جماران نوشت: جمهوری اسلامی ایران در برابر دونالد ترامپ چه گزینه هایی دارد؟ واشنگتن پست با طرح این سوال می نویسد: با نزدیک شدن به بازگشت ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا، ایران در حال بررسی گزینه های خود است. بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید بحث‌های شدیدی را در داخل ایران دامن می‌زند، جایی که کارشناسان و مقامات آشکارا در حال بررسی این موضوع هستند که آیا باید با دولت او مذاکره کنند یا موضع خصمانه‌تری از جمله گام‌های احتمالی به سمت بمب هسته‌ای را اتخاذ کنند. در روزهای پس از انتخابات، برخی از مقامات ایرانی با احتیاط اعلام کردند که مایل به گفت و گو هستند، حتی در شرایطی که جناح‌های تندرو می‌گویند مخالف مذاکره هستند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در حاشیه جلسه هیئت دولت در این هفته به خبرنگاران گفت: کانال های ارتباطی بین ما و آمریکایی ها همچنان وجود دارد.
هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل روز پنجشنبه از اظهار نظر درباره گزارش نیویورک تایمز مبنی بر دیدار ایلان ماسک، متحد ترامپ با سفیر ایران در سازمان ملل در نیویورک در روز دوشنبه خودداری کرد. در این گزارش آمده است که این دیدار به درخواست ماسک و بر چگونگی تنش زدایی بین تهران و واشنگتن متمرکز بوده است.
ماسک بلافاصله به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد و مشخص نیست که آیا ترامپ اجازه این دیدار را داده است یا خیر. دادستان های فدرال روز جمعه اتهاماتی را علیه سه مرد مطرح کردند که می گویند از سوی حکومت ایران برای ترور برخی چهره ها در امریکا از جمله دونالد ترامپ برنامه ریزی کرده بودند. ایران این ادعا را رد کرده است و با وجود طرح این ادعاها، ترامپ در اظهارات اخیر گفته است که «دوست دارد ایران را بسیار موفق ببیند.» او ماه گذشته در مصاحبه ای گفت: «تنها چیز این است که آنها نمی توانند سلاح هسته ای داشته باشند.»
ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود استراتژی «فشار حداکثری» بر ایران را دنبال کرد و از توافقی که برنامه انرژی هسته‌ای این کشور را محدود می‌کرد خارج شد، او تحریم‌ها را مجدداً اعمال کرد و دستور حمله‌ای را داد که منجر به «کشته شدن» ژنرال برجسته ایرانی قاسم سلیمانی شد. ترامپ ادعا می کرد که توافق هسته ای که توسط دولت اوباما مذاکره شد، طیف کاملی از آنچه او تهدیدات ایران خواند از جمله موشک های بالستیک و حمایت از شبه نظامیان متحد در منطقه را پوشش نمی دهد.
اما برای رهبران ایران، سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ و همچنین تمایل او برای دیده شدن به عنوان فردی که در نهایت میتواند معامله ها را جوش بدهد، نشانه‌هایی هستند که دیپلماسی هنوز ممکن است. به گفته تحلیلگران، اکنون که این دو دشمن در حال انجام جنگ سایه طولانی مدت خود در علنی هستند، اتخاذ موضع تهاجمی تر نیز خطر درگیری بیشتر با اسرائیل را به همراه دارد.
واشنگتن پست در ادامه این گزارش به نقل از برخی کارشناسان ادعا می کند که یکی از عوامل کلیدی این است که ایران امروز نسبت به هشت سال پیش که ترامپ برای اولین بار رئیس جمهور شد، ضعیف تر است. الکس واتانکا، مدیر برنامه ایران در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن با طرح این ادعا می گوید: «در سال ۲۰۱۷، وقتی ترامپ وارد کاخ سفید شد، دست ایران بالا بود. تهران اخیراً توافق هسته‌ای را امضا کرده بود که اکثر تحریم‌های بین‌المللی را لغو کرد و به آن اجازه فروش نفت در بازار جهانی را داد. شرکت های اروپایی از جمله غول های خودروسازی، هواپیما و داروسازی آماده سرمایه گذاری در ایران بودند. اما در حال حاضر اقتصاد ایران دچار افت و خیزهای بسیار شده و ضربه هایی هم به استراتژی دفاعی ایران وارد شده است.»
این تحلیل گر با اشاره به حملات یک سال اخیر اسرائیل به مواضعی در داخل ایران و همچنین اعضای محور مقاومت در غزه و لبنان ادعا می کند که اسرائیل ستون‌های کلیدی دکترین بازدارندگی منطقه‌ای ایران را منهدم کرده است. او در ادامه ادعا می کند که ایران برای جبران ضربه های وارد شده و بازسازی خود به پول نیاز دارد.
واشنگتن پست در ادامه ادعا می کند که ممکن است ترامپ و دستیاران جنگ طلب او آسیب پذیری فعلی ایران را فرصتی برای اعمال فشار بیشتر بر این کشور بدانند. الیز استفانیک، نماینده آمریکا از نیویورک، منتخب ترامپ برای سفارت سازمان ملل، به تازگی در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشته بود: ایالات متحده آماده بازگشت به کمپین فشار حداکثری رئیس جمهور ترامپ علیه ایران است.
برایان هوک، نماینده سابق ترامپ در امور ایران، هفته گذشته در مصاحبه ای با سی ان ان با تکرار ادعاهای بی پایه واساس درباره ایران گفته بود که رئیس جمهور منتخب «می داند که عامل اصلی بی ثباتی در خاورمیانه امروز رژیم ایران است.» با این حال، هوک گفت که ترامپ «هیچ علاقه ای به تغییر رژیم ندارد.»
دونالد ترامپ در یکی از مصاحبه های اخیر خود نیز گمانه زنی ها درباره تمایل او برای تغییر نظام در ایران را رد کرده و گفته بود که باید با خودمان صادق باشیم ما حتی نمی توانیم خودمان را اداره کنیم.
سیاستمداران تندرو در هفته‌های اخیر از رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای خواسته‌اند که دکترین دفاعی کشور را برای اجازه تولید سلاح‌های هسته‌ای بازبینی کند. رهبر ایران که حرف آخر را در مورد همه مسائل سیاست خارجی و امنیت ملی می زند، در سال ۲۰۰۳ فرمانی دینی مبنی بر ممنوعیت استفاده از سلاح هسته ای صادر کرد. اما تنش ها بین اسرائیل و ایران افزایش یافته و هر دو حملات خود را به خاک دیگری آغاز کرده اند. در آخرین دور در ۲۶ اکتبر، اسرائیل به تأسیسات نظامی ایران حمله کرد و چهار سرباز را کشت.
در این میان کمال خرازی، وزیر امور خارجه سابق و مشاور رهبر ایران، در مصاحبه ای با شبکه المیادین لبنان گفته بود که اگر ایران با یک تهدید وجودی مواجه شود، در سیاست هسته ای خود تجدید نظر خواهیم کرد. این موضوع هنوز روی میز است. ما در حال حاضر توانایی فنی تولید سلاح هسته‌ای را داریم و هیچ مشکلی در این زمینه نداریم.
در پی پیروزی ترامپ، احمد نادری، از نمایندگان تندرو مجلس ایران گفته بود که ایران باید به سرعت آزمایش هسته ای انجام دهد و آن را به طور رسمی اعلام کند تا بتواند حداکثر بازدارندگی را ایجاد کند. اظهارات وی پیش از سفر پرماجرا روز پنجشنبه رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران صورت گرفته بود.
گروسی در یک کنفرانس خبری (در پاسخ به جماران) گفت: فضای مذاکره و دیپلماسی بزرگ‌تر نمی‌شود بلکه در حال کوچک‌تر شدن است.
واشنگتن پست در ادامه این گزارش ادعا می کند که تشدید تنش و اتخاذ رویکرد تقابل‌گرایانه خطرات شدیدی را برای تهران به همراه دارد. این رسانه به مشکلات داخلی و اقتصادی ایران به عنوان مستندات این ادعای خود اشاره کرده است.
دیوید آلبرایت، مؤسس مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل، یک مؤسسه غیرانتفاعی متمرکز بر توقف گسترش سلاح‌های هسته‌ای معتقد است که تبادل تنش میان اسرائیل و نیروهای نزدیک به ایران در منطقه و خود ایران یک تحول جدید است چرا که تاکنون مشخص نبود که اسرائیل قادر به انجام چه کارهایی است. تهران باید رویکرد خود را در قبال ایالات متحده متعادل کند. ترامپ گفته است که فشار کمتری بر اسرائیل برای مهار عملیات نظامی خود در خاورمیانه وارد خواهد کرد.
سه کارشناس خاورمیانه در شورای روابط خارجی اروپا روز چهارشنبه نوشتند: در حالی که پیروزی ترامپ به هر دو طرف ایرانی و اسرائیلی در مورد اقدام بعدی آنها زمان داده است اما هر دو احتمالاً تلاش خواهند کرد تا قبل از ریاست جمهوری ترامپ، در میدان مزیت ایجاد کنند. این تلاش می تواند اوضاع منطقه را وارد مرحله خطرناک تری کند.
