می‌افزاید: تولید و پرورش زالو در فضایی که من ایجاد کردم، سالانه 3 میلیارد تومان درآمد دارد. آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی از مشتریان پروپا قرص زالوی ایرانی هستند و زالوی مورد نیاز خود را از کشورهایی چون تایلند، مالزی، آلمان و روسیه خریداری می‌کنند. حتی کشوری مثل چین، بزرگترین واردکننده زالو در جهان به شمار می‌رود و کشور ما می‌تواند با فراهم آوردن زیرساخت‌های پرورش زالو ارزآوری خوبی داشته باشد.
به گفته وی، در حال حاضر قیمت یک عدد زالو در اتحادیه اروپا 6 یورو و در آمریکا 18 دلار است که در فصول مختلف سال قیمت‌ها متفاوت است. جالب است بدانید که طب سنتی در آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی متداول است و برخی از درمانگاه‌های آنها مجهز به بانک زالو هستند.
تعلل در صدور مجوزها
صدور مجوز و روند اداری از جمله مشکلات صنایع است. کریم رضایی ایوریق طولانی بودن پروسه صدور مجوزها و دست‌اندازهای اداری موجود را یکی از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان زالو می‌داند و می‌گوید: در اردیبهشت ماه سال 1397 درخواست مجوز پرورش زالو دادم که از طریق اداره کل شیلات مازندران به ادارات متبوع اعلام شد. متاسفانه این پروسه 6 سال طول کشید.
کار ساخت و ساز و تجهیز سالن‌های پرورش زالو فقط 6 ماه طول کشید، اما پرونده درخواست مجوز 8 ماه در سازمان همیاری شهرداری‌ها و 6 ماه در سازمان برنامه و بودجه استانداری معطل ماند.
وی تاکید می‌کند: اداره کل شیلات بیشترین همکاری را داشت، اما بانک و ادارات مرتبط برای وقت و هزینه یک تولیدکننده ارزش زیادی قائل نیستند.
شیلات حامی‌پرورش زالو
توسعه صنایع کوچک، توسعه محلی و در نهایت توسعه کشور را به همراه دارد و همین ضرورت حمایت مدیران منطقه ای از صنایع کوچک را یادآور می‌شود.
قاسم کریم زاده، مدیر کل شیلات مازندران در این رابطه به گزارشگر روزنامه می‌گوید: صنعت پرورش زالو در مازندران، یک صنعت نوپاست که در چند سال اخیر شروع به کار کرده است. در حال حاضر نیز فقط دو مرکز پرورش زالو در مازندران وجود دارد که یکی در شهرستان نوشهر با ظرفیت 500 هزار قطعه و دیگری در شهرستان قائم‌شهر با ظرفیت 400 هزار قطعه مشغول به کارند.
وی با تاکید بر اینکه هدف اصلی از پرورش زالو مصارف طبی و پزشکی است، می‌افزاید: پرورش زالو یکی از مشاغل مورد حمایت اداره کل شیلات مازندران است و ما برای تولیدکنندگان این محصول تمام قد ایستاده‌ایم.
مجوز مراکز پرورش زالو توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی و اداره کل منابع طبیعی صادر می‌شود که لازم است زمان آن به حداقل ممکن کاهش یابد. کریم‌زاده می‌افزاید: پرورش دهندگان زالو برای تولید و درآمدزایی، نیاز به اعتبارات دولتی و حمایت سایر دستگاه‌های اجرایی دارند تا اعتبار مورد نیاز برای گردش نقدینگی این مراکز تامین شود و ما از همه دستگاه‌های متولی می‌خواهیم در این مسیر کمک کنند.
او ادامه می‌دهد: پرورش زالو یک صنعت پرسود و ارزآور برای کشور است که می‌تواند در افزایش تولید ناخالص ملی بسیار موثر باشد. این حرفه علاوه بر مصارف پزشکی و دارویی در تولید بسیاری از محصولات جانبی چون روغن زالو و لوازم آرایشی نیز کاربرد دارد.
مدیرکل شیلات مازندران در پایان گفتگوی خود تاکید می‌کند: لازم است رسانه ملی و سایر رسانه‌های جمعی این صنعت نوپا را به جوانان معرفی کنند. تنها در این صورت است که تولیدکنندگان ما می‌توانند به حیات خود ادامه بدهند و سهم خود را در ارزآوری و صادرات کشور ایفا کنند.
