مینا حیدری خبرنگار اطلاعات نوشت: درِ ماشین را باز می‌کنم، آرام سلام می‌کنم و می‌نشینم. راننده، پسر جوانی حدود 22 ساله است. دود سیگارش در ماشین پیچیده. شیشه را پایین می‌کشم تا کمی هوای تازه به درون بیاید. نامش کسری است؛ شبیه بچه‌‌درس‌خوان‌هایی است که بالاخره در یک زمینه‌ای نابغه‌اند.

به او توضیح می‌دهم که روزنامه‌نگارم و می‌‌‌پرسم آیا تا به حال گل کشیده‌اید؟ می‌گوید: بله، یک روز که در خانه تنها بودم به علت کنجکاوی‌ام نسبت به این ماده و اثرات پس از مصرف آن، گل کشیدم. تجربۀ عجیب و غریبی نبود؛ درست شبیه همان چیزی بود که جامعۀ پزشکان دربارۀ آن هشدار داده‌اند.

خوشبختانه برای من اتفاق بدی رخ نداد و این‌گونه نبود که بخواهم در زمان‌های مشخص، مقدار معینی از آن را استفاده کنم. به همین جهت، دچار وابستگی و اعتیاد نشدم. 

کسری ادامه می‌دهد: مادۀ مخدر گل، یکی از مشتقات اصلی ماری‌جواناست که قدرت اعتیادآوری بسیار بالایی دارد. گل، حاوی تترا هیدرو کانابینول (THC) است که سبب ترشح بیشتر دوپامین در مغز می‌شود و احساس شوق، لذت و خلاقیت بیشتر را در مصرف‌کننده متبلور می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تمرکزش برای انجام کارها چندین برابر می‌شود.

تأثیر گل، طوری است که گاهی مصرف‌کننده می‌تواند کارهای حوزۀ تخصصی‌اش را با چشمان بسته انجام دهد و پس از انجام آن، حس رضایت و خلاقیت بیشتری خواهد داشت؛ مثل اتفاقاتی که امسال در زمان امتحانات و کنکور رخ داد و برخی با مصرف گل، سر جلسه حاضر شدند تا امتحانشان را بهتر بگذرانند. البته این رفتار اشتباه است. مگر چقدر می‌توان این کار را انجام داد و به آن ماده وابسته نشد؟ در دورۀ دیگری مد شده بود بچه‌ها در ایام امتحانات، قرص ریتالین یا داروهای دیگر مصرف می‌کردند که با تمرکز بیشتری درس بخوانند.

عوارض «High» (های) بودن

کسری می‌گوید: هر نوع مادۀ مخدر یا روان‌گردانی اثراتش را روی مغز باقی می‌گذارد. اگر ـ به قول کسانی که گل مصرف می‌کنند ـ کسی بخواهد هر روز «High» (های) یعنی نشئه و سرمست و «بالا» باشد، بالاخره دچار آسیب خواهد شد.

چندی پیش یکی از آشنایانم که اعتیاد شدیدی به مصرف گل داشت، با خودروی محل کارش به دیوار ‌کوبید، زیرا نتوانسته بود در زمان خماری، گل بکشد. مصرف، رفته‌رفته یا ناگهان تبدیل به سوء‌مصرف می‌شود و مصرف‌کننده را به وضعیتی دچار می‌سازد که به آن اعتیاد پیدا می‌کند.

پس از مدتی، مغز او دیگر دوپامین هم ترشح نخواهد کرد و به یک انسان فاقد شعور و اراده تبدیل می‌شود.

او می‌افزاید: سبک موسیقی، فیلم‌ها و سریال‌های خارجی که در ایران رایج شده‌اند، تأثیر فراوانی در مصرف مخدر گل در میان جوانان و نوجوانان داشته‌اند.

 معمولا گروه‌های دوستانه دور هم جمع می‌شدند تا «های» شوند و با هم مثلا سریالی را ببینند یا موزیک‌هایی مانند رپ و راک گوش کنند. این افراد، در حین تماشای آثار نمایشی، انگار تجربۀ عمیق‌تری از رنگ، نور و قصه دارند. مواد مخدر دیگری نظیر کوکایین نیز کم و بیش در ایران رواج دارد که چون در ایران کشت نمی‌شود، کمتر در دسترس و بسیار گران است؛ از این رو شاید بتوان گفت مادۀ مخدر قشر ثروتمند است.
 
سادگی فرآوری و دسترسی آسان

کسری می‌گوید: از طرف دیگر، امکان کشت سادۀ گل، باعث شده به سادگی در دسترس همگان قرار گیرد و این‌قدر در جامعه عادی شده که وقتی به عنوان یک جوان در پارک قدم می‌زنم از من می‌پرسند ساقی هستی یا ساقی این محله را می‌شناسی؟ گل به علت قیمت ارزانش نسبت به سایر مواد، آسان‌تر در دسترس است. بعضی افراد در خانه‌های شخصی‌ و حتی در اتاقشان به سادگی گل می‌کارند و تمامی مراحل کشت و برداشت آن در فضای مجازی در دسترس است؛ به همین جهت، افراد یا خودشان این ماده را تولید می‌کنند یا به سادگی آن را به دست 
می‌آورند.

او دربارۀ قیمت گل می‌افزاید: قیمت گل، بستگی به نژاد گیاه دارد، دانه‌های آن معمولا از خارج از ایران وارد می‌شوند و در سید پک‌های (Seed) سه‌‌تایی یا شش‌تایی ارائه می‌شوند؛ حتی روی برخی از بسته‌های آن، عدد 99/99 قید شده است؛ یعنی این دانه‌ها قطعا به شما «وید» خواهند داد. قیمت این سیدها از بستۀ سه‌تایی 350 هزار تومان تا یک دانه یک میلیون و پانصد هزار تومان شروع می‌شود؛ چون برخی از دانه‌ها دستکاری ژنتیکی شده‌اند و کیفیت بهتری دارند. مادۀ گل اگر ناخالص باشد سرگیجه، تهوع و حال بد را به دنبال خواهد داشت. در ایران که تولید گل حالت صنعتی ندارد، شاید وید خالص به سادگی در دسترس نباشد. به هر روی، قیمت این مواد از 5/2 گرم حدود 50 هزار تومان به بالا شروع می‌شود.

افراد غیرقابل اعتماد

کاش کسانی که مادۀ مخدر استفاده می‌کنند بدانند که به سرعت دچار آسیب‌های عجیب و غریب خواهند شد، حافظۀ کوتاه‌مدتشان در اثر مصرف روانگردان‌ها یا مواد مخدر آسیب خواهد دید، فعالیت دوپامین در مغزشان مختل می‌‌شود و به مرور زمان افسردگی‌های شدیدی را تجربه می‌کنند. عوارض جسمی مصرف مواد نیز گاهی خارج از کنترل می‌شود. ساده‌ترین عارضۀ آن خشکی دهان است که شما را به‌طور مداوم مجبور می‌کند آب بنوشید. قرمز شدن چشم‌ها، زیاد یا کم شدن اشتها، خوابیدن به شیوه‌ای غیرمعمول و گاهی تیک‌های عصبی از اثرات جانبی مصرف مواد مخدر است. 

کسری تأکید می‎کند: متأسفانه مصرف گل برای برخی از هم‌نسلان من گویی یک دستاورد افتخارآمیز است؛ مثلا بعضی‌ها به راحتی می‌گویند من شش یا هفت سال است که «های» هستم. بدترین اتفاقی که برای این آدم‌ها رخ می‌دهد این است که دیگر نمی‌توان به آن‌ها اعتماد کرد.

نه گفتن را یاد بگیرید

سارا میرزامحمدی، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی می‌گوید: یکی از علل مهم گرایش نوجوانان و جوانان به اعتیاد این است که والدین امروزی برای فرزندانشان محدودیت کمتری قائلند؛ این امر از متولدان دهۀ هفتاد شروع شده و در دهۀ هشتادی‌ها و نودی‌ها به اوج خود رسیده است. 
منظورم از محدودیت، این نیست که فرزندانمان را در خانه حبس کنیم، بلکه باید به آن‌ها آموزش بدهیم که همه‌چیز را نباید تجربه کرد و برخی تجربه‌ها ممکن است گران تمام شود.

من طی سال‌های گذشته با 1500 معتاد مصاحبه کرده‌ام و بسیاری از آن‌ها برای این‌که نتوانسته‌اند به دوستانشان «نه» بگویند و برای این‌که در جمع پذیرفته شوند، برای اولین بار مواد مخدر استعمال کرده‌اند. مخصوصا در فضای پسران نوجوان این اتفاق شیوع بیشتری دارد و افراد با استفاده از مواد مخدر در گروه سنی خودشان، مقبولیت اجتماعی پیدا می‌کنند.

شما هم در معرض خطرید

میرزامحمدی می‌افزاید: مسأله این‌جاست که این بچه‌ها نمی‌دانند اولین مصرف آن‌ها مساوی اعتیاد هست یا نه! آن‌ها تصور می‌کنند هرگز معتاد نمی‌شوند. من به عنوان کسی که در کمپ‌های ترک اعتیاد کار کرده‌ام می‌بینم که همگیشان درگیر این «منیت» هستند که من مثل بقیه نیستم و این اتفاق هیچ‌وقت برای من رخ نمی‌دهد.

آن‎ها واقعا نمی‌دانند مواد مخدر و روان‌گردان‌ها چه اثری بر جسم و روحشان باقی می‌گذارد. ما باید خط قرمزهایی را برای فرزندانمان ترسیم کنیم و به آن‌ها نه گفتن را بیاموزیم؛ زیرا مقبولیت در نزد برخی اشخاص، اصلا مقبولیت نیست. فرزندان ما نیازمند ارتباط دوستانه هستند، از این رو خودمان باید زمینه‌های خوشی‌های سالم را برای نوجوانان و جوانان فراهم کنیم و در را برای کسب تجربه‌های سالم نبندیم. آن‌ها نیز باید بدانند که نوع بشر باید برای داشتن زندگی سالم، برخی از محدودیت‌ها و چارچوب‌ها را بپذیرد.

مافیای فروش گل

سارا میرزامحمدی در ادامه می‌گوید: برخی از جوانان گمان می‌کنند چون استفاده از گل در کشور ما آزاد نیست، پس جزو کشورهای عقب‌مانده هستیم، اما کافی است نگاهی تاریخی به کشورهایی بیندازیم که مصرف ال‌اس‌دی و کوکایین در آن‌جا آزاد بوده.

در این کشورها تخریب گسترده صورت گرفته و دلیلش آن است که در مرحلۀ اول به مصرف این مواد، نگاه درمانی داشتند اما هنگامی که آسیب‌ها نمایان شد، مصرف این مواد را ممنوع کردند. قطعا برای گل هم همین اتفاق رخ خواهد داد، اما مافیای فروش گل در این زمینه بسیار فعال است، مبالغ هنگفتی در این بازار جابه‌جا می‌شود و این ماده به آسانی در دسترس همگان قرار دارد. به همین جهت، مصرف گل در میان جوانان، شتابان گسترش می‌یابد.