محمد داودبیگی خبرنگار اطلاعات نوشت:چهار شاخص کلیدی تغییر آب و هوا، غلظت گازهای گلخانه‌ای، افزایش سطح دریا، گرما و اسیدی شدن اقیانوس‌ها، رکوردهای جدیدی را در سال پیش و امسال به ثبت رساند. این امر نشان می‌دهد که فعالیت‌های انسانی باعث تغییراتی در مقیاس سیاره‌ای در خشکی، اقیانوس و جو می‌شوند که پیامدهای چشمگیر و طولانی‌مدتی دارد. کلید مقابله با این بحران، پایان دادن به اتکا به انرژی‌های تولیدشده از سوخت‌های فسیلی به عنوان عامل اصلی تغییرات آب و هواست.
یارانه‌های سوخت‌های فسیلی یکی از بزرگترین موانع مالی است که مانع تغییر جهان به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شود. صندوق بین‌المللی پول (IMF) می‌گوید که فقط در سال ۲۰۲۰ حدود ۵.۹ تریلیون دلار برای پرداخت یارانه به صنعت سوخت‌های فسیلی از جمله از طریق یارانه‌های مستقیم، معافیت‌های مالیاتی و آسیب‌های بهداشتی و زیست‌محیطی که در هزینه سوخت‌های فسیلی محاسبه نشده، هزینه شده که تقریبا ۱۱ میلیارد دلار در روز است.
استفاده هند از بیابان‌های لم‌یزرع
به گفته رئیس پژوهشگاه نیرو، ایران در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر یک عقب‌ماندگی تاریخی دارد، آن هم وقتی نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد چندین کشور اروپایی از جمله سوئد، دانمارک، استونی و اتریش یک دهه زودتر به برخی از اهداف الزام‌آور این اتحادیه برای توسعه بیشتر استفاده از انرژی‌های پایدار دست یافته‌اند! آلمان ترجیح می‌دهد روی هدف از پیش تعیین‌شده خود تا سال ۲۰۳۰ برای تأمین ۸۰ درصد از برق خود از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز کند، به همین منظور در سال ۲۰۲۳ سه رآکتور هسته‌ای باقیمانده خود را متوقف کرد و به تولید برق هسته‌ای پایان داد.
ژاپن هم در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای را ۴۶ درصد کاهش دهد. کشورهای آسیایی از جمله هند، چین و ژاپن به سرعت در حال بهره برداری از این موهبت طبیعت برای تولید انرژی‌های پاک هستند. بزرگترین نیروگاه انرژی جهان به وسعت پنج برابر پاریس در کشور هند در حال احداث است که می‌توان کل برق سوئیس را با این نیروگاه تأمین کرد؛ همان پروژه‌ای که بخش‌هایی از بیابان نمک لم‌یزرع در غرب هند را به یکی از مهم‌ترین منابع انرژی پاک در کره زمین تبدیل می‌کند. محل احداث بزرگترین نیروگاه انرژی جهان، منطقه‌ای است بسیار وسیع، بدون حیات‌وحش، بدون پوشش گیاهی و بدون سکونت که جز این، هیچ استفاده بهتری از آن وجود ندارد.
چرخش گروه «آدانی» هند به سمت انرژی پاک در زمانی اتفاق می‌افتد که آن کشور، اهداف جاه‌طلبانه‌ای را برای خود در زمینه آب و هوا تعیین کرده است. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند قول داده است که منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی تا پایان این دهه، ۵۰ درصد از نیازهای انرژی هند را تأمین کنند. دولت هند، هدف ۵۰۰ گیگاوات ظرفیت تولید برق بدون سوخت فسیلی را تا سال ۲۰۳۰ تعیین کرده است.
واحد انرژی پاک شرکت آدانی هند در حال ساخت نیروگاه عظیم خورشیدی و بادی در ایالت گجرات در غرب هند به ارزش تقریبی ۲۰ میلیارد دلار است. این نیروگاه پس از تکمیل تا پنج سال آینده، بزرگترین نیروگاه تجدیدپذیر جهان خواهد بود و برق پاک و کافی برای تأمین ۱۶ میلیون خانه هندی را تولید خواهد کرد. اکنون ۷۰ درصد از سوخت تولید برق در هند را زغال‌سنگ تشکیل می‌دهد که بسیار آلاینده است.
خیزش برقی اژدهای چین
چین، بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان، بی‌سروصدا خود را به یک رهبر جهانی در انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل کرده و به عنوان کشور پیشرو در این حوزه، در نیمه اول سال ۲۰۲۳ در بحبوحه تلاش برای پیشبرد انتقال سبز (از انرژی فسیلی به انرژی تجدیدپذیر)، رشد قابل توجهی در ظرفیت نصب‌شده خود داشته است. برآوردها نشان می‌دهد که چین حدود ۵۸ درصد از تأسیسات خورشیدی و ۶۰ درصد از تأسیسات بادی جهان را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده است.
چین همچنین به‌تازگی بزرگترین مزرعه خورشیدی جهان را به شبکه برق شمال غربی «سین‌کیانگ» متصل کرده است. این نیروگاه با وسعت بالغ بر ۱۳ هزار هکتار می‌تواند در سال ۶.۰۹ میلیارد کیلووات‌ساعت برق تولید کند. با فرض این که مصرف یک خودروی الکتریکی حدود ٣٠٠٠ کیلووات‌ساعت در سال باشد، این مزرعه می‌تواند سالانه سوخت بیش از دومیلیون خودروی برقی را تأمین کند. این مقدار برای تأمین برق کشوری به مساحت و جمعیت پاپوآ گینه‌نو در یک سال کافی است، همچنین کم‌وبیش می‌تواند انرژی سالانه لوکزامبورگ را تأمین کند. این مزرعه خورشیدی حتی «ایلان ماسک»، مدیرعامل اسپیس‌ایکس را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است، او با یک «Wow» به این خبر واکنش نشان داد.
آژانس ملی چین اعلام کرد که ظرفیت تولید برق خورشیدی این کشور در سال ۲۰۲۳ به میزان خیره‌کننده ۵۵.۲ درصد افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۳، چین بیش از چهار برابر آمریکا و سه برابر کل اتحادیه اروپا برای انرژی‌های تجدیدپذیر هزینه کرد. در نتیجه، پکن در طول یک سال، تعداد بیشتری پنل خورشیدی نسبت به آمریکا در کل تاریخ خود، نصب کرد.
اواخر سال گذشته، بزرگترین توربین بادی جهان، رکورد بیشترین برق تولیدشده توسط یک توربین در یک روز را شکست. توربین غول‌پیکر «گلدوایند» در استان فوجیان چین این رکورد را برجا گذاشت و در طول ۲۴ ساعت، ۳۸۴.۱ مگاوات ساعت برق تولید کرد. این میزان تولید برای برق‌رسانی به حدود ۱۷۰ هزار خانه یا ۳۸ میلیون ال‌ای‌دی یا ۲.۲ میلیون کیلومتر رانندگی با یک خودروی الکتریکی کافی است.
نیروگاه‌های خانگی در پشت‌بام‌های ژاپن
در همسایگی ایران نیز بنابر اعلام وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه، با افزایش سهم منابع انرژی تجدیدپذیر در تولید برق، طی نیمه نخست امسال حدود ۴.۸ میلیارد دلار به اقتصاد این کشور کمک شد. ترکیه همچنین قصد دارد با تمرکز و سرمایه‌گذاری بیشتر، سهم انرژی تجدیدپذیر را در سبد انرژی این کشور تقویت کند.
کارشناس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در گفتگو با گزارشگر اطلاعات درباره کشورهای پیشرو در این زمینه می‌گوید: کشور چین باوجود حذف تدریجی مشوق‌های انرژی‌های تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۱، بیشترین رشد صعودی را در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ داشته و این گسترش به دلیل عوامل متعدد دولتی و بازار است.
مصطفی ربیعی می‌افزاید: چین به تنهایی ۴۵ درصد از ظرفیت‌های جهانی انرژی تجدیدپذیر در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۲ را به خود اختصاص داد. راه‌اندازی بیش از ۱۴۰ گیگاوات به‌طور متوسط در سال عمدتا توسط استقرار نیروگاه‌های فتوولتائیک خورشیدی در مقیاس بزرگ انجام می‌شود. روند توسعه در چین کاملا مطابق با هدف ۱۲۰۰ گیگاواتی بادی و نیروگاه‌های فتوولتائیک خورشیدی دولت تا سال ۲۰۳۰ است. کلید این توسعه در تصمیم وزارت دارایی چین برای پرداخت یارانه انرژی تجدیدپذیر به ارزش ۶۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۲ بود. پس از آن و در غیاب یارانه‌های ملی، دولتمردان محلی چین همچنان مشوق‌های مالیاتی برای حمایت از پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر با سرمایه‌گذاری پایین را ارائه می‌کنند.
به گفته کارشناس ساتبا، در اتحادیه اروپا، توسعه نیروگاه‌های فتوولتائیک خورشیدی بیشترین رویکرد اجرایی را به خود اختصاص می‌دهد که با اجرای سریع مقررات ملی، شاهد رشد این فناوری در آلمان، هلند، لهستان، ایتالیا و فرانسه هستیم. در هند انتظار می‌رود رکوردهای جدیدی برای توسعه ظرفیت انرژی تجدیدپذیر ثبت شود، زیرا پروژه‌های به تعویق افتاده قبلی به‌ویژه برای PV خورشیدی در حال راه‌اندازی هستند.
ربیعی خاطرنشان می‌کند: سیاست‌گذاران ژاپنی اکنون به نصب سلول‌های خورشیدی روی پشت‌بام توجه ویژه‌ای دارند، زیرا زمین مناسب در این کشور کمیاب است. از سال ۲۰۲۵، ساختمان‌های جدید در منطقه توکیو ملزم به نصب سلول‌های خورشیدی خواهند بود و پیش‌بینی می‌شود سایر مناطق نیز سیاست‌های مشابهی را تا سال ۲۰۳۰ اجرا کنند. با نزدیک شدن به سال ۲۰۳۰ و اهداف آن برای کربن‌زدایی، ژاپن به دنبال راه‌هایی برای افزایش تعهد خود به انرژی‌های تجدیدپذیر است.
برای انرژی خورشیدی که در حال حاضر به دلیل کمبود زمین مناسب برای توسعه پروژه‌های جدید محدود شده است، پشت‌بام‌ها بهترین فرصت را برای ایجاد سریع ظرفیت تولید جدید ارائه می‌دهند و اکنون هم دولت مرکزی و هم مقامات منطقه‌ای ژاپن در حال رونمایی از سیاست‌هایی برای حمایت از نصب سلول های خورشیدی در پشت‌بام خانه‌ها و کارخانه ها در سراسر کشور هستند.