مینا حیدری - روزنامه اطلاعات| تبعات بحران انرژی بسیار جدی است و اشتغال و معیشت مردم را هدف قرار می‌دهد.
قطعی پیاپی برق در کشور یکی از معضلاتی است که این روزها به سایر معضلات شهروندان همچون ترافیک، آلودگی هوا و بسیاری دیگر از مسائل لاینحل کشور افزوده شده است. اختلال در کسب‌وکارهایی که به برق وابسته‌اند، خرابی و ازکارافتادن دستگاه‌های برقی شهروندان، اختلال در تردد و تصادف در سطح شهر به دلیل خاموشی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، اختلال در خدمات‌رسانی به بیماران در برخی مراکز درمانی و زمین‌خوردن شهروندان به دلیل تاریکی معابر و اختلالات روانی ناشی از حوادثی مانند ماندن در آسانسور از جمله اتفاقاتی است که قطع برق با خود به همراه دارد. دولت، دلیل اعمال محدودیت‌های برق را جلوگیری از مازوت‌سوزی و آلودگی هوا اعلام کرده اما ناترازی انرژی یکی از دلایل مهم این خاموشی‌هاست.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در ابتدای قطع زمان‌بندی‌شده برق در حساب «ایکس» خود نوشت: «شرط عدالت نیست برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه آن را پرداخت کند. از همین رو به دستور رئیس‌جمهور، مازوت‌سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان که شرایط ویژه‌ای دارند، متوقف می‌شود. می‌توان برای مدت محدودی، خاموشی منظم را جایگزین تولید سم برای عموم شهروندان کرد»، اما مسأله اینجاست که باوجود قطعی برق و قطع مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها این معضل، حل نشده و به نظر می‌رسد مازوت‌سوزی در کشور همچنان ادامه دارد؛ زیرا آلودگی هوا در شهر تهران و برخی کلان‌شهرها در روزهای متمادی به سطح هشدار رسیده است و قطعی برق نیز همچنان ادامه دارد. در هفته آخر آذرماه، کمبود انرژی، سرما و آلودگی هوا بیش از نیمی از کشور را به تعطیلی کشیده است و مسئولان مختلف، نظرهای متفاوتی در این زمینه ابراز کرده‌اند اما شرایط گویای آن است که بحران ناترازی انرژی از کنترل خارج شده و چاره‌ای جز تعطیلی‌های سراسری نداریم.
اختلال در زندگی شهروندان
آقای سلیمانی، شهروند تهرانی می‌گوید: ساعات نامشخص و طولانی قطعی برق، زندگی را برایمان دشوار کرده و اصلا نمی‌توانیم برای روزمان برنامه‌ای داشته باشیم.
یک روز برق از ساعت ۹ صبح تا ۱۱ قطع می‌شود، روز دیگر ساعت ۱۵ تا ۱۷ و بعد دوباره در یک‌بازه یک ساعت و نیمه در شب نیز قطع می‌شود و این اتفاق نه در یک روز بلکه روزهای متمادی در حال وقوع است.
مسأله اینجاست که با قطع‌شدن برق، آب، اینترنت و آنتن‌های تلفن همراه هم قطع می‌شود. بارها برای خروج از منزل، پشت درب‌های اتوماتیک مانده‌ایم که باز کردن آن‌ها گاهی بسیار زمان‌بر است. ماندن در آسانسور هم یکی از اتفاقاتی است که در پی قطعی برق، چندین بار برای همسایگان رخ داده و سکونت افراد مسن در طبقات بالای ساختمان نیز معضل دیگری برای شهروندان است،زیرا زمانی که برق قطع می‌شود آن‌ها حتی برای شرایط اورژانسی هم نمی‌توانند از خانه خارج شوند.
صنایع جان می‌دهند
آقای هویدی صنعتگری که در یک مجتمع صنعتی در نزدیکی باقرشهر تهران مشغول فعالیت است می‌گوید: معضل ما از تابستان شروع شد، برخی روزها تا پایان روز برق نداشتیم و حالا یک روز برق نیست و یک روز گاز. خاموشی‌های مداوم تقریبا نیم بیشتری از هفته را تلف می‌کند و این اتفاقات، ضربه نهایی را به کسب‌وکارهایی که هر روز در حال جان‌دادن هستند وارد می‌کند.
آقای اکبری، افسر راهنمایی و رانندگی می‌گوید: از آبان‌ماه که قطعی برق، پیوسته اجرا می‌شود چراغ‌های راهنمایی نیز با خاموشی روبه‌رو شده‌اند و گره دیگری به معضل ترافیک تهران افزوده‌اند.
این خاموشی‌ها منجر به ترافیک شدید، سردرگمی ماشین‌ها و شهروندان برای عبور از خیابان و همچنین کاهش ایمنی شده و پلیس راهور در این شرایط با فشار مضاعفی روبه‌روست. این خاموشی‌ها حتی سبب بروز سوانح برای عابران پیاده هم شده است.
بیماران سردرگم
خانم ثابت که پرستار یکی از پلی‌کلینیک‌های تهران است می‌گوید: این روزها به دلیل آلودگی هوا و شیوع بیماری آنفلوآنزا کلینیک ما بسیار شلوغ است. متأسفانه عصرها که اوج مراجعه بیماران به درمانگاه است گاهی برق قطع می‌شود، برق اضطراری هم فقط بخشی از اتاق‌ها و دستگاه‌ها را به کار می‌اندازد و بخش تصویربرداری، آزمایشگاه، سونوگرافی و برخی دیگر از بخش‌های درمانگاه از کار می‌افتند و بیماران سردرگم و خسته ناچارند به مراکز دیگر مراجعه کنند.
بحران جدی است
مهدی مسائلی، دبیر سندیکای صنعت برق ایران درباره بروز ناترازی انرژی در ایران می‌گوید: مشکل ناترازی انرژی از تابستان در کشور افزایش یافت و تصور می‌شد که این اتفاق به دلیل گرمای شدید هواست اما این وضعیت در زمستان نیز ادامه یافته و همچنان با مشکل ناترازی انرژی مواجهیم، زیرا برای تأمین انرژی نیروگاه‌ها سوخت کافی نداریم.
اگرچه رتبه نیروگاه‌های کشور در مقیاس جهانی، دوازدهم یا نهایتا چهاردهم است اما هر یک‌درصد راندمان نیروگاه، به مصرف سوخت و موارد دیگر بستگی دارد. طی این سال‌ها تحریم‌های گوناگونی بر کشور اعمال شده و ما نتوانستیم آن‌گونه که بایدوشاید نیروگاه‌ها را نوسازی و به‌روزرسانی کنیم. در واقع سوختی که به نیروگاه‌ها می‌دهیم باتوجه‌به راندمانی که نیروگاه‌ها باید داشته باشند کافی نیست، به همین جهت امروز با کمبود انرژی مواجهیم و خروجی نیروگاه‌ها که همان انرژی برق است در کشور به میزان لازم حاصل نمی‌شود؛ بنابراین دچار بی‌برقی شده‌ایم.
آقای مسائلی می‌افزاید: تحریم‌ها و کمبود نقدینگی دست‌به‌دست هم داده‌اند و باعث بروز این وضعیت شده‌اند. مسئولیت این اتفاق، نه با دولت چهاردهم است که تازه‌کار را به دست گرفته و نه با دولت سیزدهم. تمامی دولت‌ها و شرایط حاکم بر کشور سبب شده با این شرایط مواجه شویم. ما انتظار داشتیم بحران در تابستان سال آینده شدت یابد اما متأسفانه از زمستان امسال شاهد این بحرانیم.
مانع بحران اشتغال شویم
دبیر سندیکای صنعت برق می‌گوید: شاید اگر برق خانگی قطع شود اتفاق چندان مهمی رخ ندهد اما اکنون برق صنایع و شهرک‌های صنعتی قطع می‌شود و آن‌ها یک روز برق ندارند و یک روز گاز و تولید در کشور عملا ازکارافتاده است. در این شرایط، اقتصاد کشور درگیر خواهد شد و در نتیجه مسائل اقتصادی، اشتغال نیز دچار مشکل می‌شود. تأثیر بحران انرژی، تک‌بعدی نیست و باید به طور کلان به آن نگریست. نمی‌توانیم مسئولان حوزه انرژی، چه برق و چه گاز را متهم کنیم و از سوی دیگر نمی‌توان مردم را هم به مصرف بی‌رویه متهم کرد. واقعیت اینجاست که سلسله‌عواملی دست‌به‌دست هم داده‌اند و ما اکنون گرفتار این وضعیت شده‌ایم. در حال حاضر، صرف انرژی برای یافتن مقصر برای این وضعیت، اشتباه است و باید راهکار عبور از آن را به کار ببندیم.
آقای مسائلی می‌افزاید: راه‌حل ابتدایی و کوتاه‌مدت، کاهش مصرف انرژی است و این کاهش مصرف اصلا به آن معنا نیست که مردم مسئول این وضعیت هستند، زیرا در حوزه برق و گاز، عرضه به‌شدت کاهش‌یافته و ناچاریم با تدابیری مانند کاهش دمای منازل و خاموش‌کردن وسایل و لامپ‌های غیرضروری، مصرف را کاهش دهیم. حتی اگر این کاهش مصرف صورت گیرد همچنان افق روشنی نمی‌توانیم داشته باشیم، اما برای این‌که در شبکه دچار قطعی سراسری نشویم راهی جز کنترل مصرف نداریم.
این کارشناس حوزه انرژی ادامه می‌دهد: آنچه امروز شاهد آنیم حاصل عملکرد دولت‌های گوناگونی است که به فردای کشور توجه نداشته و زیرساخت‌های لازم را فراهم نکرده‌اند. ما به‌هرحال در شرایط تحریم هستیم و برای تأمین ارز و حتی کسب درآمدهایمان دچار مشکلیم. اکنون به لحاظ تکنولوژیک هم چندان بهره‌مند نیستیم و راهکار کوتاه‌مدتمان مصرف بهینه نیست، بلکه کاهش مصرف است.
برای حل این بحران در بعد کلان باید نگرشمان را در ارتباط با دنیا تغییر دهیم، در غیر این صورت این شرایط سال‌های سال تداوم دارد و متأسفانه بهبود آن در کوتاه‌مدت اتفاق نمی‌افتد.
تبعات بسیار جدی
آقای مسائلی می‌گوید: اگر پول کافی به حوزه انرژی تزریق شود و ارتباطاتمان را با دنیا بهبود بخشیم و تکنولوژی‌های روز را سریع‌تر به کشور بیاوریم یا مواد اولیه تکنولوژی‌هایی را که داخلی‌سازی کرده‌ایم تأمین کنیم به نظر می‌رسد حدود ۵ سال زمان لازم است تا بتوانیم این شرایط را سامان دهیم. مسأله مهم اینجاست که اگر به این زیرساخت‌ها بی‌توجهی کنیم به هیچ عنوان در کوتاه‌مدت نمی‌توان آن را ترمیم کرد.
دبیر سندیکای صنعت برق ایران می‌افزاید: اگر این وضعیت ادامه یابد، بخش‌هایی از نیروگاه‌ها ممکن است از مدار خارج شوند و برای این‌که نیروگاه‌ها را در مدار داشته باشیم ناچاریم تصمیمات دیگری اتخاذ کنیم. خوشبختانه بحران سوخت هنوز به حوزه حمل‌ونقل عمومی و جاده‌ای نرسیده است اما نباید فراموش کرد که در حوزه برق، چهار رکن پول، آب، سوخت و مدیریت باید به‌خوبی تأمین شود و در این سال‌ها در حوزه مدیریت نیز با چالش‌هایی مواجه بوده‌ایم. دولت چهاردهم ناگزیر است عزمش را برای حل این مشکل جزم کند؛ زیرا تبعات آن بسیار جدی است و اشتغال و معیشت مردم را هدف خواهد گرفت.
