ایران پزشک نوشت: تبلیغات اغواگرانه در حوزه سلامت یکی از آن دردهای مزمن است که تقریبا زور هیچکس به آن نمی‌رسد و هر روز سر از یک رسانه در می‌آورند. وقتی نیازهایی در جامعه وجود داشته باشد، افرادی پیدا می‌شوند که از آن نیازها سوء استفاده کرده و محصولاتی را برای رفع آن نیاز به فروش برسانند و از این موضوع نهایت منفعت را ببرند.

به طور مثال، منابع علمی و پزشکان متخصص بارها اعلام کرده‌اند که محصولی برای رفع سفیدی مو وجود ندارد، اما همین سفیدی مو که یک مشکل جهانی است، درمان‌های واهی جهانی هم دارد و هر از گاهی تبلیغاتی از طریق شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای و حتی پیامک و پیام رسان‌ها منتشر می‌شود که مدعی فروش داروی رفع سفیدی کامل مو هستند.

موضوع فقط به رفع سفیدی مو محدود نمی‌شود و درباره درمان پروستات، افزایش قد، رفع ریزش مو و لاغری یا چاقی سریع اوضاع تقریبا همین است. مواردی که می‌توان گفت درمان قطعی ندارند و ادعاهایی که می‌شود از اساس اغواگرانه است و مدعیان به دنبال سوء استفاده بیشتر هستند.

داروها یا مکمل‌هایی در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی و حتی از طریق پیامک تبلیغ می‌شوند که ممکن است آسیب‌های جدی به سلامت افراد وارد کند. موضوعی که چندان تازه نیست، اما به سرعت در حال افزایش و گسترش است.

سجاد اسماعیلی «سخنگوی سازمان غذا و دارو» در این رابطه می‌گوید: بر اساس قانون، اگر برای همه این فرآورده‌های سلامت محور مثل داروهای شیمیایی، مکمل‌ها، برخی از فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی تبلیغاتی انجام شود که منجر به ترغیب مصرف این کالاها شود، ممنوع است. تبلیغاتی که در این زمینه به خصوص در شبکه‌های ماهواره‌ای انجام می‌شود، می‌تواند به سلامت مصرف کننده، آسیب جدی وارد کند.

وی ادامه می‌دهد: حتی برخی از این داروها یا مکمل‌ها که تبلیغ می‌شوند اصلا مجوزی از سازمان غذا و دارو ندارند و اگر در بازار ایران وجود داشته باشند، به عنوان قاچاق محسوب می‌شوند.

سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز در این زمینه می‌گوید: افراد برای تهیه هر دارویی باید با پزشک مشورت کرده و داروها با تجویز پزشک تهیه شوند. هر بیماری شرایط خاص خود را دارد و شبکه‌های ماهواره‌ای یا فضای مجازی حق تجویز دارو را ندارند.

همین چند سال پیش بود که حتی صداوسیما نیز محلولی را تبلیغ می‌کرد که می‌تواند سفیدی مو را رفع کند. این جنس تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی و پیام رسان‌ها نیز به وفور مشاهده می‌شوند، اما این موضوع یکی از آن ضعف‌های روانی افراد است که سوء استفاده‌گران به خوبی از آن بهره برداری می‌کنند.

اسماعیلی در این زمینه نیز می‌گوید: تبلیغاتی که درباره رفع سفیدی کامل مو انجام می‌شود، کاملا اغواگرانه هستند. هرچند محلول‌ها یا پودرهایی وجود دارد که رنگ مو را تغییر می‌دهد، اما دارویی وجود ندارد که سفیدی مو را به طور کامل برطرف کند. درباره افزایش قد نیز متغیرهای مختلفی مثل مباحث ژنتیکی و متغیرهای محیطی و غیره مطرح هستند و تبلیغاتی که در رابطه با داروی افزایش قد هم انجام می‌شود، دروغ و اغواگری است.

کیانوش جهانپور «پزشک و سخنگوی اسبق وزارت بهداشت» نیز در این رابطه می‌گوید: هیچ مدرک علمی مبنی بر امکان افزایش قد پس از سنین رشد وجود ندارد، اما چه بسیار مکمل‌های استاندارد یا غیر استانداردی در دنیا و شبکه‌های مجازی با این عنوان تبلیغ می‌شوند. افراد به اشتباه فکر می‌کنند در صورت مصرف، هورمون رشد انسانی (HGH) یا تحریک ترشح هورمون رشد در ۲۵، ۳۰ یا ۴۰ سالگی قدشان بلندتر خواهد شد.

نیاز به زیباتر شدن یا زیبا دیده شدن از جمله نقاط ضعفی است که منجر به آسیب دیدن انسان می‌شود. نقطه ضعفی که می‌تواند منجر به انجام اعمال جراحی زیبایی متعدد شود یا سفیدی مو را تبدیل به یک معضل روانی کند. افراد برای فرار از این تله‌های ذهنی دست به هر کاری می‌زنند و حداقل یک بار ممکن است در دام این جنس تبلیغات دروغین بیفتند.

وقتی به واسطه سیاست‌های نادرست، توجه اجتماعی از رسانه‌های رسمی به سمت فضای مجازی رفته و جامعه اعتماد کمتری به رسانه‌های رسمی دارد، خوراک‌های مختلف خبری و تشویق به مصرف داروها از طرف صفحه‌های مختلف در فضای مجازی، پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد و مخاطبی که حالا اعتماد بیشتری به فضای مجازی دارد، ممکن است که حداقل یک بار این جنس داروها را امتحان کند. در حالی‌که درباره بسیاری از این موارد بارها در رسانه‌های رسمی نوشته و گفته شده است.

موضوع مثل پیامک‌های جعلی سهام عدالت است. وقتی بارها و بارها گفته می‌شود که این پیامک‌ها جعلی و برای خالی کردن حساب بانکی ارسال می‌شوند، اما باز هم افراد این پیامک و لینک آن را باز می‌کنند و تلفن همراه خود را به ویروس آلوده می‌کنند. مرجعیت رسانه‌ای و اعتماد عمومی به رسانه یکی از آن نکات قابل تامل در حوزه سلامت است که نیاز به بازیابی دارد.