اطلاعات نوشت: ایران به عنوان یکی از پهنه‌های زلزله خیز جهان،همواره مورد تهدید بوده است و بر همین اساس میبایست با رعایت اصول خاص مهندسی و اتخاذ و اجرای تدابیر لازم،  مخاطرات آن را کاهش داد اما متاسفانه نه فقط اقدام موثری در این حوزه به ویژه استحکام ابنیه انجام نشده، بلکه می توان اذعان کرد که در شرایط عادی هم نمی توان به استحکام خاک زیر پا اعتماد کرد!

دلیل این موضوع را می توان در تشدید پدیده فرونشست زمین در مناطق وسیعی از کشورمان یافت به نحوی که به گفته رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور و بر اساس آخرین نتایج بررسی های تخصصی،دامنه فرونشست به ۱۶کلانشهر   و ۸۰۰شهر کشورمان رسیده است.

فراگیری و شدت این پدیده بسیار خطرناک و ویرانگر به حدی رسیده است که حتی فرودگاه امام خمینی(ره) هم با افت سطح زمین مواجه شده است و این مساله  به تنهایی یک خطر بزرگ محسوب می شود.

از سویی دیگر و به گفته مسئولان، دشت بهرمان رفسنجان نرخ فرونشست ۴۲سانتی‌متر را تجربه می‌کند که می توان از آن به عنوان یک فاجعه جهانی یاد کرد

تغییر اقلیم نتیجه عدم سازگاری انسان با محیط‌زیست است

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور از تهیه بانک جامع فرونشست زمین در کشور خبر داد و گفت: دامنه فرونشست زمین به ۱۶کلانشهر کشور نفوذ کرده است و ۸۰۰شهر کشور هم در پهنه فرونشست زمین قرار دارند.

معصومه آمیغ پی در وبینار عوامل مؤثر بر فرونشست زمین در ایران که در پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد، کمبود آب را یک بحران جهانی دانست که در ایران این پدیده در برخی از استان‌ها به حد بحران رسیده است.

وی گفت: فرونشست ناشی از تغییر اقلیم بوده و تغییر اقلیم هم حاصل عدم سازگاری انسان با محیط زیست است که خود را با خشکسالی و وقوع سیلاب‌ها نشان می‌دهد.

وی با بیان این که ایران رتبه پنجم را در شاخص کم آبی دارد، اظهار داشت: به دلیل شرایط خشکسالی، فشار زیادی به آب‌های زیر زمینی وارد شده است.

آمیغ‌پی انتشار مخستین گزارش‌های مربوط به فرونشست زمین را مربوط به سال ۱۹۹۷در کالیفرنیا ذکر کرد و ادامه داد: دلیل این فرونشست در کالیفرنیا، توسعه فعالیت‌های کشاورزی و استفاده از موتور پمپ‌ها برای استخراج آب‌های زیر زمینی بود که با مدیریت آب‌های زیر زمینی ،  این پدیده را کنترل کردند.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، ایران را منطقه‌ای واقع شده در کمربند خشک و نیمه خشک زمین توصیف کرد و ادامه داد: بخش وسیعی از کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد که  پیشینیان خود را با شرایط خشک سازگار کرده بودند، ولی با صنعتی شدن کشور، نشانه‌هایی از ناسازگاری ما با اقلیم خشک وجود دارد.

وی تاکید کرد: اکنون ۷۰درصد از دشت‌های کشور در محدود دشت‌های ممنوعه، ۱۷درصد فاقد پتانسیل و ۱۳درصد  آزاد هستند که بخشی از دشت‌های آزاد تحت تاثیر فرونشست قرار دارند.

آمیغ‌پی، بدترین مخاطره فرونشست زمین را تهدید امنیت غذایی دانست و در این باره توضیح داد: فرونشست زمین موجب از بین رفتن تخلخل خاک ( فضای خالی ایجاد شده بین ذرات خاک که داخل آن فضا هوا،گاز یا آب وجود دارد ) می شود و به سرعت اراضی کشاورزی را به نابودی می‌کشاند؛ نمونه آن دشت ورامین است که برخی از اراضی آن غیر قابل کشت شده است.

به گزارش ایسنا، رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، شور شدن آب‌های زیر زمینی، ایجاد فروچاله‌ها و گسست سطحی را از دیگر عوارض فرونشست زمین نام برد و گفت: ایجاد فروچاله‌ها موجب جمع شدن آب‌های باران و در نهایت وقوع سیل خواهد شد ؛ نمونه این پدیده در دشت گلستان است که از یک سو با بحران کم آبی مواجه است و از سوی دیگر دچار سیلاب‌های شدید می‌شود.

افت سطح زمین در فرودگاه امام خمینی(ره)

وی گام نخست در کنترل فرونشست زمین را شناسایی مناطق گرفتار این پدیده اعلام کرد و افزود: در این باره اقدام به تهیه بانک جامع فرونشست زمین کردیم. قدیمی‌ترین نقشه‌های فرونشست زمین مربوط به اوایل دهه ۸۰است که در آن زمان از سوی سازمان نقشه برداری کشور تهیه و هشدارهای لازم ارائه شد.

وی با بیان این که در آن زمان فرونشست زمین در ۴۴منطقه به طور کمی اندازه گیری شد، ادامه داد: علاوه بر آن ایستگاه‌های دائمی ژئودینامیک هستند که شامل ۱۳۰ایستگاه در سراسر کشور می‌شود و پس از زلزله بم از این ایستگاه‌ها برای بررسی رفتار زمین مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

آمیغ‌پی گفت: ۱۶ایستگاه دائمی ژئودینامیک در مؤلفهz روند افت سطح زمین را شاهد هستیم که این افت زمین در دشت گرگان، فرودگاه امام خمینی(ره)، دشت مشهد، طوس و در رفسنجان در دشت بهرمان شاهد هستیم.

وی تاکید کرد: در این مطالعات ۲۵۴منطقه فرونشست احصاء شد که در ۲۵درصد فرونشست‌ها نرخ فرونشست بیش از ۱۰سانتی‌متر در سال را شاهد هستیم. این مناطق، جزو مناطق بحرانی هستند و نیاز به توجه بیشتری دارند.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، از سمنان، قزوین، تهران، البرز، خراسان رضوی و کرمان به عنوان استان‌های بحرانی از نظر فرونشست زمین یاد کرد و گفت: بررسی  ها نشان داده است که دشت بهرمان رفسنجان نرخ فرونشست ۴۲سانتی‌متر را تجربه می‌کند که به عنوان فاجعه جهانی می‌توان از آن یاد کرد.علاوه بر آن دامنه فرونشست زمین به ۱۶کلانشهر کشور نفوذ کرده است و ۸۰۰شهر کشور در پهنه فرونشست زمین قرار دارند.

آمیغ‌پی در نظر گرفتن نقشه فرونشست در برنامه‌های گسترش شهری، طرح فاضلاب شهری و مترو، ممانعت از گسترش پهنه‌های کشاورزی در مناطق فرونشست، مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی کشت، اصلاح روش‌های آبیاری و اجرای طرح‌های آبخیزداری را از روش‌های جلوگیری از فرونشست بیشتر در کشور نام برد.