شکیبا مرادی آهنی خبرنگار اطلاعات نوشت:پنجشنبه گذشته روز پرستار بود؛ هر سال در این روز، فرصت تازه‌ای پیش می‌آید تا از تلاش‌های بی‌وقفه افرادی که بی‌ادعا در خط مقدم بهبود و درمان بیماران هستند، قدردانی کنیم. اما لازم است نگاهی عمیق‌تر به چالش‌هایی بیندازیم که این قشر پرتلاش و حیاتی با آن‌ها روبه‌رو هستند. یکی از این مسائل مهم، فرسودگی تجهیزات بیمارستانی است؛ معضلی که نه‌تنها عملکرد پرستاران را به‌شدت محدود می‌کند، بلکه مستقیماً بر سلامت بیماران تأثیرگذار است. پرستارانی که از تجهیزات کارآمد برخوردار نباشند، نمی‌توانند با خیال راحت خدمات درمانی ارائه دهند و این امر می‌تواند منجر به طولانی‌تر شدن زمان درمان و افزایش مشکلات سلامتی شود.
فرسودگی تجهیزات بیمارستان‌ها
در شرایطی که کمبود نیروی انسانی و فشار کاری بر دوش پرستاران سنگینی می‌کند، تجهیزات ناکارآمد و فرسوده به‌عنوان مانعی در مسیر انجام وظایف پرستاران قد علم کرده است، مشکلات این حرفه حیاتی بسیار فراتر از آن است که به‌سادگی بتوان از آن عبور کرد. آمارها به روشنی نشان می‌دهند که فرسودگی تجهیزات بیمارستانی به یک معضل گسترده در مراکز درمانی کشور تبدیل شده است.
به‌طور میانگین، بیش از ۵۰ درصد تجهیزات بیمارستانی در بیمارستان‌های دولتی ایران قدیمی و فرسوده هستند، به‌ویژه در بخش‌های اورژانس و مراقبت‌های ویژه که به تجهیزات مدرن و پیشرفته نیاز مبرم دارند.
در برخی از بیمارستان‌ها، میانگین عمر دستگاه‌های حیاتی مانند دستگاه‌های تنفس مصنوعی و مانیتورهای بیمار به ۱۰ سال یا بیشتر می‌رسد، در حالی که استانداردهای جهانی توصیه می‌کنند این تجهیزات هر پنج سال به‌روزرسانی شوند.
مردم نسبت به بیماری خود آگاه شوند
یکی از دلایل فرسودگی، عدم اجرای طرح‌های مرتبط با پیشگیری مثل پزشک خانواده است. تاخیر در اجرای این طرح یا طرح‌های مرتبط، فشار مضائفی به ساختار بهداشت و درمان کشور می‌آورد.
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار در این باره می‌گوید: در دنیا تمرکز اصلی بر پیشگیری است و طی سال‌های گذشته در کشور ما نیز این مبحث مطرح شده، اما چند دهه است که طرح پزشک خانواده به عنوان یکی از طرح‌های اصلی پیشگیری در ایران طراحی شده ولی به مرحله اجرا نرسیده است. در این نوع از طرح‌ها، به دلایل بیماری‌ها پرداخته می‌شود و جامعه تحت نظارت و پایش مداوم قرار می‌گیرد.
وی می‌افزاید: در طرح پزشک خانواده تیم‌های پایش در مناطق مختلف قرار می‌گیرند تا وضعیت سلامت مردم به صورت کامل بررسی شود. برای مثال در کشور ما پنج میلیون نفر دیابت دارند و این آمار نسبت به جمعیت بسیار بالا است. با این حال، بسیاری از افراد نسبت به بیماری خود آگاهی ندارند. از این رو، مبحث پیشگیری باید به صورت جدی در کشور پیگیری شود تا افراد دچار بسیاری از بیماری‌ها نشوند یا دست‌کم بیماری در ابتدا شناسایی شود.
به گفته شریفی‌مقدم، هزینه درمان بیماری‌ها و ساخت بیمارستان‌ها بسیار زیاد است، از این رو در دنیا به وسیله سیستم ارجاع و با استفاده از آموزش از بسیاری بیماری‌ها پیشگیری می‌شود.
فرسودگی و تاثیر آن بر عملکرد پرستاران
فقدان یا خرابی تجهیزات، بار بزرگی بر دوش پرستاران است.
دبیرکل خانه پرستار تاکید می‌کند: بخشی از تخت‌ها و تجهیزات بیمارستان‌ها در کشور ما فرسوده هستند و قطعا فرسودگی بر عملکرد پرستاران تاثیر دارد. در این حالت پرستاران درگیر مشکلات بسیار زیادی می‌شوند. حتی سیستم سرمایش و گرمایش برخی از بیمارستان‌ها فرسوده است.
برای بیمار مشکل ایجاد می‌کند و مشکل بیمار به پرستار منتقل می‌شود. از طرفی، اگر تجهیزاتی مانند آسانسور بیمارستان‌ها فرسوده باشد در زمینه انتقال بیماران نیز مشکلات زیادی برای پرستاران به وجود می آید.
نوسازی و تاثیر بر عملکرد پرستاران
مبود بودجه و عدم تخصیص منابع کافی به حوزه بهداشت و درمان، بر تأمین و نوسازی تجهیزات تأثیرات منفی داشته است.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، کمبود تجهیزات جدید بیش از ۳۰ درصد از بیمارستان‌های کشور را تحت تأثیر قرار داده و بسیاری از آن‌ها را از ارائه خدمات بهینه باز داشته است. این شرایط فشار مضاعفی بر پرستاران و کادر درمان وارد می‌کند، زیرا آن‌ها مجبورند با دستگاه‌هایی کار کنند که کارایی و دقت لازم را ندارند و این موضوع خطرات بسیاری برای بیماران به همراه دارد.
در سال‌های اخیر مطالعات متعددی درباره تأثیر فرسودگی تجهیزات و زیرساخت‌های بیمارستانی بر عملکرد پرستاران و کیفیت خدمات درمانی انجام شده است.
نتایج نشان داده که فرسودگی و ناکارآمدی تجهیزات نه‌تنها به افزایش خستگی جسمی پرستاران منجر می‌شود، بلکه تأثیر مستقیمی بر کاهش انگیزه و کارایی آن‌ها دارد.
از سوی دیگر عدم دسترسی به تجهیزات کارآمد و به‌روز، زمان مورد نیاز برای انجام هر فرایند درمانی را افزایش داده و در نهایت فشار کاری و استرس شغلی پرستاران را بیشتر می‌کند. در یکی از این مطالعات آمده است که فرسودگی تجهیزات و کمبود آن‌ها، به افزایش زمان اختصاص داده شده برای هر بیمار و همچنین کاهش دقت در ارائه خدمات منجر شده و در طولانی‌مدت، احتمال خطای شغلی پرستاران را بالا می‌برد.
این پژوهش‌ها به روشنی بر لزوم نوسازی تجهیزات و بهبود زیرساخت‌های بیمارستانی تأکید می‌کنند و یادآور می‌شوند که کیفیت مراقبت‌های درمانی به میزان زیادی به وضعیت تجهیزات بیمارستانی وابسته است.
تأثیر اقتصادی فرسودگی تجهیزات
فرسودگی تجهیزات و عدم سرمایه‌گذاری کافی برای نوسازی آن‌ها علاوه بر اینکه بر کارایی بیمارستان‌ها و کیفیت خدمات درمانی تأثیر می‌گذارد، دارای پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای است. بیمارستان‌هایی که تجهیزات قدیمی و ناکارآمد دارند، ناگزیر هزینه‌های بیشتری برای تعمیر و نگهداری آن‌ها پرداخت می‌کنند، در حالی که این هزینه‌ها می‌تواند صرف نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات شود. همچنین، زمان بیشتری که صرف انجام هر پروسه درمانی به دلیل ناکارآمدی تجهیزات می‌شود، به افزایش هزینه‌های درمان و اتلاف منابع می‌انجامد. به عبارتی یک تسلسل باطل شکل می‌گیرد که هم هزینه زیادی دارد و هم کارآیی مناسبی ندارد.
کمبود بودجه و تأثیر آن بر نظام درمانی
دلیل اصلی فرسودگی تجهیزات در ایران، کمبود بودجه و عدم تخصیص منابع کافی به بخش بهداشت و درمان است. به استناد گزارش وزارت بهداشت مبنی بر کمبود تجهیزات جدید بیش از ۳۰ درصد از بیمارستان‌ها، می‌توان گفت پرستاران و کادر درمان، با فشار مضاعفی روبه‌رو هستند، چرا که مجبورند با دستگاه‌هایی کار کنند که دیگر دقت و کارایی لازم را ندارند.
برای رفع این مشکل، راهکارهای مختلفی پیشنهاد شده است. از جمله می‌توان به تأسیس نهادهای نظارتی و پایشی برای بررسی مداوم وضعیت تجهیزات بیمارستانی اشاره کرد. ایجاد سازوکارهایی برای تشویق بیمارستان‌ها به استفاده از تجهیزات نو و بهره‌مندی از حمایت‌های مالی دولت، می‌تواند بهبود بزرگی در این زمینه ایجاد کند.
همچنین می‌توان از ظرفیت بخش خصوصی و همکاری با شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی برای تجهیز بیمارستان‌ها بهره برد.
ضرورت حمایت نظام سلامت
توجه به تأمین منابع مالی لازم برای به‌روزرسانی تجهیزات بیمارستانی یکی از نیازهای ضروری نظام سلامت کشور است. اگرچه بودجه محدود بخش درمان واقعیت تلخی است، اما توجه به این مسئله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دولت و سایر نهادهای مرتبط می‌توانند با افزایش بودجه بخش بهداشت و درمان و فراهم‌سازی حمایت‌های مالی، بیمارستان‌ها را در خرید تجهیزات نوین و کارآمد یاری کنند.
فرسودگی تجهیزات بیمارستانی و زیرساخت‌های ناکارآمد را نمی‌توان به‌عنوان موضوعی جانبی نادیده گرفت.
این مشکل نه‌تنها کارایی پرستاران و کیفیت خدمات درمانی را کاهش می‌دهد، بلکه سلامت بیماران و اعتماد عمومی به نظام سلامت را نیز به خطر می‌اندازد.
پس ضرورت دارد که دولت و نهادهای مربوطه،اقداماتی جدی برای نوسازی تجهیزات بیمارستان‌ها و ارتقای کیفیت خدمات درمانی در کشور انجام دهند.
اگر به این مسائل توجه کافی نشود، این مشکلات می‌تواند چالشی ملی برای نظام سلامت ایجاد کند و پیامدهای آن بر بخش‌های مختلف جامعه تأثیرگذار خواهد بود.
