مهر نوشت: پس از برگزاری کنکور سراسری و آزمون کاردانی به کارشناسی و کاردانی‌های نظام جدید و فنی حرفه‌ای، بخشی از ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته‌های مختلف خالی ماند و از همین رو شورای سنجش و پذیرش دانشجو در سی و هفتمین جلسه خود در ۱۸ دی ماه ۱۴۰۲ مصوب کرد که برای ظرفیت‌های خالی مانده، مرحله تکمیل ظرفیت اجرا کند.
بر اساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش ظرفیت خالی مانده برای برخی از رشته‌های تحصیلی در دوره‌های روزانه، نوبت دوم (شبانه)، مجازی، پردیس خودگردان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، دانشگاه پیام نور و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی با شکل پذیرش به شیوه صرفاً با سوابق تحصیلی و با ملاک معدل کتبی یا کل دیپلم مشخص شد.
پس از برگزاری آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ و زمان اعلام نتایج نهایی مشخص شد، تعداد ۴۸۲ هزار و ۵۹۹ داوطلب در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و چهار رشته دانشگاه آزاد اسلامی قبول شده‌اند که از این تعداد ۱۸۹ هزار و ۸۴۰ داوطلب در رشته‌های تحصیلی با آزمون و ۲۹۲ هزار و ۷۵۹ داوطلب در پذیرش صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی پذیرفته شده‌اند.
میزان ظرفیت پذیرش در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ که پیش از این اعلام شده بود نیز نشان می‌دهد ظرفیت پذیرش در رشته‌های با آزمون ۱۷۷ هزار و ۱۹۲ نفر و ظرفیت پذیرش در رشته‌های بدون آزمون و صرفاً با سوابق تحصیلی ۳۳۵ هزار و ۷۴۵ نفر بود.
بر اساس آمار کنکور سراسری ۱۴۰۲ تعداد یک میلیون و ۶۰ هزار نفر مجاز به انتخاب رشته بودند که در نهایت بیش از ۶۰۰ هزار نفر رشته‌های با آزمون را انتخاب کردند و تعداد ۶۷ هزار نفر که در کنکور سراسری شرکت نکرده بودند، رشته‌های بدون آزمون سال ۱۴۰۲ را انتخاب کردند.
این در حالی است که ظرفیت اصلی دانشگاه‌های بزرگ و اصلی کشور به بخش با آزمون اختصاص دارد و تنها بخش کوچکی از ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های بزرگ به بخش بدون آزمون اختصاص یافته و بیشترین ظرفیت بدون آزمون‌ها در بخش‌های غیرانتفاعی و غیر دولتی است.
پذیرش در ظرفیت‌های خالی مانده در سه مدل پذیرش دانشجو «بر اساس سوابق تحصیلی سراسری (بهمن ماه) سال ۱۴۰۲ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی»، «پذیرش صرفاً با سوابق تحصیلی (معدل مدرک کاردانی) مقطع کاردانی به کارشناسی ناپیوسته بهمن ماه سال ۱۴۰۲» و «صرفاً با سوابق تحصیلی «معدل کل دیپلم» مقطع کاردانی، ویژه دانشگاه فنی و حرفه‌ای و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی بهمن ماه سال ۱۴۰۲» از ابتدای بهمن ماه آغاز شد.
بررسی این سه مدل پذیرش نشان می‌دهد که در مجموع ۴۵۶۰۶۰ نفر ظرفیت برای این سه گروه اختصاص یافته است که در نهایت حدود ۱۱۵ هزار نفر در این سه گروه ثبت نام و انتخاب رشته کرده‌اند و به عبارتی حدود یک چهارم ظرفیت پذیرش، رشته‌های بدون آزمون در مقاطع تحصیلی کارشناسی پیوسته، کارشناسی ناپیوسته و کاردانی فنی حرفه‌ای در نظام جدید تکمیل شد.
پس از آغاز زمان ثبت نام و انتخاب رشته در مدل «بر اساس سوابق تحصیلی سراسری (بهمن ماه) سال ۱۴۰۲ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی» و پس از تمدید مهلت ثبت نام در این مدل، در نهایت بیش از ۹۰ هزار نفر نسبت به انتخاب این رشته‌ها اقدام کرده‌اند که این میزان ۳۰ درصد ظرفیت را نشان می‌دهد.
پذیرش در ظرفیت‌های خالی مانده صرفاً با سوابق تحصیلی (معدل فوق دیپلم) و در دوره‌های روزانه، نوبت دوم (شبانه)، شهریه‌پرداز، مجازی دولتی، غیرانتفاعی و مجازی غیرانتفاعی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و دانشکده‌ها و آموزشکده‌های دانشگاه فنی و حرفه‌ای در مقطع کاردانی به کارشناسی ناپیوسته صورت گرفته است.
کسانی که دارای مدرک کاردانی مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی بودند می‌توانستند در این پذیرش شرکت کنند.
بررسی‌های مهر نشان می‌دهد که میزان ظرفیت پذیرش در رشته‌های تحصیلی در مقطع کاردانی به کارشناسی ناپیوسته ۱۲۷ هزار و ۸۹۹ نفر بوده است که از این میان تنها ۱۸ هزار نفر در این دوره‌ها ثبت نام کرده‌اند. این میزان حدود ۱۲ درصد ظرفیت پذیرش را تشکیل می‌دهد.
بیشترین میزان ظرفیت پذیرش در دوره‌های مقطع کاردانی به کارشناسی ناپیوسته سال ۱۴۰۲ متعلق به دوره غیرانتفاعی با ۱۰۹ هزار و ۴۳ نفر ظرفیت است.
نکته جالب توجه در بررسی پذیرش دانشجو بدون آزمون در کاردانی فنی حرفه‌ای مدل رشته‌های این مقطع است. پذیرش دانشجو در این مقطع صرفاً با سوابق تحصیلی «معدل کل دیپلم» مقطع کاردانی، ویژه دانشگاه فنی و حرفه‌ای و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی است.
رشته‌محل‌های جالب توجهی که از طراحی پوشاک، آبیاری و استخراج معدن تا انیمیشن و تربیت کودک و تولید و بهرهبرداری از گیاهان دارویی و معطر را در بر می‌گیرد. اما با این وجود بازهم کسی علاقند به ادامه تحصیل در این رشته‌ها نیست و تنها ۵ درصد از ظرفیت این رشته محل‌ها پر شده است.
ظرفیت پذیرش در رشته‌های بدون آزمون کاردانی فنی حرفه‌ای بر اساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو به میزان ۱۲۱ هزار و ۹۶۹ نفر بود که از این تعداد تنها ۷ هزار نفر در مقطع کاردانی ویژه دانشگاه فنی و حرفه‌ای و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی ثبت نام کردند.
بیشترین میزان ظرفیت در این مقطع به دوره‌های غیرانتفاعی با بیش از ۹۵ هزار نفر ظرفیت اختصاص داشته است.
بررسی‌های خبرنگار مهر درباره ظرفیت‌های خالی مانده در سه مدل پذیرش سراسری، کاردانی به کارشناسی و کاردانی فنی حرفه‌ای نشان می‌دهد که با وجود ظرفیت‌های ۱۰۰ نفره برای رشته محل‌های متنوع دانشگاهی و حتی آموزشکده‌های فنی حرفه‌ای نیز علاقمندی برای ادامه تحصیل در این دسته از رشته محل‌ها هر روز کاهش می‌یابد و همچنان کنکور و رشته‌های پرمتقاضی گروه‌های آموزشی مورد اقبال هستند.
این به معنی است که ظرفیت محدود رشته‌های پرمتقاضی نیز نتوانسته است بخش بدون آزمون را رونق بخشد. ضمن اینکه دانشگاه‌های بزرگ و اصلی کشور نیز در پذیرش بدون آزمون و بر اساس سوابق تحصیلی سهم چندانی ندارند و بازهم صندلی‌های اصلی به رشته‌های پرمتقاضی و از طریق آزمون اختصاص دارد.
تغییرات نظام آموزش عالی همگام با تحولات روز، راه اندازی هر چه بیشتر رشته‌هایی که مورد نیاز کشور است و زمینه اشتغال دانش آموختگان آن رشته‌ها بیشتر فراهم است، از مهمترین اولولیت های نظام آموزش عالی کشور است.
در همین باره رضا نقی زاده مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم پیش از این به مهر گفته بود که تصمیم گیری درباره کد رشته محل‌هایی که از طرف وزارت علوم دارای اشتغال زیر ۵۰ درصد هستند به کارگروه‌های استانی واگذار شده است و هزار و ۳۰۰ برنامه درسی در حال بازنگری است.
همچنین قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزارت علوم نیز پیش از این عنوان کرد: چراغ کد رشته محل‌های فاقد شغل در رصد وزارت علوم خاموش شده، اما حذف نشده است. یعنی اگر کارگروه آمایش آموزش عالی هر استان، دلیل و مستندی از نیازمندی رشته مورد نظر را با تکمیل فرم پیوست اشتغال با کسب ۷۰ امتیاز اثبات کند، فعالیت آن کد رشته از سر گرفته خواهد شد.
معاون آموزشی وزارت علوم، با بیان اینکه هر رشته جدیدی که دانشگاه‌ها درخواست راه‌اندازی آن را دارند، باید پیوست اشتغال داشته باشد، افزود: امسال چراغ حدود یک‌هزار و ۱۰۰ کد رشته محل که هیچ شغلی برای آن وجود نداشت، خاموش شد.
موضوع تحول در نظام آموزش عالی در سال‌های اخیر مورد توجه دست اندرکاران قرار گرفته است اما تنوع رشته‌های دانشگاهی در پذیرش بدون آزمون نشان می‌دهد که باید بازنگری اساسی در این رشته‌ها صورت گیرد و شاید زمان آن فرارسیده است که چراغ رشته‌ها این بار توسط داوطلبان خاموش شود! شاید بررسی نحوه انتخاب رشته داوطلبان از سوی مراجع ذیربط بتواند به تحول در آموزش بیانجامد.
