آدمی چگونه می‌تواند فرشته شود؟!

محمد صالح علا در یادداشتی در ضمیمه ادب و هنر امروز روزنامه اطلاعات نوشت: ما تا سال اول دبیرستان نمی‌دانستیم که دکمه را چرا اختراع کرده‌اند؛ برای بستن یا برای باز کردن؟... اغلب مایل بودیم فرشته بشویم که در آن زمان بیشتر جوان‌ها می‌خواستند چیزی بیشتر از آدمیزاد باشند.

 البته فرشته شدن کار آسانی بود. گاهی از دبیرهای‌مان می‌پرسیدیم: «آدمی چگونه می‌تواند فرشته شود؟ اگر سیب‌مان را نصف کنیم، نصف آن را به کسی بدهیم که سیب ندارد، فرشته می‌شویم؟» می‌گفتند: «نه، نصف کردن سیب کافی نیست. فرشته کسی است که نصف سیب سرخ‌تر را به دیگری بدهد.»

 و خدا می‌داند که ما برای فرشته شدن، چه تعداد نصف سیب سرخ‌ترمان را به دیگرها دادیم. کبوتر زخمی می‌دیدیم، چنان می‌کردیم که انگار همه در قارۀ آسیا غمگین‌اند.

می‌پرسیدیم: «از کجا بفهمیم فرشته شده‌ایم؟» می‌گفتند: «دست روی شانه‌هاتان بگذارید، هر وقت یک برآمدگی کوچکی احساس کردید، بدانید در حال بال درآوردن،‌ درحال فرشته شدن هستید.»  آن‌وقت ما هر روز، هر روز، دست روی شانۀ خودمان می‌کشیدیم ولی هرگز برآمدگی احساس نمی‌کردیم. می‌گفتند: «هر بار سر سفره نشستید و پیش از دست بردن در سفره، لب آن را بالا زدید و آن زیر مردمی گرسنه را دیدید، بدانید در سمت فرشته شدن هستید.»

در آخر هیچ‌کدام فرشته نشدیم!

 به نظرم نسل امروز، عاقل‌تر از ماست که می‌خواهد انسان باشد یا نمی‌خواهد چیزی بیشتر از آدمیزاد باشد. البته انسان بودن دشوارتر است. زیرا بعداً فهمیدیم فرشته‌ها بدون اراده و بی‌هیچ تلاشی فرشته شده‌اند. فرشته‌ها کاری به رویدادهای عالم ندارند. نه کتاب می‌خوانند، نه فکر می‌کنند و نه اقدام می‌کنند. برخلاف نسل امروز که برای انسان بودن، بی‌وقفه تلاش می‌کند. شاید این حرف من خنده‌آور باشد. مثل این است که بگوییم مرغابی‌ها می‌خواهند مرغابی باشند، در حالی که آنها مرغابی هستند.

اساساً موجودات در آنچه هستند، خودشان دخالتی ندارند؛ غیر از آدمیان. تنها آدمی است که با تلاش خود به انسانیت می‌رسد یا نمی‌رسد. این نسل می‌داند که عصر بی‌اعتنایی به رویدادهای جهان سپری شده است. می‌داند که در تاریخ به‌سر می‌برد.  البته در گذشته، یک عمر طول می‌کشید تا کسی فرشته شود. یک عمر درستکاری، بخشش، دادن نصف سیب سرخ‌تر به دیگری، زاری کردن برای کبوترهای زخمی... در حالی که این روزها برای فرشته شدن در فضای مجازی آگهی می‌دهد. 

آگهی کلاس‌های انرژی درمانی، کلاس‌های عرفانی، عرفان‌هایی دست‌ساز، وارداتی، هندی، چینی، آمریکایی. و بامزه این که زیر همان آگهی فرشته شدن، می‌نویسند:«ضمناً کِرِم ضد چروک، کِرِم ضدّ پیری و تعداد محدودی مخصوص آقایان رسید.»

پس امروز حتی برای فرشته شدن باید هزینه کرد. اما این نسل هوشیارتر است. به این آگهی‌ها می‌خندد. دست‌کم از ما هوشیارترند. شاید چون ما خودمان را در آینه‌های کوچک می‌دیده‌ایم؛ آینه‌های جیبی. که من نمی‌دانستم عقل هم جزوی از آدمی است. البته در همۀ راه‌ها کسانی هستند که تندتر می‌روند.