روزنامه پیام ما نوشت: قطع برق ۹۰ هزار واحد نانوایی در کشور، با شروع نخستین موج گرما در کشور و ناتوانی وزارت نیرو در تأمین برق مورد نیاز، به‌رغم ادعای موفقیت‌آمیزبودن مدیریت برق از سوی وزارت نیرو، منجر به هدررفت بالای آرد تبدیل‌به‌‍خمیرشده در نانوایی‌ها شد. به‌گفتۀ نانوایان واحدهای دولتی، اطلاع‌نداشتن از زمان قطع برف و مدت‌زمان آن، نه فقط موجب دورریختن خمیرهای ترش و فاسد شده است، بلکه در کنار ضرر و زیان مالی، مالکان این نانوایان با نهادهایی مانند ادارۀ تعزیرات حکومتی نیز دچار چالش شده‌اند و در صورت عدم مداخلۀ فرمانداری‌ها و شوراهای آرد و نان هر استان، ممکن است سهمیۀ پختشان کاسته شود. این موضوع با افزایش هدررفتن منابع مالی دولت نیز گره خورده است. بنابه گفتۀ مشاور شورای آرد و نان کشور، دورریز خمیر درحالی اتفاق می‌افتد که دولت هر کیلو گندم را ۱۷۵۰۰ تومان از کشاورز می‌خرد و آرد حاصل از این گندم را با احتساب یارانه‌ای قابل‌توجه، به نانوایان می‌دهد. حالا قطع مکرر برق، نه فقط آرد یارانه‌ای را تبدیل به نان نکرده، بلکه نانِ نانوایان را هم آجر کرده است.
«سیدعباس موسوی» که در یکی از شهرهای مازندران صاحب یک مغازۀ نانوایی دولتی است، می‌گوید: «هیچ‌وقت در تابستان وارد یک نانوایی نشده‌اند تا بدانند چه کار سختی است. بعد از این‌همه زحمت و اینکه خمیرگیر نیمه‌شب می‌آید خمیر می‌گیرد، ظهر در گرما خمیر می‌گیرد، بدون هیچ اطلاعی، برق را برای چند ساعت قطع می‌کنند. خمیر را باید بریزیم دور، چون ترش شده است. یک خط نامه نزدند به ما اعلام کنند که قرار است فلان روز، فلان ساعت، برق نانوایی شما قطع شود.»
زیان هنگفت نانوا
موسوی توضیح می‌دهد که علاوه‌بر اینکه طی یک ماه گذشته، معادل بیش از ۱۵۰ فِر نان را به‌دلیل ترش‌شدن خمیر دور ریخته است، بلکه با نهادهایی مانند تعزیرات هم درگیر شده‌ایم. نانوایی دولتی شرایط خاص خودش را دارد؛ تعطیلی‌اش دست خودش نیست. من در روز باید پنج کیسه آرد دولتی را پخت کنم و بفروشم. اگر کمتر پخت کنم و آردش در مغازه‌ام بماند، به من می‌گویند می‌خواستی آرد را قاچاق کنی. یعنی وقتی بازرس می‌آید در انبار، فقط باید به‌اندازۀ روزهای باقیمانده تا فرصت خرید بعدی، موجودی آرد داشته باشی. درغیراین‌صورت جریمه می‌شوی یا ممکن است پروانه‌ات باطل شود. در ماه گذشته، نانوایی‌ها برای نفروختن نان مؤاخذه شدند و تا بیاییم متقاعدشان کنیم که برق قطع بوده، بسیار زمان برده است. به اتحادیه هم که مراجعه می‌کنیم، آن‌ها هم چاره‌ای ندارند؛ فرمانداری باید کاری کند.»
مالکان و شاغلان واحدهای دولتی پخت نان می‌گویند، در صورت عدم مداخلۀ فرمانداری‌ها یا شوراهای آرد و نان، با مشکل در تخصیص سهمیۀ پخت روزانه مواجه می‌شوند
«عبدالوهاب» از نانوایان کرج نیز، گفته‌های موسوی را تأیید می‌کند: «برای قطع برق حتی به اتحادیه‌ها اطلاع ندادند. اگر یک برنامۀ زمان‌بندی وجود داشت، ما در آن زمان خمیر نمی‌گرفتیم. سهمیۀ آرد نانوایی‌ها که کم شد، درآمد ما را تحت‌تأثیر قرار داد. به بسیاری از نانوایی‌ها که مراجعه کنید، می‌بینید دیگر خبری از شاطر و خمیرگیر متخصص نیست؛ همه خانوادگی اداره می‌شوند، چون توان پرداخت حقوق ندارند. حالا این قطعی‌های برق هم مزیدبرعلت شده است. ما نمی‌دانیم که برق کی قطع می‌شود و کی وصل می‌شود. مجبوریم در همین گرما در مغازه بمانیم. کاری هم از دستمان بر نمی‌آید. باید بنشینیم تماشا کنیم که خمیر ترش شود. قانوناً هم نمی‌توانیم تعطیل کنیم. چون باید تعطیلی با اجازۀ دولت باشد و از قبل اطلاع داده شود. اگر ادارۀ برق این موضوع را حداقل به شورای آرد و نان هر شهرستان یا اتحادیه‌ها اعلام می‌کرد، حداقل شورای آرد و نان می‌توانست هماهنگی لازم را با تعزیرات و سپس نانوایی‌ها انجام دهد.»
چالش‌های دنباله‌دار
«محمدحسن مرندی» نانوای اهل ورامین هم، گفته‌های هم‌صنفانش را تأیید می‌کند و می‌گوید، حداقل بعد از این‌همه خسارت، باید شورای آرد و نان، فرمانداری‌ها و طبیعتاً اداره‌های صنعت و معدن و تجارت، برای این موضوع فکری کنند: «موضوع دیگری هم در میان است و آن اینکه آرد اگر نان نشده و فروخته نشده باشد و دستگاه کارتخوان که به سامانه متصل است، به میزانی معین فعالیت نکرده باشد، سهمیۀ آن نانوا کاسته می‌شود. حداقل اقدام باید این باشد که برای روزهای قطع برق، به نانوا گواهی بدهند تا مشخص باشد خودسرانه تعطیل نکرده است.»
«محمدجواد کرمی» مشاور آرد و نان اتاق اصناف ایران، بلافاصله پس از پرتکرارشدن قطع برق ۹۰ هزار نانوایی در سراسر کشور طی یک ماه گذشته، به این موضوع واکنش نشان داده و گفته بود: «زمانی که به آرد، آب و خمیرمایه افزوده می‌شود، امکان نگهداری آن از بین می‌رود و باید حتماً پخته و به نان تبدیل شود. بنابراین وقتی خمیر داخل دستگاه خمیرگیر است، باید برش بخورد و وارد مرحلۀ پخت شود، اما با قطع برق دیگر امکان تبدیل خمیر به نان وجود ندارد. چون خمیر ترش می‌شود و باید دور ریخته شود و مانند گندم و آرد نیست که بتوان آن را تا مدت‌ها نگه داشت. دورریز خمیر درحالی اتفاق می‌افتد که دولت اکنون هر کیلو گندم را ۱۷۵۰۰ تومان از کشاورز می‌خرد و آرد حاصل از این گندم را با احتساب یارانه‌ای قابل‌توجه به نانوایان می‌دهد.»
«ایلنا» به نقل از او نوشته بود: «مشکل دیگر آن است که به نانوایی‌ها در ازای نانی که می‌فروشند، آرد داده می‌شود و وقتی خمیر به نان تبدیل و فروخته نشده باشد و در دستگاه کارتخوان کارتی کشیده نشده باشد، با این برآورد که آرد مصرف نشده، سهمیۀ آرد نانوایی کاهش پیدا می‌کند.»
هدررفت منابع کشور
کرمی در مورد آخرین وضعیت قطع برق واحدهای نانوایی به «پیام ما» می‌گوید: «از آنجایی که آماری نبوده است و هیچ اطلاع‌رسانی‌ای هم در میان نبوده است، ما عدد دقیقی نداریم، اما نانوایی‌های سراسر کشور، قطعی یک تا سه‌ساعته را به‌شکل روزانه متحمل شده‌اند. اگر وزارت نیرو به واحدهای صنعتی و تولیدی قطع برق را از قبل اعلام می‌کند، صنف نانوا که تأمین‌کننده قوت غالب مردم است، انتظار دارد که از طرف وزارت نیرو دیده شود و به‌جای قطع برق بدون زمان‌بندی، در هر شهر زمان معینی برای قطع برق نانوایی‌ها اعلام شود. این قطع بدون برنامه، موجب افزایش هدررفت آرد و افزودنی‌ها به خمیر است. یعنی نانی اصلاً پخته نمی‌شود و خمیر ترش دور ریخته می‌شود. در کشور ما حدود ۹۰ هزار نانوایی وجود دارد و قطعی برق این نانوایی‌ها، تابع منازل مسکونی مستقر در منطقه‌ای است که مغازۀ نانوایی در آن قرار گرفته است. یعنی وقتی برق محله‌ای قطع می‌شود، برق نانوایی هم به‌تبع آن قطع می‌شود و این یعنی زیان نانوا و هدررفت منابع کشور؛ چرا که نان دولتی با سوبسید دولت پخته می‌شود.»
نانوایان واحدهای دولتی به‌دلیل عدم اطلاع از زمان قطع برق، به‌ناچار خمیرهای ترش‌شده را دور می‌ریزند و به‌دلیل محدودیت در پخت و جریمۀ تعطیلی بدون اطلاع، ناچار به بازنگه‌داشتن مغازه‌های خالی از نان هستند
او توضیح می‌دهد که این قطع برق، با اینکه منجر به عدم پخت نان و طبیعتاً عدم فروش آن شده است، اما در سامانۀ مدیریت هوشمند آن در نظر گرفته نشده است؛ با اینکه این رخداد برای همۀ استان‌های کشور اتفاق افتاده است: «این موضوع در سامانه در نظر گرفته نشده است، درحالیکه باید می‌شد. در مجموع می‌توان گفت سامانۀ مدیریت هوشمند نان یا همان «نانینو»، شرایط را برای دولت، مردم و نانوایان بهتر نکرده است. حتی در راه‌اندازی این سامانه، افزایش تقاضای مردم برای نان در مناسبات مذهبی به‌منظور تهیۀ نذورات پیش‌بینی نشده است.»
روزنامۀ «پیام ما» با اداره‌های صنعت، معدن و تجارت ۲۰ استان و شورای آرد و نان ۱۷ شهرستان در استان‌های مازندران، گلستان، هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان، قزوین، قم، سمنان، گیلان و اصفهان تماس گرفته است، اما به پاسخی نرسید.
