«گرگرو» روستا‌ها را می‌بلعد
فرسایش خندقی خاک یا به زبان محلی بلوچی «گرگرو» یا «گرگروک» با پیشروی بی‌سابقه و ایجاد شکاف در اراضی کشاورزی و شسته شدن خاک براثر بارندگی‌های چند سال اخیر، رفته رفته بلای جان کشاورزان و روستائیان شهرستانهای چابهار و دشتیاری شده است که در صورت تداوم این شرایط، تا چند سال آینده زمینی برای کشاورزی و یا سکونت روستائیان باقی نخواهد ماند.
اطلاعات نوشت: یکی از مهمترین مشکلات در حوزه منابع طبیعی شهرستانهای چابهار، دشتیاری و قصرقند که سبب هدر رفت حجم بسیار زیادی از خاک‌های حاصلخیز منطقه شده، پدیده خطرناک گرگروک یا فرسایش خندقی است که این پدیده مخرب به گونه ای در منطقه تاثیر گذاشته که می توان گفت خاک این منطقه سرطانی شده است و برای درمان آن نیاز به یک جراحی بزرگ دارد.
محدوده تحت تاثیر فرسایش خندقی یا گرگروک براساس آمارهای اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مساحتی معادل ۸۰۰هزار هکتار بوده که در ۷۰کیلومتری شمال شرق شهر چابهار واقع شده است.از لحاظ تقسیمات سیاسی گرگروها در 3 شهرستان چابهار،دشتیاری و قصرقند واقع شده و بخش‌ها و دهستان‌های پلان، پیر سهراب، تلنگ، ساربوک و باهوکلات را در بر می‌گیرد.
مناطق مسکونی محدوده یادشده شامل ۲۵۸روستای دارای سکنه است که در 5 دهستان یادشده پراکنده هستند به طوری که در دهستان پیرسهراب ۱۱۱روستا، دهستان پلان ۸۲روستا، دهستان تلنگ ۵۷روستا، دهستان ساربوک 7 روستا و در دهستان باهوکلات هم یک روستا واقع شده است.این دشت، منطقه وسیعی از اراضی مسطح مارنی با خاکی بسیار حاصل خیز و حساس به فرسایش است و در آن اراضی وسیع زراعت سیلابی در محل خروجی حوزه های آبریز کوهستان به دشت به طور سنتی با نام دگار(Dagar) دیده می شود که از ویژگی‌های منحصر به فرد این منطقه بوده و به منظور استفاده از سیلاب و رسوبات حاصلخیز آن ایجاد شده است و همچنین به طور سنتی نقش کنترل سیلاب های ایجاد شده را ایفا می کند.
مشکلات ناشی از توسعه گالی یا گرگروک در منطقه چابهار از بین رفتن کشاورزی سیلابی بر اثر حذف هیدرولوژیکی رودخانه کاجو است.
خطر تخریب راه‌ها و خانه های روستایی
یک کارشناس کشاورزی در این باره می گوید: فرسایش آبکندی گرگرو بدلیل ایجاد کانال های عمیق به عمق متوسط 3 متر و عرض ۲۰تا ۵۰متر امکان تردد وسایط نقلیه را کاهش می دهد و بسیاری از روستائیان قادر به رساندن به موقع محصولات خود به بازار های هدف نخواهند بود و ضایعاتی در حد ۲۰درصد را بدنبال خواهدداشت که رقم قابل توجهی خواهد شد.
رسول رحمت‌زهی افزود: همچنین هزینه حمل محصول حداقل ۱۰درصد افزایش خواهد یافت که همه این موارد بر کشاورزان و تولیدکنندگان فشار مضاعف وارد خواهد کرد.
وی تاکید کرد: اگر اثرات دیگر آبکند نظیر تشدید تخلیه آب زیرزمینی در اطراف آبکندها، تخریب راه ها و منازل روستایی، مهاجرت اجباری، کاهش ۲۵درصدی تولید محصولات زراعی به دلیل کاهش رطوبت خاک اراضی واقع در اطراف آبکندها و رسوب گذاری در بندر چابهار را منظور کنیم زیان فرسایش آبکندی سالانه بالغ بر چند صد میلیارد تومان خواهد بود که دولت قادر به تامین آن نخواهد بود و آبادی و آبادانی هم از این منطقه رخت بر می بندد.
اقدامات اداره منابع طبیعی
همچنین رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستانهای چابهار ودشتیاری گفت: اقدامات متعددی برای کنترل آبکندها انجام گرفته است که با توجه به ابعاد آبکندها و علل ایجاد و گسترش آن ها، استفاده از سرریزهای سنگ و سیمانی در تلفیق با خاکریزهای احداثی همراه با مدیریت پوشش گیاهی و مرتعی در اطراف آبکندها موفق عمل کرده است. در برخی از نقاط از دایک‌های خاکی برای کنترل سیلاب استفاده شده و در مجموع این اقدامات تا حدودی سرعت گسترش گالی ها را کاهش داده است .از مهمترین کارهای سازه ای می توان دایک حفاظتی اورکی به طول ۱۱کیلومتر، بند خاکی کالدان و بند خاکی سیدبار را نام برد.
زاهد جدگال دهیار روستای لانیاری هم در گفتگو با ایرنا تاکید می کند: با پیشروی گرگروها یک قسمت از این روستا کاملا تخریب شده است و اهالی آن قسمت از روستای لانیاری مجبور به کوچ اجباری شدند. بنابراین مسئولان باید فکراساسی برای گرگروهای روستای لانیاری کنند.
همچنین دهیار روستای غلام محمد بازار عورکی می گوید: ۶۳خانوار با ۲۹۳نفر جمعیت در این روستا سکونت دارند و درآمد اکثر خانواده ها با کارهای کشاورزی از قبیل صیفی جات مثل بادمجان، گوجه و یونجه تامین می شده که در ماه های گذشته نزدیک به ۱۸۰هکتار از باغات و مزارع کشاورزی را گرگروک از بین برده است.
سمیه میهن‌خواه می افزاید: گرگروک‌ها تا یک متری خانه‌های مردم رسیده اند و درروستای غلام‌محمدبازار عورکی نزدیک به ۵۰هکتار از زمین های حاصلخیز و کشاورزی مردم را شسته و نابود کرده است.
غلامرضا راهداری رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستانهای چابهار و دشتیاری هم دمی گوید: محدوده گرگروها در 3 سطح حوزه حاشیه رودخانه کاجو، گرگرو به مساحت ۸۰۰هزار هکتار، سطح بحرانی به مساحت ۱۳۰هزار هکتار و سطح فوق‌بحرانی در سطح ۲۰هزار هکتار تقسیم بندی شده است که در مرحله نخست تهیه مطالعات و عملیات اجرایی در سطح فوق‌بحرانی اجرایی می شود و در صورتی که از پیشروی گرگروها جلوگیری نشود شاهد از بین رفتن اراضی کشاورزی بر اثر حذف هیدرولوژیکی رودخانه کاجو خواهیم بود و در واقع تخریب راه ها، خطوط انتقال برق، اراضی کشاورزی و منازل مسکونی همه این زیرساخت مورد تاخت و تاز گرگروها قرار می گیرد.
