اطلاعات نوشت:  در این زمان که افزایش دما و کاهش بارش سبب خشکسالی در بسیاری از نواحی جهان شده است شاید بشر بتواند با کمک فناوری و انجام کاری متفاوت مانند "بارورسازی ابرها" بر این مشکل غلبه کند.البته "بارورسازی ابرها" در واقع ده ها سال است که وجود دارد و بسیاری از کشورهای جهان از آن استفاده می‌کنند.

کارشناسان می گویند: مطالعات نشان دادند هرچند این مساله ثابت شده که درمانی برای خشکسالی نیست، اما بارورسازی ابرها می‌تواند نه تنها یک ابزار مهم برای مدیریت آب باشد، بلکه برای کاهش آلاینده‌های جوی هم می‌تواند موثر باشد.

بارورسازی ابرها و بارندگی مصنوعی یکی از راه‌های تقریبا جدید برای مقابله با خشکسالی است که با مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایالات متحده قرار گرفته است.

بارورسازی ابرها در سراسر جهان به عنوان روشی برای افزایش بارش برف در زمستان و افزایش بارش برف پشته کوهستانی که از منابع تامین آب طبیعی در آن مناطق است، استفاده می‌شود.

اگرچه باید گفت: اثربخشی بارورسازی ابرها در هر پروژه‌ای متفاوت است اما در کل داده‌ها نشان داده است که پروژه‌های بلندمدت بارورسازی ابرها در کوه‌های نوادا و دیگر نقاط جهان باعث افزایش ۱۰درصدی یا بیشتر بارش برف سالانه در مناطق مورد نظر می‌شود.
 
بارورسازی ابرها تاثیر دارد؟

برای دهه‌ها تصور می‌شد بارورسازی ابرها موثر باشد و مطالعات اخیر هم به اثبات این امر کمک کرده‌اند که بارورسازی ابرها به راستی تاثیر خودش را حتی به میزان کم دارد و هیچ مدرکی مبنی بر مضر بودن «یدید نقره» که برای بارورسازی ابرها از آن استفاده می‌شود، وجود ندارد. کارشناسان می‌گویند بارورسازی ابرها به طور کلی ۵تا ۱۵درصد افزایش بارندگی را به همراه دارد. هرچند این مساله ثابت شده که هیچ درمانی برای خشکسالی نیست، اما بارورسازی ابرها می‌تواند یک ابزار مهم برای مدیریت آب باشد.

فرآیند ایجاد بارش به چند عامل مانند رطوبت کافی، حرکت‌های صعودی، وجود قطرک‌های باران یا کریستال‌های یخ و توزیع و اندازه مناسب آن‌ها در داخل ابر، وجود هسته‌های میعان و در نهایت فرآیند چگالش بستگی دارد که در صورت وجود همه این مولفه‌ها در ابر، بارش صورت می‌گیرد.

در شرایطی که ابر وجود دارد، اما باران نمی‌بارد از این پدیده به عنوان خنک‌کننده ابر استفاده می‌شود. در چنین شرایطی ممکن است دمای ابر نزدیک به صفر باشد و حتی بلورهای یخ در آن وجود داشته باشد؛ بنابراین بخار آب این ابر نمی‌تواند به صورت آب مایع متراکم شود. در این شرایط با استفاده از مواد شیمیایی که توسط هواپیما روی ابرها پاشیده می‌شود، می‌توان ابرها را سردتر کرد تا قطرات آب متراکم و باران تشکیل شود.

بنابراین بارورسازی ابرها در مناطق مختلف، متفاوت است که این امر به وضعیت آب و هوایی کشور بستگی دارد، کشوری که در منطقه خشک و مرطوب قرار گرفته، با کشور دارای آب و هوای سرد و زمستانی متفاوت است؛ از این‌رو بارورسازی زمانی کاربردی است که قبل یا بعد از خشکسالی، یک برنامه جامع بلندمدت پیوسته در یک کشور انجام شود، در این صورت می‌توان انتظار داشت بخشی از کمبود بارش در دوره خشکسالی توسط این روش، جبران شود.

اگرچه باران مصنوعی می‌تواند یک راهکار مناسب برای کم‌کردن خشکسالی در زمین باشد، اما هزینه‌های زیادی دارد و از طرف دیگر ممکن است آلودگی زیست محیطی ایجاد کند که هنوز عوارض آن برای اکوسیستم‌های مختلف به خوبی مطالعه نشده است.پ

باروری ابرها چگونه انجام می‌شود؟

هنگامی‌که باروری ابرها به صورت هوایی انجام می‌شود، یک هواپیما یدید نقره را بارگیری می‌کند. موشک‌های یدید نقره روی بال‌ها و بدنه قرار می‌گیرند. ابتدا باید خلبان به ارتفاع معینی برسد، یعنی در جایی قرار بگیرد که دما در آن‌جا ایده آل است. در این لحظه موشک‌های یدید نقره به ابر شلیک می‌شوند. یدید نقره باعث می‌شود که قطرات آب درون ابرها با هم منجمد شوند، دانه‌های کریستال برف را تشکیل دهند و در نهایت آنقدر سنگین ‌شوند که ببارند.

البته در غیاب فرآیند انجماد، قطرات به هم نمی‌چسبند و به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند که به صورت باران یا برف رسوب کنند. ابر در ابتدا به صورت کامل متشکل از آب است. در نهایت، همانطور که به سمت قله کوه می‌رود، ممکن است ۵۰درصد یخ یا شاید بیشتر از آن باشد. اما حتی اگر هم تا این میزان باشد، هنوز مقدار زیادی آب مایع در آنجا باقی مانده است. حتی در این شرایط هم باز، یک شانس دیگر وجود دارد تا بارندگی به اندازه‌ای بزرگ باشد که ریزش کند.

 از منظر تامین آب، بارورسازی ابرها بر فراز کوه‌ها بسیار ارزشمند است، چرا که آب به‌طور اساسی به صورت برف در می‌آید تا روان‌آب بهار ذخیره ‌شود. زمانی که این ابرها در دشت‌ها هستند، هنوز هم سودمندند زیرا به شارژ مجدد رطوبت خاک کمک می‌کنند. اما با این وجود به‌گونه‌ای نیست که بتوان آن را برای تاریخ بعدی ذخیره و استفاده کرد.  

 نکته مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که مطالعات نشان می‌دهد اثر دیگر این بارندگی‌ها در شستشوی ناشی از آن بارندگی است که امکان حذف آلاینده‌های متعدد از جو را در یک دوره کوتاه امکان‌پذیر می‌کند و می‌تواند برای کاهش غلظت گرد و غبار مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات و پژوهش‌های متعددی برای تخمین مقدار گرد و غبار ریز که در اثر بارش شسته می‌شود انجام شده که جدیدترین آن در سال ۲۰۲۰انجام شده است. نتایج این تحقیقات آزمایشی نشان داد، در مناطقی که تحت تأثیر باروری ابرها قرار داشتند، شاخص غلظت PM۱۰به دلیل اثر ترکیبی بارش و بارورسازی ابر کاهش یافت.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در این زمینه می گوید:اندازه‌گیری عملکرد و تأثیر بارورسازی ابرها در دنیای متغیرهای هواشناسی چالشی بزرگ در دنیا است.

احد وظیفه می افزاید: داده‌ها و مشاهدات زمینی قبل و بعد از آزمایش بارورسازی ابرها در برخی کشورها نشان می‌دهد که بررسی تأثیر و عملکرد بارورسازی کار آسانی نیست و به علت تغییرپذیری طبیعی پارامترهای مختلف ابر اغلب با دقت کافی قابل تشخیص نیست؛ با همه این اوصاف، مطابق گزارش‌های معتبر عملکرد و تأثیر بارورسازی ابرها در بهترین حالت استفاده کمتر از ۱۰درصد برآورد شده است.

وی ادامه می دهد: عملیات بارورسازی ابرها در دو نوع انجام می‌شود، یکی در ابرهای سرد زمستانی و دیگری در ابرهای گرم که به‌طور معمول در فصل گرم بهار و تابستان است و عملکرد و نتایج متفاوتی دارد.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تصریح می کند: خروجی نتایج جهانی درباره عملکرد بارورسازی ابرهای سرد زمستان به‌ویژه در مناطق کوهستانی که آب‌های فوق سرد فراوانی دارد، نشان می‌دهد که در این سیستم‌ها ظرفیت افزایش بارش در منطقه و بازه زمانی محدود امکان‌پذیر است، اما درصد تأثیر آن زیاد نیست و در این نوع بارورسازی هدف اصلی به‌طور معمول افزایش بارش برف و انباشت برف در مناطق کوهستانی است.

وی گفت: این در حالی است که برای تأمین ارزش افزوده این کار، باید تأثیر بارورسازی در بازه زمانی و فضایی گسترده و با علم به ویژگی‌های سامانه ابری مانند دینامیک و فیزیک ابر، ساختار دمایی، جهت و سرعت باد در لایه‌های مختلف جو انجام شود تا ارزش اقتصادی و اجتماعی از عملیات بارورسازی ایجاد شود.

وظیفه خاطرنشان می کند: به‌طورکلی بارورسازی ابرها موضوعی تحقیقی بوده که در برخی کشورها در حال انجام است که منعی برای انجام آن دیده نمی‌شود، منتها این کار باید بر اساس اصول و شناخت علمی از سامانه‌های جوی و ابری و برهم‌کنش‌های درون ابر و مبتنی بر نتایج و سنجش‌های فنی و علمی توسعه داده شود و نمی‌توان در تمام سامانه‌های ابری و در همه مناطق از بارورسازی نتایج مثبت انتظار داشت.