اطلاعات نوشت: تهران چندین برنامه برای پاسخ به حمله‌ تلافی‌جویانه احتمالی اسرائیل دارد که بسته به شدت آن ممکن است واکنش‌های متفاوتی نشان دهد و برخی نیز بر این باورند که شاید ایران حتی واکنش خاصی نشان ندهد. در حالی که تهران برای حمله تلافی‌جویانه اسرائیل آماده می‌شود، ایران نیروهای مسلح خود را در حالت آماده‌باش قرار داده اما در عین حال دستور داده است که تا حد ممکن از جنگ اجتناب کنند.

ایران در پی حملات انجام شده علیه متحدان خود در لبنان و غزه، تمایل دارد از جنگ دوری کند.چهار مقام ایرانی طی مصاحبه‌های تلفنی اظهار داشتند که آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر قدرتمند ایران به نیروهای نظامی دستور داده است تا برنامه‌های مختلفی برای پاسخ به حمله احتمالی اسرائیل تدوین کنند. آنها گفتند که شدت هرگونه تلافی ایران به شدت حملات اسرائیل بستگی خواهد داشت. این مقامات که نخواستند نامشان فاش شود، درباره این آمادگی‌های نظامی توضیح دادند.به گفته این مقامات، اگر حملات اسرائیل که در پاسخ به شلیک موشک‌های ایران در اوایل ماه صورت می‌گیرد، تلفات و خسارات گسترده‌ای به بار آورد، ایران واکنش نشان خواهد داد. اما اگر اسرائیل حملات خود را به چند پایگاه نظامی و انبارهای موشک و پهپاد محدود کند، ممکن است ایران از واکنش جدی خودداری کند.

این مقامات گفتند که آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کرده که اگر اسرائیل به زیرساخت‌های نفت و انرژی یا تأسیسات هسته‌ای حمله کند، یا دست به ترور مقامات ارشد بزند، پاسخِ بزرگ، قطعی خواهد بود.دو عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز گفتند در صورتی که اسرائیل صدمات زیادی وارد کند، گزینه‌های بررسی‌شده شامل شلیک تا 1000 موشک بالستیک، افزایش حملات گروه‌های نیابتی تحت حمایت ایران در منطقه و  اختلال در جریان تأمین انرژی جهانی و حمل و نقل از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز خواهد بود.

ایران به صورت علنی اعلام کرده که خواهان جنگ نیست، اما حملات شدید نظامی اسرائیل می‌تواند سیستم حکمرانی این کشور را با چالش مواجه کند.عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در حاشیه اجلاس بریکس در کازان روسیه به رسانه‌های روسی گفت: در صورت حمله اسرائیل، واکنش ما متناسب و حساب‌شده خواهد بود.اهمیت این وضعیت برای کشور و منطقه بسیار بالاست. یک جنگ تمام‌عیار بین ایران و اسرائیل می‌تواند موجب گسترش آشوب شود، احتمال آتش‌بس در غزه و لبنان را از بین ببرد و احتمالاً آمریکا را نیز به حمایت نظامی از اسرائیل وارد درگیری کند.

ایران در هفته‌های اخیر تلاش کرده است که اتحادهای خود را با کشورهای عربی منطقه تقویت کند، اما همزمان به آنها هشدار داده که هرگونه همکاری با اسرائیل برای حمله به ایران آنها را به هدف‌های مشروعی تبدیل خواهد کرد. عراقچی در یک کنفرانس خبری در کویت اعلام کرد که از کشورهای همسایه اطمینان گرفته است که در صورت حمله به ایران، اجازه استفاده از حریم هوایی یا سوخت‌گیری به جنگنده‌های اسرائیلی داده نخواهد شد.در هفته گذشته، مقامات ایرانی نظرات متفاوتی را درباره‌ چگونگی مقابله با تهدید حمله‌ی اسرائیل در اظهارات عمومی نشان داده‌اند. 

دکتر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری و دکترعراقچی بر عزم ایران برای تلافی تأکید کرده‌اند، اما این کار را با لحنی متعادل انجام داده‌اند. یکی از فرماندهان حتی هرگونه حمله احتمالی اسرائیل را به حدی ناچیز دانست که نیازی به واکنش جدی ندارد، اما فرمانده ارشد دیگری در سپاه پاسداران تهدید به نابودی همه صهیونیست‌ها  کرد.

ناصر ایمانی، تحلیلگر سیاسی در مصاحبه‌ای تلفنی از تهران گفت:به نظر می رسد ، اکنون باور بر این است که اگر حمله اسرائیل نمادین و محدود باشد، بهتر است از آن بگذریم و به بازی تلافی‌جویانه پایان دهیم. او افزود: ایران به واقع تمایلی به درگیری در یک جنگ بزرگ با اسرائیل ندارد و فایده‌ای در انفجار وضعیت منطقه نمی‌بیند.  ایمانی گفت که ایران در این مرحله جنگ با اسرائیل را تهدیدی موجودیتی نمی‌بیند، اما باور دارد که یک درگیری طولانی‌مدت می‌تواند ویرانگر باشد و برنامه‌های دولت جدید برای مذاکره با غرب به امید رفع تحریم‌های شدید آمریکا و بهبود وضعیت اقتصادی ایران را مختل کند.

تنش‌ها بین اسرائیل و ایران از زمانی که حماس در۷ اکتبر سال گذشته حمله‌ای علیه اسرائیل انجام داد، همچنان رو به افزایش بوده است.در ماه آوریل، ایران و اسرائیل پس از حمله اسرائیل به ساختمان سفارت ایران در سوریه به تبادل آتش پرداختند. ایران در حمله خود علیه اسرائیل در اوایل این ماه، نزدیک به ۲۰۰ موشک بالستیک شلیک کرد تا ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس که در تهران بود وسید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله را تلافی کند.

تهران انتظار واکنش از سوی اسرائیل را داشت و از این رو ایران در روزهای اخیر تلاش‌های دیپلماتیک فراوانی را آغاز کرده است. آقای ایمانی گفت که بخشی از این تلاش‌ها برای ارسال پیام‌های پشت پرده به واشنگتن بوده تا اسرائیل را مهار و از جنگ جلوگیری کند.

مقامات تهران همچنین برای تقویت اتحادها با کشورهای عربی و مشورت با ترکیه و متحدان کلیدی ایران یعنی روسیه و چین وارد عمل شده‌اند.این هفته، آقای پزشکیان در کازان با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، و شی جین‌پینگ، رهبر چین، دیدار کرد. پس از این دیدار، آقای پوتین در مصاحبه‌ای که از تلویزیون دولتی ایران پخش شد، اعلام کرد که دیدگاه روسیه و ایران در مورد منطقه «مشابه یا بسیار نزدیک» است و او «احترام ویژه‌ای» برای مواضع آیت‌الله خامنه‌ای قائل است.

ایران از زمان پایان جنگ با عراق بیش از سه دهه پیش با چنین تهدید خارجی بزرگی مواجه نبوده است. اگرچه ایران و اسرائیل درگیری‌های پنهانی در دریا، هوا، زمین و فضای سایبری داشته‌اند، اما بمباران هوایی اسرائیل علیه ایران یک موقعیت جدید و ناشناخته خواهد بود.چهار مقام ایرانی تأیید کردند که ایران در هفته‌های اخیر با پیش‌بینی حمله اسرائیل، نیروهای مسلح خود را در حالت آماده‌باش کامل قرار داده و سامانه‌های دفاع هوایی در سایت‌های حساس نظامی و هسته‌ای را تقویت کرده است.دو عضو سپاه پاسداران که با برنامه‌ریزی‌های نظامی آشنا هستند گفتند که ژنرال‌های ارشد که فرماندهی گردان‌هایی در عراق و سوریه را در جنگ با گروه داعش بر عهده داشته‌اند، به تمام استان‌های مرزی اعزام شده‌اند. آنها اظهار داشتند که نگرانی این است که گروه‌های مسلح تجزیه‌طلب قومی و گروه‌های تروریستی مانند داعش ممکن است در صورت وقوع جنگ، دست به حملات و ایجاد ناآرامی بزنند.

ناصر هادیان، تحلیلگر سیاسی مقیم تهران، در مصاحبه‌ای تلفنی گفت که ایران دهه‌ها وقت صرف تقویت گروه‌های مقاومت مانند حزب‌الله در لبنان کرده تا نیروی دفاعی در مرز اسرائیل داشته باشد و از حمله آمریکا جلوگیری کند. او افزود که اکنون این تمرکز تغییر کرده است.هادیان گفت: اسرائیل اکنون تهدید واقعی برای ایران شده است. ما تمام این سال‌ها فکر می‌کردیم که آمریکا  تهدید اصلی است. 

نویسنده: فرناز فصیحی / منبع:نیویورک تایمز / مترجم:آرش میری‌خانی