زهره شریفی در یادداشتی در ضمیمه جامعه امروز روزنامه اطلاعات نوشت: «با چاقو و اره و چکش، چهره و اندام انسان را هم تعمیر می‌کنند!» 

این جمله، به ظاهر خیلی ترسناک و غیرقابل تصور است که شخصی با این وسایل به جان بدنمان افتاده و نقص‌های آن را رفع یا حداقل ترمیم کند، تازه آن هم با خواسته خودمان! اما کاملا واقعیت دارد.

گرچه این جمله تیتر یکی از روزنامه‌های حدود هفتاد سال پیش است که هنوز مانند امروز خبری از انجام جراحی‌های بزرگ و پیشرفته در زمینه زیبایی نبود، اما به هر حال اولین قدم‌های شروع یک تحول عظیم در حوزه پزشکی در ایران به حساب می  آید که قبل‌تر از آن در کشورهای پیشرفته آغاز شده بود. مطمئنا این نوع ابزارها تنها در دستان یک «جراح متخصص پلاستیک» و به نقل امروزی‌ها «جراح زیبایی» معنای دیگری به غیر سلاخی بدن پیدا می‌کند و نتایجی چون زیباتر شدن و رفع نقص‌های آزاردهنده در انسان دارد.   

از همان ابتدای خلقت تا امروز، از داستان شیفتگی انسان‌ها به زیباتر شدن در ظاهر و دلایل آن که بگذریم تلاش‌های دیگرانی چون پزشکان و متخصصان این حوزه برای رسیدن به راهکارهایی که انسان را به این هدف نزدیک‌تر کند قابل‌تأمل است که چرا چنین انگیزه‌ای در آنان شکل گرفته تا انسانی را که زیبایی ظاهرش چه در صورت و چه در تن به اراده خالقش انتخاب شده است دگرگون کرده و به شکل و شمایلی درآورند که به صلاحدید و سلیقه خود مخلوق است. 

با نگاهی به گذشته درمی‌یابیم که برخلاف تصورمان، انگیزه و علت شکل‌گیری چنین تخصصی در حوزه پزشکی، تغییر دادن صورت‌ها و تن‌ها درجهت زیباتر شدن نبوده، بلکه دلیل اصلی این جراحی‌ها ترمیم نقص‌های پیش‌آمده بر اثر حوادث یا نقص های مادرزادی بوده است. 

اصطلاح پلاستیك از كلمه یونانی «پلاستیكوس» به معنی شكل دادن است. پزشكان معتقدند چندصد سال قبل از میلاد مسیح یك جراح یونانی، بینی یكی از بیماران خود را با استفاده از گوشت گونه او تحت عمل جراحی قرار داد.

همچنین نمونه هایی وجود داشته که جراحان از پوست پیشانی برای جراحی‌های بینی و دیگر اعضای بدن استفاده می‎كرده‌اند.

از طرفی بر اساس اسناد تاریخی، یک جراح بزرگ از هند باستان به نام «سوشراتا سمهیتا» حدود 600 سال قبل از میلاد برای رفع نواقص بینی و گوش اقداماتی انجام می‌دهد که آثار او در قرن هفتم هجری به زبان عربی ترجمه شده و پس از آن هم در اروپا پزشکان از تجربیاتش در زمینه جراحی زیبایی استفاده کرده ‎اند. 

اولین شخصی که از آثار «سوشراتا» بهره برد، پزشکی ایتالیایی به‌ نام «گاسپاره تاگلیکوزی» بود. او با پیوند بافت و پوست بازو به بینی صدمه‌‌دیده، اقدام به رفع نواقص بینی کرد.

از هزاران سال پیش که پزشکان اقدام به انجام جراحی پلاستیک به‌صورت ابتدایی کردند، پیشرفت زیادی در عمل‌های زیبایی اتفاق افتاد؛ چنان‎که در قرن نوزدهم، پزشکی آمریکایی به ‌نام «جان اورلاندو» برای اولین بار در دنیا با روش بسته اقدام به جراحی بینی کرد و به‌عنوان پدر جراحی نوین شناخته می‌شود.

از پزشکان معروف در این زمینه که بگذریم اولین شخصی که در تاریخ جراحی پلاستیک زیر تیغ و به گفته تیتر همان روزنامه، چاقو و اره و چکش رفت تا از چهره ناخوشایندی که جنگ‌طلبان برایش یادگاری گذاشته بودند، رهایی یابد، سربازی انگلیسی به نام «والتر یو» بود. 

جنگ‌جهانی اول، باعث تحول زیادی در جراحی پلاستیک شد. جراحات وحشتناک و شدیدی که روی صورت سربازان در دوره جنگ اتفاق می‌افتاد، پزشکان را ناچار به انجام جراحی پلاستیک می‌کرد. در آن زمان بود که همه مردم فهمیدند جراحی زیبایی چقدر در زندگی انسان‌ها تأثیرگذار و مهم است. 

والتر یو، ملوان انگلیسی که در جنگ دچار آسیب شدیدی شده‌ بود، اولین شخص در دنیاست که جراحی زیبایی به ‌صورت علمی و پیشرفته‌تر روی او انجام شد. جراحی والتر در سال 1912 میلادی توسط «هارولد گیلیز» انجام گرفت. 

«هارولد گيليز» مشهور به پدربزرگ جراحی پلاستیک، توانست با روش‌‌های ابتکاری‌ خود ضمن نجات جان مجروحان جنگی، زندگی دوباره‌‌ای به آن‌ها و دیگرانی که به دلیل حوادث گوناگون دچار نقص شده بودند، ببخشد. 

در نبود هرگونه کتاب‌ درسی و حتی مشورت و راهنمایی پزشکان دیگر، این پزشک جوان نیوزلندی باید به قوّه تخیل خود تکیه می‌کرد تا راه‌حل‌های ابتکاری برای بیمارانش پیدا کند. او در ابتدا به‌دنبال محلی بود که در آن پزشکان مختلف دور هم جمع شوند و تمامی موارد جراحت‌های صورت را درمان کنند.

گیلیز برای این‌ منظور، گروهی از پزشکان را در بیمارستان «کوئینز» گرد هم آورد. گروهی که او جمع کرده بود شامل جراحان، پزشکان، دندان‌پزشکان، رادیولوژیست‌ها، مجسمه‌سازان، نقاب‌سازها و عکاسان می‌شد که همگی در روند ترمیم صورت‌ مجروحان نقش مهمی ایفا می‌کردند.

در ادامه ناراحتی‌های شدید از میزان آسیب‌دیدگی صورت که سربازان در طول جنگ جهانی اول و دوم به طور وحشتناکی متحمل آن شده بودند، دکتر گیلیز با تمام تلاش به ادامه کار برای درمان این سربازان پرداخت و در پی آن اولین بیمارستان در دنیا را هم برای ترمیم آسیب‌های صورت تأسیس کرد. 

یکی دیگر از سربازانی که تحت عمل جراحی توسط این پزشک قرار گرفت «ویلیام اسپرکلی»، افسر جنگلبانان در انگلستان بود. او در جنگ جهانی اول در اثر شلیک گلوله، بینی خود را از دست داد.

هارولد گیلیز این مرد را تحت ترمیم با «فلاپ پیشانی» قرار داد؛ تکنیکی که هم‌اکنون نیز عینا توسط جراحان گوش و حلق و بینی استفاده می‌شود. بعد از چند ماه بینی ویلیام کاملا ترمیم شد. این اولین جراحی مدرن ثبت‌شده بینی در عصر مدرن است. 

مهارت‌هایی که این پزشک در طول درمان رنج‌های بیماران خود به سختی به دست آورده بود توسط دیگر پزشکان بعد از او مورد استفاده قرار گرفت. تلاش‌ها و دلسوزی‌های این جراح بزرگ برای بیماران به حدی تأثیرگذار بود که اندکی پس از اعلام عمومی مرگ این چهره‌ درخشان دنیای پزشکی، صدها نامه‌ روانه‌ منزل شخصی او شد. 

مردی نوشته بود: «هیچ‌وقت نمی‌توانم محبتی را که به من کردید فراموش کنم. شما کاری کردید که زندگی من بار دیگر، ارزش زیستن داشته باشد. من آن‎قدر ظاهرم خوب است که وقتی به دیگران می‌گویم ۱۱ سال قبل تقریبا در آتش جزغاله شده بودم، ‌کسی حرفم را باور نمی‌کند.» خبرنگاری هم در نامه‌ای نوشته بود: «فکر نمی‌کنم مرا یادتان باشد، چون من هم یکی از خیلی آدم‌های دیگر هستم. ولی این مهم نیست، چون ما تو را به یاد داریم.»

در کشورمان ایران، اولین اتفاقات در زمینه جراحی پلاستیک برمی‌گردد به حدود 86 سال پیش، زمانی که دکتر «سیروس اصانلو» یکی از پزشکان بیمارستان رازی برای فراگیری جراحی پلاستیک به انگلیس و آمریکا رفت و دوره تخصص جراحی پلاستیک را در کنار بزرگ‌ترین نوابغ جراحی پلاستیک آن دوره یعنی «سرهارولد جیلیز» و «پرفسور وبستر» ‌گذراند. 

دکتر اصانلو که او را «پدر جراحی پلاستیک ایران» می‌نامند، بعد از بازگشت به ایران در سال۱۳۳۰ه.ش، بخش جراحی پلاستیک را در بیمارستان هزار تختخوابی آن زمان (بیمارستان امام خمینی) راه‌اندازی کرد و اولین جراحی‌های ترمیمی و زیبایی را در آن‌جا بر روی بیماران و متقاضیان انجام داد. 

او همزمان تربیت و آموزش دانشجویان بسیار زیادی را هم در این زمینه آغاز کرد و تعدادی از جراحان ایرانی را برای آموزش تکمیلی در شاخه‌های جراحی پلاستیک به خارج از کشور فرستاد.

اما فعالیت این پزشک متخصص جراحی پلاستیک به همین جا ختم نشد. اصانلو بخش جراحی پلاستیک و ترمیمی را در دانشگاه تهران فعال و تیمی از بهترین متخصصان جراحی دنیا را برای فعالیت در این مرکز به ایران دعوت کرد. این تیم در شاخه‌های مختلف جراحی پلاستیک و ترمیمی از جمله جراحی جمجمه، فک و صورت، جراحی ناهنجاری‌های مادرزادی و... تبحر داشتند. 

سال‌ها و بهتر است بگوییم قرن‌ها بعد از اولین جراحی‌های پلاستیک با هدف زندگی بخشیدن به بیمارانی که در اثر حوادث مختلف دچار نقصی در صورت و تن خود شده بودند، بیشتر علت‌ها برای رفتن پیش جراحان پلاستیک در عصر مدرن، به خاطر کسب زیبایی بیشتر و گاهی هم فرار از واقعیت است. 

اکنون شاهد پیشرفت‌های شگفت‌انگیزی در جهان در زمینه جراحی زیبایی و پلاستیک هستیم که برخی از متخصصان آن، وقت خود را برای ترمیم و بهبود زخم‌ها و نقص‌های ناخواسته در صورت و تن انسان‌ها می‌گذرانند و برخی دیگر برای تغییر دادن چهره و فیزیک متقاضیانی که خواهان زیباتر شدن بر اساس معیارهای مادی‌گرایان و سرمایه‌داران شرکت‌های تبلیغاتی هستند.